Ψυχοπαθολογία, εικόνα εαυτού και μαθησιακό προφίλ παιδιών και εφήβων με νευροκαρδιογενή συγκοπτικά επεισόδια: ο ρόλος του οικογενειακού και σχολικού περιβάλλοντος

Abstract

Neurocardiogenic syncope (NCS) is common in children and adolescents while, to this end, no studies have evaluated depressive symptoms in pediatric NCS patients in comparison with healthy controls.Aim: (a) to assess depressive symptomatology, selfperception profile and strengths and difficulties in children and adolescents with NCS, in comparison with an age- and gender-matched sample of healthy participants; (b) to examine parents’ psychological profile and family cohesion and adaptability (c) to examine the relationship between syncope recurrence and alterations in the psychological profile during a medium-term follow-up (2 years). For limitations associated with parents’ reports of their children’s internalized disorders we included interviews of the teachers of both samples in both phases.45 patients with NCS were compared with 45 age - and gender - matched controls.A semi-structured interview with children, parents and teachers was held, while standardized tools for the Greek population in both phases of the assessment were also used. 36 of 45 children of the comparison group went to revaluation, while of the control sample similar percentage to that of patients took part in the reassessment. Non-participation of patients in follow up was due to movement to another city. The presence of depressive symptoms in children was assessed using the CDI, the degree of self-esteem by using SPPC, while for the early detection of strengths and difficulties of children the SDQ was issued to parents and teachers of all children. The functionality of the family was evaluated using the FACES III, while for labeling psychological disorders in parents we administered the GHQ-28. Also HDHQ and finally DSQ for the evaluation of the defensive profile of parents was used.For 2 years between the first evaluation and the reevaluation a conservative management strategy of NCS was adopted and psychological counseling was offered, focusing on patients with clinically significant depressive symptoms.Results: At baseline, patients showed more depressive symptoms than controls, correlating with the number of syncopal episodes impaired relationship with parents and poor family cohesion. During follow-up, depressive symptoms decreased in patients, but remained stable in controls. Child - parent relationship, family cohesion and adaptability improved at follow-up in patients. No recurrent syncope was noted during follow-up and this along with improvement in child-parent relationship were associated with depressive symptoms improvement.Conclusions: Poor family relationships and unstable relationship with parents are important initiators of psychosomatic symptoms in adolescents. Our results highlight the importance of family functionality in pediatric patients with NCS and suggest a possible comorbidity between syncope and psychological distress in children and adolescents. Psychological counseling may improve depressive symptoms in children with NCS and thus the recurrence of syncope.

Τα Νευροκαρδιογενή Συγκοπτικά Επεισόδια (ΝΚΣ) είναι κοινά σε παιδιά και εφήβους. Καμία έρευνα δεν έχει αξιολογήσει τα καταθλιπτικά συμπτώματα σε παιδιά με ΝΚΣ σε σύγκριση με υγιή παιδιά.Στόχος: Να αξιολογηθούν α) η καταθλιπτική συμπτωματολογία, το προφίλ αυτοεκτίμησης και οι δυνατότητες και δυσκολίες των παιδιών με ΝΚΣ σε σύγκριση με υγιή παιδιά, β) το ψυχολογικό προφίλ των γονέων και η συνοχή και προσαρμοστικότητα της οικογένειας και γ) η σχέση μεταξύ της εμφάνισης των συγκοπτικών επεισοδίων και της μεταβλητότητας του ψυχολογικού προφίλ κατά τη διάρκεια ενός μέσου διαστήματος επανεκτίμησης (2 έτη). Για τη διερεύνηση περιορισμών που σχετίζονται με την ετεροαναφορά των γονέων σχετικά με τις ενδογενείς διαταραχές των παιδιών τους, συμπεριελήφθησαν και συνεντεύξεις με τους εκπαιδευτικούς όλων των παιδιών.Μεθοδολογία: Στην έρευνα συμμετείχαν 45 παιδιά με ΝΚΣ τα οποία συγκρίθηκαν με 45 υγιή παιδιά όμοια ως προς το φύλο και την ηλικία. Πραγματοποιήθηκε ημιδομημένη συνέντευξη με τα παιδιά, τους γονείς τους και τους εκπαιδευτικούς ενώ χρησιμοποιήθηκαν σταθμισμένα εργαλεία για τον ελληνικό πληθυσμό και στις δύο φάσεις της εκτίμησης. Από τους 45 ασθενείς του δείγματος σύγκρισης στην πρώτη φάση, οι 36 προσήλθαν σε επανεκτίμηση και παρόμοιο ποσοστό από το δείγμα ελέγχου. Η μη συμμετοχή των ασθενών στη φάση του follow up οφείλεται σε μετακόμισή τους σε άλλη πόλη. Η ύπαρξη καταθλιπτικού συναισθήματος στα παιδιά αξιολογήθηκε μέσω του CDI, ο βαθμός αυτοεκτίμησης μέσω του ΠΑΤΕΜ ενώ οι δυνατότητες και δυσκολίες των παιδιών με το SDQ που χορηγήθηκε στους γονείς και στους εκπαιδευτικούς όλων των παιδιών. Η λειτουργικότητα της οικογένειας αξιολογήθηκε με το FACES III ενώ για την επισήμανση ψυχικών διαταραχών στους γονείς χορηγήθηκε το ερωτηματολόγιο GHQ-28. Επιπλέον χορηγήθηκαν τα HDHQ και το DSQ. Στο μεσοδιάστημα των δύο ετών υιοθετήθηκε μια συντηρητική στρατηγική διαχείρισης της ΝΚΣ με ψυχολογική υποστήριξη, κυρίως στα παιδιά με συνολικό CDI CDI ≥ 15.Αποτελέσματα: Κατά την πρώτη εκτίμηση οι ασθενείς παρουσίαζαν περισσότερα καταθλιπτικά συμπτώματα από τους υγιείς σε σχέση με τον αριθμό των συγκοπτικών επεισοδίων, την προβληματική σχέση με τους γονείς και τη φτωχή οικογενειακή συνοχή. Στο follow – up τα καταθλιπτικά συμπτώματα μειώθηκαν στους ασθενείς παραμένοντας σταθερά στους υγιείς, ενώ η σχέση γονέα – παιδιού, η οικογενειακή συνοχή και προσαρμοστικότητα βελτιώθηκαν στα ασθενή παιδιά. Κανένα συγκοπτικό επεισόδιο δεν αναφέρθηκε κατά το διάστημα των 2 ετών, γεγονός το οποίο μαζί με τη βελτίωση της σχέσης γονέα- παιδιού σχετίστηκαν με τη βελτίωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.Συμπεράσματα: Ασθενείς οικογενειακοί δεσμοί και ασταθής σχέση με τους γονείς είναι σημαντικοί παράγοντες έναρξης ψυχοσωματικών συμπτωμάτων στους εφήβους. Τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν τη σημασία της οικογενειακής λειτουργίας σε παιδιά με ΝΚΣ και προτείνουν πιθανή συννόσηση μεταξύ ΝΚΣ και ψυχολογικής καταπόνησης στα παιδιά και τους εφήβους. H ψυχολογική υποστήριξη δύναται να βελτιώσει την καταθλιπτική συμπτωματολογία στα παιδιά με ΝΚΣ και κατ’ επέκταση την εμφάνιση τους.