Οι αντιλήψεις του Γεωργίου του Σχολαρίου περί ανθρώπινης ευδαιμονίας

Abstract

From the voluminous work of George Scholarios, this dissertation deals with those points which compose an, as far as possible, complete picture of his views on true eudaemonia, bliss. The crucial questions that are raised in order to fully understand the Byzantine thinker’s views on human eudaemonia are the following: what does “eudaemonia” mean for Scholarios; in what way does he manages to describe its great meaning; what is the role of reason in achieving eudaemonia; which are Scholarios’ views on divine providence and purpose of human beings; how is his argumentation influenced by Ancient Greek philosophy; what is the particular impact of Aristotle and Thomas Aquinas on his thought and work; what is the impact of Patristic Tradition; how Scholarios’ views on eudaemonia are included in his Moral Philosophy and extend to Metaphysics; how Scholarios synthesizes the finest and greatest points of the contradictions and how does he reconcile them with the transcendent; how does he synthesize Aristotle’s view’s with those of Plotinus; what is the relationship between reason and faith, philosophy and theology? On this basis, his general –philosophical and theological– views on God, human, death, virtue, good, soul, evil etc. are presented. Aiming ata scientifically comprehensive elaboration of the subject matter deduction is followed. In accordance with the Byzantine thinker’s work, the concept of “God” is analyzed, and his views on divine providence and purpose of life, soul and human will are presented. The contribution of divine grace in succeeding eudaemonia and the remaining in good because of this divine grace, the importance of faith as the basic requirement for human bliss, and the concept of virtue, every aspect of which is presented in detail and with a special reference to love, are discussed. Evil, vicious, and their repercussions on human beingare defined; a brief reference to the relationship between actions, virtues, and sins, as well as a concise and essential account of the concept of repentance as the “medicine’ that leads to the healing and salvation the person who was overwhelmed by passions, are made. Divine justice –along with the rewards and punishments that correspond to the quality of the mundane life of the person being judged–, death and hell as a deprivation of true eudaemonia with particular emphasis on the precise meaning of death and the differences between hell and order, are explicated. Happiness is defined with regard to the external goods and the temporary nature of the pleasures of this world. Eudaemonia is interpretatively approached –with emphasis on the created mind and the divine essence, what eudaemonia is not, the true eudaemonia, the bliss that is accomplished with the divine assistance, those tendencies of human that are completed by eudaemonia, the power of eudaemonia to liberate from sin and “living according to logos”. A comment of the Byzantine philosopher is explained, which “reconciles” Aristotle’s views on eudaemonia with those of Plotinus, concluding, on the one hand, that bothof them are right to elaborate eudaemonia, each one according to his own beliefs; and, on the other hand, that the greatest eudaemonia is the true bliss, which is clearly and accurately described by those who receive divine inspiration.

