The effect of EU integration on the EU democratic deficit: the case of the Eurozone crisis measures

Abstract

The aim of this research is to examine the impact of the European Union (EU) integration process on the EU democratic deficit. Each of these two theoretical fields has attracted a considerable volume of scholarship. However, the relationship between them is rarely examined in detail. To achieve this aim, the measures adopted to respond to the Eurozone crisis at the EU level, and, more specifically, the decision-making processes introduced or altered by these measures, are assumed as a case study. It is, by now, clear that the Eurozone crisis, and the relevant supranational measures, have fundamentally and extensively modified the EU operating framework and decision-making processes. This has, in turn, signaled a change in the integration process of the EU, unavoidably affecting, among others, its democratic deficit. At first, the different elements, characteristics, foundations, and ontological origins of different concepts included in each of the above two theoretical fields, are analyzed. In terms of EU integration theories, the three grand-level theories are examined: intergovernmentalism, neofunctionalism, and postfunctionalism. The literature on the EU democratic deficit includes three different approaches: Input, Output, and Throughput. Aside from an in-depth study of these fields, the above the above analysis, in particular for the EU democratic deficit scholarship, aims at comprehensively re-grouping the insights offered by the three approaches around key thematic areas, based on which a qualitative evaluation of the impact of the crisis measures can be conducted. Using the method of analytic narratives, based on textual analysis and semi-structured interviews, the processes introduced by each of the crisis measures, separated into those aimed at the provision of financial assistance to member states and those aimed at enhanced coordination between member states, are analyzed in detail. All the above elements are combined to determine, first, the direction of the EU integration process after the assumption of the crisis measures, second, the impact of those measures on the EU democratic deficit, and third, what the above case study analysis indicates about the broader impact of the EU integration process on the EU democratic deficit.

Ο στόχος της παρούσης έρευνας είναι η εκτίμηση των επιπτώσεων της διαδικασίας της ενοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) όσον αφορά στα μέτρα που ελήφθησαν σε Ευρωπαϊκό (υπερεθνικό) επίπεδο για την κρίση της Ευρωζώνης, στο δημοκρατικό έλλειμα της ΕΕ. Κάθε ένα από αυτά τα δύο θεωρητικά πεδία (ενοποίηση και δημοκρατικό έλλειμα) έχει προσελκύσει σημαντικό όγκο σχετικής βιβλιογραφίας. Ωστόσο, η σχέση μεταξύ τους εξετάζεται σπάνια. Τα μέτρα που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση της κρίσης Ευρωζώνης, και ειδικότερα οι πολιτικές και οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων που εισάγονται με αυτά τα μέτρα αποτελούν την μελέτη περίπτωσης της παρούσης έρευνας. Αναμφίβολα, η κρίση της Ευρωζώνης και τα σχετικά μέτρα που ελήφθησαν έχουν αλλάξει ριζικά και εκτενώς το λειτουργικό πλαίσιο της ΕΕ και τις σχετικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων, επηρεάζοντας τόσο τη διαδικασία της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης όσο και το δημοκρατικό έλλειμμα της ΕΕ. Αρχικά, αναλύονται τα στοιχεία, τα χαρακτηριστικά, τα θεμέλια και οι οντολογικές αρχές των εννοιών που χρησιμοποιούνται σε καθένα εκ των δύο ανωτέρω θεωρητικών πεδίων. Όσον αφορά στις θεωρίες ενοποίησης της ΕΕ, εξετάζονται οι τρεις βασικές θεωρίες: διακυβερνητισμός (intergovernmentalism), νεολειτουργισμός (neofunctionalism) και μεταλειτουργισμός (postfunctionalism). Η βιβλιογραφία για το δημοκρατικό έλλειμμα της ΕΕ περιλαμβάνει τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις: συμμετοχή (input), αποτελέσματα (output), διαδικασίες (throughput). Πέραν της εις βάθος εξέτασης των ανωτέρω θεωρητικών πεδίων, ειδικά σχετικά με το πεδίο του δημοκρατικού ελλείματος, ο στόχος της ανάλυσης των τριών προσεγγίσεων είναι να ομαδοποιηθούν εκ νέου γύρω από βασικούς θεματικούς άξονες, βάσει των οποίων μπορεί να διεξαχθεί μια ποιοτική αξιολόγηση των επιπτώσεων των μέτρων κρίσης στο έλλειμα. Με βάση την μέθοδο των αναλυτικών αφηγήσεων (analytic narratives), και χρησιμοποιώντας ανάλυση των σχετικών κειμένων και ημι-δομημένες συνεντεύξεις, αναλύονται λεπτομερώς οι διαδικασίες που εισήγαγε κάθε ένα από τα μέτρα της κρίσης, τα οποία και χωρίζονται σε αυτά που σκοπεύουν στην παροχή οικονομικής βοήθειας στα κράτη μέλη και σε αυτά που εισάγουν διατάξεις ενίσχυσης συντονισμού πολιτικών των κρατών-μελών. Όλα τα παραπάνω συνδυάζονται για να προσδιορίσουν, πρώτον, ποια είναι η κατεύθυνση της ενοποίησης της ΕΕ μετά την λήψη των μέτρων για την αντιμετώπιση της κρίσης, δεύτερον, ποιες οι επιπτώσεις αυτών των μέτρων στο δημοκρατικό έλλειμμα της ΕΕ και τρίτον, ποια ευρύτερα συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν από την παρούσα μελέτη περίπτωσης σχετικά με τις γενικότερες επιπτώσεις της διαδικασίας ενοποίησης της ΕΕ στο δημοκρατικό της έλλειμμα.