Συγκριτική προσέγγιση των διδακτικών αρχών των Αναλυτικών Προγραμμάτων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών συστημάτων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης: η περίπτωση της Φινλανδίας, Αγγλίας και Ελλάδας

Abstract

The main purpose of this PhD Thesis is to relate and compare the didactic principles found in the Curricula of Primary and Secondary Education in the member-states of the European Union (EU) through a sample of countries consisting of Finland, England (United Kingdom country that left the EU in January 2020) and Greece. The attempt made is to identify and highlight the didactic principles within the above countries’ Curricula and to determine whether they are being used or differentiated in different EU countries. Furthermore, this PhD Thesis seeks to investigate the aspects and attitudes of Primary and Secondary Education teachers in a sample of EU countries, in relation to the didactic principles governing the Curricula and applied in, through comparative research. More specifically, this PhD Thesis aims to a) record the didactic principles of the Curricula of Primary and Secondary Education in the research reference countries, b) identify the similarities and differences of the didactic principles regarding their development in the Curricula and their use by teachers. The comparative method is the main method of investigating the didactic principles. This method combined with other methods of analysis such as questionnaire, observation and content analysis (qualitative and quantitative) contributes in ensuring the validity and reliability of the research through a triangulation of methods. From the results of the research it was found that the didactic principles, selected with specific criteria, to be investigated in the context of the present paper, located in the Curricula of the sample countries, are considered important by the teachers who participated in the research with the questionnaire, and are all applied in practice during teaching but with different frequency. This probably means that teachers are theoretically aware of the importance of each of these specific didactic principles and express their views and attitudes towards them, without, however, being able to always apply them in practice during teaching, due to a) lack of training or education related to them, b) lack of reference of the specific didactic principles in the Curricula, c) the worldview of teachers and d) due to lack of material and technical infrastructure. Additionally, the results of the research carried out in the context of this PhD Thesis and the previous bibliographical review show that the idea of the European dimension of education contributes significantly to the formation of the didactic principles that govern the Curricula of EU member-states and consequently in shaping the views and attitudes of teachers in relation to these didactic principles as well as in the application of these didactic principles in practice during teaching.

Σκοπός της παρούσας Διδακτορικής Διατριβής (ΔΔ) είναι να συσχετισθούν και να συγκριθούν οι διδακτικές αρχές, που εντοπίζονται στα Αναλυτικά Προγράμματα Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) μέσω δείγματος χωρών που απαρτίζεται από τις χώρες της Φινλανδίας, Αγγλίας (χώρας του Ηνωμένου Βασιλείου που αποχώρησε από την ΕΕ τον Ιανουάριο του 2020) και Ελλάδας. Η ερευνητική προσπάθεια εστιάζεται στο να εντοπιστούν και να αναδειχτούν οι διδακτικές αρχές των Αναλυτικών Προγραμμάτων των ανωτέρω χωρών και να διαπιστωθεί κατά πόσο αξιοποιούνται ή διαφοροποιούνται σε διαφορετικές χώρες της ΕΕ. Επιπλέον, επιδίωξη της παρούσας ΔΔ αποτελεί η διερεύνηση των απόψεων και των στάσεων των εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης δείγματος χωρών της ΕΕ, σε σχέση με τις διδακτικές αρχές, που διέπουν τα Αναλυτικά Προγράμματα και εφαρμόζονται στη διδακτική διαδικασία, μέσω της συγκριτικής διερεύνησης. Πιο συγκεκριμένα, η ΔΔ στοχεύει α) στην καταγραφή των διδακτικών αρχών που διέπουν τα Αναλυτικά Προγράμματα Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στις χώρες αναφοράς της έρευνας, β) στον εντοπισμό των ομοιοτήτων και των διαφορών των διδακτικών αρχών σχετικά με τη χρήση τους στα Αναλυτικά Προγράμματα και την αξιοποίησή τους από τους εκπαιδευτικούς. Βασική μέθοδος διερεύνησης των διδακτικών αρχών είναι η συγκριτική μέθοδος. Η μέθοδος αυτή σε συνδυασμό με το ερωτηματολόγιο, την παρατήρηση και την ανάλυση περιεχομένου (ποιοτική και ποσοτική) συμβάλλει στη διασφάλιση της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας της έρευνας μέσω της τριγωνοποίησης των μεθόδων. Από τα αποτελέσματα της έρευνας διαπιστώθηκε ότι, οι διδακτικές αρχές, που επιλέχτηκαν με συγκεκριμένα κριτήρια, για να διερευνηθούν στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας, εντοπίζονται στα Αναλυτικά Προγράμματα των χωρών του δείγματος, θεωρούνται σημαντικές από τους εκπαιδευτικούς, που συμμετείχαν στην έρευνα με το ερωτηματολόγιο, και εφαρμόζονται όλες στην πράξη κατά τη διδασκαλία αλλά με διαφορετική συχνότητα. Αυτό πιθανόν σημαίνει ότι, οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν σε θεωρητικό επίπεδο τη σημασία της καθεμιάς από τις συγκεκριμένες διδακτικές αρχές και εκδηλώνουν τις απόψεις και τις στάσεις τους σε σχέση με αυτές, χωρίς, ωστόσο, να δύνανται να τις εφαρμόσουν πάντα στην πράξη κατά τη διδασκαλία, λόγω α) ελλιπούς κατάρτισης, εκπαίδευσης ή επιμόρφωσης σχετικά με αυτές, β) ελλιπούς αναφοράς των συγκεκριμένων διδακτικών αρχών στα Αναλυτικά Προγράμματα, γ) της κοσμοθεωρίας των εκπαιδευτικών καθώς και δ) λόγω ελλιπούς υλικοτεχνικής υποδομής. Επιπροσθέτως, από τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξήχθη στο πλαίσιο της παρούσας ΔΔ και από τη βιβλιογραφική επισκόπηση που προηγήθηκε, προκύπτει ότι, η ιδέα της ευρωπαϊκής διάστασης της εκπαίδευσης συμβάλλει με ουσιαστικό τρόπο στη διαμόρφωση των διδακτικών αρχών, που διέπουν τα Αναλυτικά Προγράμματα των κρατών-μελών της ΕΕ, και κατ’ επέκταση στη διαμόρφωση των απόψεων και των στάσεων των εκπαιδευτικών σε σχέση με αυτές τις διδακτικές αρχές καθώς και στην εφαρμογή των εν λόγω διδακτικών αρχών στην πράξη κατά τη διδασκαλία.