Από το ογκώδες έργο του Γεωργίου Σχολαρίου στην παρούσα διατριβή αναδεικνύονται τα σημεία εκείνα, τα οποία συνθέτουν την, όσον ένεστι, ολοκληρωμένη εικόνα των αντιλήψεών του περί της αληθούς ευδαιμονίας, της μακαριότητας. Τι σημαίνει «ευδαιμονία» για τον Σχολάριο, με ποιον τρόπο επιτυγχάνει να αποδώσει το ύψιστο νόημά της, ποιος ο ρόλος του λόγου στην επίτευξη της ευδαιμονίας, ποιες οι αντιλήψεις του Σχολαρίου περί θείας πρόνοιας και προορισμού του ανθρώπου, πώς επηρεάζεται στην επιχειρηματολογία του από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, ποια η ιδιαίτερη επίδραση του Αριστοτέλη και του Θωμά Ακινάτη στη σκέψη και στο έργο του, ποια η επίδραση της Πατερικής Παράδοσης, πώς οι περί ευδαιμονίας απόψεις του Σχολαρίου εντάσσονται στην ηθική φιλοσοφία του και εκτείνονται και στη μεταφυσική, πώς συνθέτει ο Σχολάριος τα ωραιότερα και υψηλότερα των αντιθέσεων και πώς τα εναρμονίζει προς το υπερβατικό, πώς συμβιβάζει τις περί ευδαιμονίας απόψεις του Αριστοτέλους και του Πλωτίνου, ποια η σχέση λόγου και πίστης, φιλοσοφίας και θεολογίας, είναι τα καίρια ερωτήματα που απαντώνται ώστε να καταστούν πλήρως κατανοητές οι απόψεις του βυζαντινού διανοητή περί της ανθρώπινης ευδαιμονίας. Για τον λόγο αυτό παρατίθενται οι γενικότερες θέσεις του –φιλοσοφικές και θεολογικές– για τον Θεό, τον άνθρωπο, τον θάνατο, την αρετή, το αγαθό, την ψυχή, το κακό κ.τ.τ.Για την επιτυχέστερη επιστημονικώς επεξεργασία του θέματος ακολουθείται η παραγωγική μέθοδος. Αναλύεται η έννοια «Θεός» στο έργο του βυζαντινού φιλοσόφου, εκτίθενται οι περί θείας πρόνοιας και προορισμού απόψεις του, οι περί ψυχής και οι περί ανθρώπινης προαίρεσης θέσεις του. Αποτυπώνεται η συμβολή της θείας χάριτος στην επίτευξη της ευδαιμονίας και η διά της θείας χάριτος παραμονή στο αγαθό, αναδεικνύεται η σημασία της πίστεως ως βασικής προϋπόθεσης για την μακαριότητα του ανθρώπου και εμφαίνεται η έννοια της αρετής για τον κορυφαίο σχολαστικό, καθ' ότι καταγράφεται αναλυτικά κάθε πτυχή της και με ιδιαίτερη αναφορά στην φιλότητα. Σκιαγραφείται το κακό, το φαύλο, και επισημαίνονται οι επιπτώσεις που επιφέρει στον άνθρωπο· γίνεται ευσύνοπτη αναφορά της σχέσεως των πράξεων των αρετών και των αμαρτημάτων καθώς και συντομότατη και ουσιαστική παράθεση της έννοιας της μετανοίας ως του “φαρμάκου” που επιφέρει την ίαση και τη σωτηρία στον άνθρωπο εκείνον που κυριεύθηκε από τα πάθη. Τίθενται υπό πραγμάτευση η θεία δικαιοσύνη –με τις αμοιβές και τις τιμωρίες που αντιστοιχούν στην ποιότητα της εγκόσμιας ζωής του κρινομένου–, ο θάνατος και η κόλαση ως στέρηση της αληθούς ευδαιμονίας με ιδιαίτερη έμφαση στην ακριβή σημασία του θανάτου και στις διαφορές μεταξύ κολάσεως και τάξεως. Ορίζεται η ευτυχία αναφορικά προς τα εκτός αγαθά και στο εφήμερο των εγκοσμίων απολαύσεων. Προσεγγίζεται ερμηνευτικά η ευδαιμονία –με έμφαση στον κτιστό νου και τη θεία ουσία, σε τι δεν συνίσταται η ευδαιμονία, στην αληθή ευδαιμονία, στη μακαριότητα που επιτυγχάνεται με θεία βοήθεια, στις εφέσεις εκείνες του ανθρώπου που πληρούνται στην ευδαιμονία, στη δύναμη της ευδαιμονίας να ελευθερώνει από την αμαρτία και στο «κατὰ λόγον ζῆν». Μεθερμηνεύεται σχόλιο του βυζαντινού φιλοσόφου στο οποίο «συμβιβάζει» τις απόψεις του Αριστοτέλους και του Πλωτίνου περί ευδαιμονίας, καταλήγοντας, από τη μια, πως και οι δύο ορθώς εκφέρουν λόγο για την ευδαιμονία, καθένας όπως αρμόζει στα πιστεύω του· από την άλλη, ότι η ανώτατη ευδαιμονία είναι η πραγματική μακαριότητα, στην οποία αναφέρονται με σαφήνεια και ακρίβεια όσοι έχουν θεία έμπνευση.

