Chipped stone industries from western Macedonia, Greece: the case of the Neolithic lakeside settlement Anarghiri IXb

Abstract

The Ph.D. thesis focuses on the Neolithic chipped stone industries of western Macedonia, Greece, using as a case study the rich lithic assemblage that derived from the rescue excavation of the Neolithic lakeside settlement Anarghiri IXb in the Amindeon basin. The dissertation investigates the organization of chipped stone production, aiming to approach the strategies followed by the prehistoric community during the Late and the early Final Neolithic period (end of 6th to the end of 5th millennium B.C.). The detailed techno-morphological analysis of the chipped stone material, based on the chaîne opératoire methodology, enabled the exploration of various aspects of chipped stone production, including raw material procurement and use, technological choices, as well as the treatment of tools and the activities related to their use. The comparison of the lithic material from the settlement of Anarghiri IXb with the published lithic industries of northern Greece demonstrates a regional pattern in the area of western Macedonia, where excellent quality regional materials were used for blade tool production. The settlement of Anarghiri IXb was participating in regional communication and exchange networks, as well as wider networks related to exotic materials (e.g., obsidian). The diachronic examination of the lithic assemblage indicates changes in the organization of tool production at the Final Neolithic period, probably related to various socioeconomic factors.

Η παρούσα διατριβή εστιάζει στη μελέτη των λιθοτεχνιών πελεκημένου λίθου της Δυτικής Μακεδονίας κατά τη Νεολιθική περίοδο, χρησιμοποιώντας ως μελέτη περίπτωσης το πλούσιο υλικό που προέκυψε από τη σωστική ανασκαφή του Νεολιθικού λιμναίου οικισμού Ανάργυροι ΙΧβ, στην περιοχή του Αμυνταίου. Ερευνάται η οργάνωση της λιθοτεχνικής παραγωγής, με στόχο την προσέγγιση των στρατηγικών που ακολουθήθηκαν από την προϊστορική κοινότητα κατά τη Νεότερη Νεολιθική έως και τις αρχές της Τελικής Νεολιθικής περιόδου (τέλος της 6ης χιλιετίας έως το τέλος της 5ης χιλιετίας π.Χ.). Η τεχνο-μορφολογική ανάλυση του λίθινου υλικού, ακολουθώντας τη μεθοδολογία της εγχειρηματικής αλυσίδας, επέτρεψε τη διερεύνηση ποικίλων διαστάσεων της λιθοτεχνικής παραγωγής, όπως η προμήθεια και η χρήση των πρώτων υλών, οι τεχνολογικές επιλογές, η χρήση των εργαλείων και οι δραστηριότητες που σχετίζονται με αυτά. Η σύγκριση της λιθοτεχνίας από τον οικισμό Ανάργυροι ΙΧβ με τις δημοσιευμένες λιθοτεχνίες άλλων οικισμών της Β. Ελλάδας, υποδεικνύει ομοιότητες στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, όπου οι οικισμοί βασίζονται σε καλής ποιότητας πρώτες ύλες για την κατασκευή των εργαλείων τους. Ο οικισμός Ανάργυροι ΙΧβ συμμετείχε τόσο σε τοπικά δίκτυα επικοινωνίας και ανταλλαγών, όσο και σε ευρύτερα δίκτυα σχετιζόμενα με τη διακίνηση εξωτικών πρώτων υλών (π.χ. οψιανού). Η διαχρονική εξέταση του υλικού παραπέμπει σε αλλαγές στην οργάνωση της λιθοτεχνικής παραγωγής κατά την Τελική Νεολιθική περίοδο, που πιθανόν να σχετίζονται με διάφορους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες.