Το αυτοβιογραφικό στοιχείο στο έργο του Γρηγορίου Ναζιανζηνού

Abstract

In this prototypical dissertation the detailed and thorough exploration of the rich autobiographical element in the extensive work of Gregory of Nazianzus, in poetry, correspondence and rhetorical discourse, is attempted. The authenticity of the dissertation, which also functions as a main goal, is verified, as the already existing studies touch but on the surface on this issue and are further limited to some general remarks concerning largely the most famous autobiographical poems of Gregory. Even the translation of Gregory's autobiographical poems into English was relatively recent, in 2003. Furthermore, the dissertation aims at providing substantiated answers to the question of why Gregory follows the habit of national writers in composing autobiographical discourse becoming original in his work as a Christian, that is, what are the causes and goals of his autobiographical works. For the composition of the dissertation, the text-centric method was adopted. Using the text-centred method, the text becomes the protagonist in approaching Gregory's personal issues and the emphasis is given to the way of expression and the style chosen by Gregory, who also is the first biographer of his own life. As for its structure, this dissertation is composed of three parts: the first part refers to grammatology and has the title: "the autobiographical writing in antiquity and the work of Gregory Nazianzus". In this part, the concept of autobiography and its basic characteristics are dealt with and the autobiographical production from early to late antiquity, the time of Gregory, is presented. This is followed by a general evaluation of the autobiographical element in Gregory's writings, the linguistic form of his literary works and the innovations that Gregory adds to his autobiographical writing.The second part of the dissertation is the thematic one and is called "the main thematic axes of the autobiographical element of Nazianzus". It is divided into three chapters and is the most extensive. The main reason for composing three chapters for the presentation and analysis of the issues related to the life of Gregory is the perception that Gregory indirectly categorizes and quotes his autobiographical material, based on the following threefold: his interpersonal relationships, the issues concerning his activities as a hierarch and his clear personal issues. The third and last part of the dissertation is the evaluative one, thus called "Evaluation of the autobiographical element of Gregory of Nazianzus". First, the motifs of his autobiographical writing are approached, the most important issues of content and form that are repeated in many parts of his work and that are milestones for the life of Gregory. Then the causes and goals of the autobiographical element of Gregory are analyzed, both according to the personal testimony of Gregory in his poem "In suos versus", and according to the scholars. In the end, the diversity regarding the attitude adopted by modern scholars towards the autobiographical element in the work of Gregory is presented and interpreted, and a personal opinion is presented the above mention issue.

Η παρούσα διατριβή πρωτοτυπεί και επιχειρεί να διερευνήσει εμπεριστατωμένα το πλούσιο αυτοβιογραφικό στοιχείο στο εκτενέστατο έργο του Γρηγορίου Ναζιανζηνού, ποίηση, επιστολογραφία και ρητορικούς λόγους. Αυτή η πρωτοτυπία, η οποία λειτουργεί ταυτόχρονα και ως ένας βασικός στόχος της διατριβής, πιστοποιείται, γιατί τα ήδη υπάρχοντα μελετήματα προσεγγίζουν το συγκεκριμένο ζήτημα ακροθιγώς και περιορίζονται σε κάποιες γενικές επισημάνσεις που αφορούν κυρίως τα πιο γνωστά αυτοβιογραφικά ποιήματα του Γρηγορίου. Μάλιστα ακόμα και η μετάφραση των αυτοβιογραφικών ποιημάτων του Γρηγορίου στην αγγλική γλώσσα έγινε σχετικά πρόσφατα, το 2003. Ακόμα ένας στόχος της διατριβής είναι να διατυπώσει τεκμηριωμένες απαντήσεις σχετικά με το ερώτημα γιατί ο Γρηγόριος ακολουθεί μία συνήθεια των εθνικών συγγραφέων με τη σύνθεση αυτοβιογραφικού λόγου και πρωτοτυπεί στο έργο του ως χριστιανός, ποια είναι δηλαδή τα αίτια και ταυτόχρονα οι στόχοι των αυτοβιογραφικών του έργων. Αξιοσημείωτο είναι ότι για τη σύνθεση της διατριβής υιοθετήθηκε η κειμενοκεντρική μέθοδος. Με την κειμενοκεντρική μέθοδο πρωταγωνιστικό ρόλο για την προσέγγιση των προσωπικών θεμάτων του Γρηγορίου διαδραματίζει το ίδιο το κείμενό του και δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στον τρόπο έκφρασης και στο ύφος που επιλέγει ο Γρηγόριος, ο οποίος γίνεται και ο πρώτος βιογράφος της ζωής του.Ως προς τη δομή της η εν λόγω διατριβή συντίθεται από τρία μέρη: το πρώτο μέρος είναι το γραμματολογικό και έχει τον τίτλο: «η αυτοβιογραφική γραφή στην αρχαιότητα και στο έργο του Γρηγορίου Ναζιανζηνού». Σ’ αυτό το μέρος θίγεται η έννοια της αυτοβιογραφίας και των βασικών της χαρακτηριστικών και παρουσιάζεται η αυτοβιογραφική παραγωγή από την πρώιμη μέχρι και την ύστερη αρχαιότητα, την εποχή του Γρηγορίου. Στη συνέχεια ακολουθεί η γενική αποτίμηση του αυτοβιογραφικού στοιχείου στα συγγράμματα του Γρηγορίου, η γλωσσική μορφή των γραμματειακών ειδών του και οι καινοτομίες που προσθέτει ο Γρηγόριος στην αυτοβιογραφική γραφή. Το δεύτερο μέρος της διατριβής είναι το θεματολογικό και ονομάζεται «οι βασικοί θεματικοί άξονες του αυτοβιογραφικού στοιχείου στον Ναζιανζηνό». Το δεύτερο μέρος διαιρείται σε τρία κεφάλαια και είναι το εκτενέστερο. Ο βασικός λόγος σύνθεσης τριών κεφαλαίων για την παρουσίαση και την ανάλυση των θεμάτων σχετικά με τον βίο του Γρηγορίου είναι η αντίληψη ότι ο Γρηγόριος κατηγοριοποιεί με έμμεσο τρόπο και παραθέτει το αυτοβιογραφικό του υλικό, στηριζόμενος στο εξής τρίπτυχο: τις διαπροσωπικές του σχέσεις, τα θέματα που αφορούν τη δράση του ως ιεράρχη και τα καθαρά προσωπικά του ζητήματα. Το τρίτο και τελευταίο μέρος της διατριβής είναι το αξιολογικό, γι’ αυτό και λέγεται «Αξιολόγηση του αυτοβιογραφικού στοιχείου στον Γρηγόριο Ναζιανζηνό». Στην αρχή προσεγγίζονται τα μοτίβα της αυτοβιογραφικής του γραφής, τα πιο σημαντικά θέματα περιεχομένου και μορφής που επαναλαμβάνονται σε πολλά σημεία του έργου του και αποτελούν ορόσημα για τη ζωή του Γρηγορίου. Στη συνέχεια αναλύονται τα αίτια και οι στόχοι του αυτοβιογραφικού στοιχείου στον Γρηγόριο, και σύμφωνα με την προσωπική κατάθεση του Γρηγορίου στο ποίημά του «Εις τα έμμετρα», αλλά και σύμφωνα με τους μελετητές. Στο τέλος παρουσιάζεται και ερμηνεύεται η πολυμορφία που αφορά τη στάση που υιοθετούν οι σύγχρονοι μελετητές έναντι του αυτοβιογραφικού στοιχείου στο έργο του Γρηγορίου και κατατίθεται η προσωπική μας άποψη επί του συγκεκριμένου ζητήματος.