Διαχρονική παρακολούθηση του επιπολασμού του άσθματος και της αλλεργίας σε παιδιά σχολικής ηλικίας της ευρύτερης περιοχής των Πατρών κατά τη διάρκεια 40 ετών

Abstract

Background: The prevalence of childhood asthma, rhinoconjunctivitis and eczema in Patras, Greece, has been followed in five consecutive surveys since 1978. After a continuous rise in the prevalence of all three disorders, a plateau was reached for asthma between 2003 and 2008 while the prevalence of rhinoconjunctivitis and eczema continued to increase. We investigated these trends in the same population into the following decade. Methods: Two methodologically identical cross-sectional parental questionnaire surveys were repeated in 2013 and 2018 among 8-9-years-old schoolchildren (n=2554 and n=2648, respectively). In 2018, spirometry and fractional expired nitric oxide (FeNO) measurements were also performed. Results: The prevalence of current wheeze/asthma (i.e., diagnosed in the last two years) decreased from 6.9% in 2008 to 5.2% in 2013 and 4.3% in 2018 (p-for-trend <0.001). The prevalence of persistent and non-current wheeze/asthma (both presume onset of symptoms in preschool age) followed the same trend, while the prevalence of recent-onset wheeze/asthma (i.e., that occurred solely in the last two years) remained unchanged. Asthma was diagnosed more frequently in children with persistent or non-current wheeze than in those with recent-onset symptoms. Children with recent-onset wheeze/asthma and a significant proportion of those with persistent symptoms had lower lung function. The prevalence of rhinoconjunctivitis also decreased (5.1% in 2008, 4.4% in 2013, 3.0% in 2018; p-for-trend <0.001), while that of eczema increased (10.8%, 13.6% and 16.1%, respectively; p-for-trend <0.001). The relative risk of asthma in children with rhinoconjunctivitis was 7.73 in 2008, 6.00 in 2013 and 6.69 in 2018, while in children with eczema 5.15, 2.80 and 2.22, respectively. Among asthmatic children, those with rhinoconjunctivitis had lower FEV1 and higher FeNO values than those with eczema. Conclusions: The prevalence of asthma and rhinoconjunctivitis declined during the last decade in Greek schoolchildren, while the prevalence of eczema continued to rise. Nevertheless, the relationship between rhinoconjunctivitis and asthma remained strong, while the association between eczema and asthma appears to have weakened.

Εισαγωγή: Ο Επιπολασμός του παιδικού άσθματος, της ρινοεπιπεφυκίτιδας και του εκζέματος σε παιδιά ηλικίας 8-10 ετών στην ευρύτερη περιοχή των Πατρών, έχει αποτυπωθεί στο πλαίσιο 5 συγχρονικών επιδημιολογικών μελετών από το 1978. Έπειτα από μια συνεχή αύξηση στον επιπολασμό των παραπάνω νοσημάτων, ακολούθησε σταθεροποίηση για τον επιπολασμό του άσθματος μεταξύ 2003 και 2008, ενώ αυτός της αλλεργίας συνέχισε να αυξάνεται. Στην παρούσα μελέτη ερευνήσαμε αυτές τις τάσεις στη δεκαετία που ακολούθησε. Μέθοδος: Χρησιμοποιώντας πανομοιότυπη μεθοδολογία με τις προηγούμενες συγχρονικές μελέτες, διανεμήθηκε γραπτό ερωτηματολόγιο που απευθυνόταν στους γονείς παιδιών Τρίτης και Τετάρτης τάξης Δημοτικού Σχολείου (8-9 ετών) το 2013 και το 2018 (n=2554 και n=2648, αντίστοιχα) και υπολογίσθηκε ο επιπολασμός των τριών νοσημάτων. Τα ευρήματα συγκρίθηκαν με εκείνα των προηγούμενων καταγραφών (1978: n=3003, 1991: n=2417, 1998: n=3076, 2003: n=2725 και 2008: n=2688). Το 2018 πραγματοποιήθηκε επίσης σπιρομέτρηση και μετρήθηκε το κλάσμα εκπνεόμενου ΝΟ (FeNO) σε έναν υποπληθυσμό παιδιών με άσθμα και αλλεργίες. Αποτελέσματα: Ο επιπολασμός του πρόσφατου συριγμού/άσθματος (δηλαδή του διαγνωσμένου τα τελευταία δύο χρόνια) μειώθηκε από 6,9% το 2008 σε 5,2% το 2013 και 4,3% το 2018 (p για τάση <0,001). Ο επιπολασμός του επίμονου και του αποδραμόντος συριγμού/άσθματος (και οι δύο προϋποθέτουν εκδήλωση των συμπτωμάτων στην προσχολική ηλικία) ακολούθησαν την ίδια τάση, ενώ ο επιπολασμός του συριγμού/άσθματος πρόσφατης έναρξης (δηλαδή αυτού που έχει εκδηλωθεί μόνο τα τελευταία δύο χρόνια) παρέμεινε αμετάβλητος. Η διάγνωση του άσθματος είχε τεθεί πολύ συχνότερα στα παιδιά με επίμονο ή αποδραμών συριγμό σε σχέση με εκείνα με συριγμό πρόσφατης έναρξης. Τα παιδιά με συριγμό/άσθμα πρόσφατης έναρξης καθώς και ένα σημαντικό μέρος εκείνων με επίμονα συμπτώματα είχαν χαμηλότερη πνευμονική λειτουργία σε σχέση με τα υπόλοιπα. Ο επιπολασμός της ρινοεπιπεφυκίτιδας μειώθηκε επίσης (5,1% το 2008, 4,4% το 2013, 3,0% το 2018· p για τάση <0,001), ενώ αυτός του εκζέματος αυξήθηκε (10,8%, 13,6% και 16,1%, αντίστοιχα· p για τάση <0,001). Ο σχετικός κίνδυνος άσθματος στα παιδιά με ρινοεπιπεφυκίτιδα ήταν 7,73 το 2008, 6,00 το 2013 και 6,69 το 2018, ενώ στα παιδιά με έκζεμα 5,15, 2,80 και 2,22 αντίστοιχα. Μεταξύ των ασθματικών παιδιών, εκείνα με ρινοεπιπεφυκίτιδα είχαν χαμηλότερο FEV1 και υψηλότερες τιμές FeNO από εκείνα με έκζεμα. Συμπεράσματα: Ο επιπολασμός του άσθματος και της ρινοεπιπεφυκίτιδας μειώθηκε κατά την τελευταία δεκαετία στα παιδιά σχολικής ηλικίας, ενώ ο επιπολασμός του εκζέματος συνέχισε να αυξάνεται. Παρ 'όλα αυτά, η σχέση μεταξύ ρινοεπιπεφυκίτιδας και άσθματος παρέμεινε ισχυρή, ενώ η σχέση μεταξύ εκζέματος και άσθματος φαίνεται να έχει εξασθενήσει.