Dall’opera di Gennadio Scolario in questa tesi di dottorato presentano i punti e i pensieri dell’umana beatitudine. Quelli sono i pensieri di Gennadio Scolario per quando riguarda la beatitudine e la grazia? Che cosa è beatitudine? Anche che cosa è il pensiero di beatitudine e come Gennadio Scolario presenta il senso della beatitudine, e insieme la ragione, nello stesso stato la beatitudine e la ragione, anche come presenta Gennadio Scolario la prudenza del Dio, la prospettiva dell’ uomo, e la relazione con gli argomenti della filosofia greca antica, con Aristotele e le riflessioni con Tommaso d’ Aquilo e anche i rapporti del sui pensieri con quelli che hanno i Padri della Chiesa. I pensieri di Gennadio Scolario attraversano la via che inizia dalla filosofia morale, e dalla metafisica, e l’antitesi trascendente e beatitudine. E come i pensieri di Gennadio Scolario si trovano in rapporti con quelli pensieri di Aristotele, e di Plotino, per quando riguarda la ragione e la fede, la filosofia e la teologia le domande che esistono nella cultura Bizantina e esistono anche nel pensiero di Gennadio Scolario. Nella tesi ci sono tutte le viste filosofiche e anche teologiche per il Dio, per l’ uomo, per la morte, per la virtù, per il bene, ma anche per il male, e per l’ anima.Per l’analitica degli argomenti della tesi ci sono tematiche su base di prerequisito. Si analizza che cose è Dio nell’ opera di pensatore Gennadio Scolario, e insieme la Divina Prudenza, le opinioni che aveva per la anima. Nel suo pensiero esistono le connessioni tra Prudenza Divina e beatitudine e il rappresentante di una nuova sensibilità, di un modo nuovo d'osservare il mondo e le idee religiose. Il concetto della virtù umana, l’amicizia cosi come prendono una forma per l’uomo, ma anche per l’umana beatitudine e come sosteneva si raggiungono nell'armoniosa collaborazione dell'uomo con la grazia. Ossia lo stadio supremo, comporta la comunione completa dell'uomo con Dio e la rivelazione di Dio all'uomo stesso già su questa terra, seppur in modo non permanente. In questo pensiero si trova anche la Divina giustizia, ma anche la parola pentimento che significa cambiamento d’ opinione cioè come funziona la droga per la saluta. la salvezza di colui che fu sopraffatto dalle passioni. Sono messi a salvezza di colui che fu sopraffatto dalle passioni. Sono messi sotto trattare con la giustizia divina - con le tasse e le punizioni che corrispondono nella qualità della vita mondana degli accusati -, morte e inferno come privando la vera beatitudine con particolare attenzione al suo esatto significato la morte e le differenze tra penitenza e ordine. La felicità è definita per quanto riguarda i beni extra e l'effimero dei piaceri mondani. La benedizione viene affrontata con un'enfasi sulla mente creata e sull’ Essenza, ciò che non è la felicità, la vera felicità, la beatitudine che si ottiene con l'aiuto divino, agli appelli di quell'uomo si compiono in beatitudine, il potere della beatitudine di liberarsene peccato e "secondo la legge". Un commento del bizantino è interpretato filosofo in cui "riconcilia" le opinioni di Aristotele e di Plutone di felicità, concludendo, da un lato, che entrambi parlano correttamente per la felicità, ognuno adatto alle sue convinzioni, d'altra parte, quello l'ultima beatitudine è la vera beatitudine a cui si riferiscono chiarezza e precisione coloro che hanno l'ispirazione divina.