Ηγεσία και διοίκηση της εκπαίδευσης, το παράδειγμα των διευθυντών σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, από το 1974 έως και το 2016

Abstract

This dissertation analyzes the appointment of executive members and managers in education from 1974 to 2016. More specifically, it focuses on the appointment of the principals of school units, through the theoretical and historical-interpretive research, of the relevant state legislation and the corresponding literature. The period in question has been characterized as one with the highest rate of legislative productivity regarding education. Each government has used educational reforms as a mean for the implementation of particular political views and policies. The educational models that emerged as a result of these reforms, highlight the importance of the headteachers’ roles and duties. Moreover, they underline the necessity for continuous adaptation of these models in accordance with the conjunctural context of each period, as well as in accordance with the framework of the European Union. Τhe core of our concern in this dissertation refers to the investigation and interpretation of the leadership models with regards to the management (also administration) and organization of state schools, which they are deemed necessary for the effectiveness of the organizational structures in education. We also need to focus ont the fact that the suitability of head teachers-leaders and the practices they implement, affect the daily function of the school. We study the connection of the legal context with the leadership styles through the qualitative analysis and comparative evaluation of the changes and reforms that took place in Greece in relation to the implemented policies and occupied duties, and roles by headteachers in primary education. We face the difficulties and problems that arise from the traditional, centralized model of the greek school management nowadays, that has led to the strengthening of bureaucracy and the limited productivity of the administration and management. In a school reality, in which the need for modern models of management, organization and administration is mandatory, we try to seek new management models, where the principals of primary schools could act as democratic, transformative, participatory school leaders who guide, inspire their colleagues and contribute to a more democratic environment and to an efficient administration (Total Quality Management in Education).

Η διατριβή πραγματεύεται μέσα από τη θεωρητική, ιστορική - ερμηνευτική έρευνα με τη βοήθεια της σχετικής νομοθεσίας και αντίστοιχης βιβλιογραφίας, την ανάδειξη διοικητικών στελεχών της εκπαίδευσης και συγκεκριμένα των διευθυντών σχολικών μονάδων από το 1974 έως και το 2016, η οποία χαρακτηρίστηκε από την εντονότερη παραγωγή εκπαιδευτικής νομοθεσίας έως τότε. Οι μεταρρυθμίσεις που έκανε η εκάστοτε κυβέρνηση της χώρας με συγκεκριμένα κάθε φορά ταυτοτικά χαρακτηριστικά στο χώρο της παιδείας αποτελούσαν το μέσο εφαρμογής της πολιτικής της και συνακόλουθα τη συντήρηση και αναπαραγωγή ή την αλλαγή του κοινωνικού συστήματος. Τα εκπαιδευτικά μοντέλα που προέκυψαν ως αποτέλεσμα αυτών των μεταρρυθμίσεων ανέδειξαν τη σημασία και την αξία του ρόλου και των καθηκόντων των διευθυντών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, καθώς και την ανάγκη προσαρμογής στα δεδομένα κάθε περιόδου και στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η διερεύνηση και η ερμηνεία των μοντέλων ηγεσίας σε συνάρτηση με τη διοίκηση και την οργάνωση της δημόσιας εκπαίδευσης μας απασχολούν ιδιαίτερα καθώς αποτελούν αναγκαία συνθήκη για την οργανωτική αποτελεσματικότητα, μιας και η καταλληλότητα ενός διευθυντή - ηγέτη και οι πρακτικές εφαρμογής του επηρεάζουν καταλυτικά την καθημερινή λειτουργία του σχολείου. H σύνδεση των νόμων και των μοντέλων ηγεσίας, διοίκησης και οργάνωσης μέσω της ποιοτικής ανάλυσης και συγκριτικής αποτίμησης των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων στη χώρα μας βρίσκεται σε απόλυτη συνάρτηση και συσχέτιση με την επιλογή και τις κρίσεις, το ρόλο και τα καθήκοντα των διευθυντών των σχολικών μονάδων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Εντοπίζουμε μεταξύ άλλων τις δυσκολίες και τα προβλήματα που προκύπτουν από το παραδοσιακό, συγκεντρωτικό διοικητικό μοντέλο στο ελληνικό σχολείο ακόμα και σήμερα, με αποτέλεσμα την ενίσχυση της γραφειοκρατίας και το περιορισμένο μέτριο έργο της διοίκησης. Σε μια σχολική πραγματικότητα που η ανάγκη για εμφάνιση νέων προτύπων διαχείρισης, οργάνωσης και διοίκησης είναι επιτακτικότερη από ποτέ, αναζητάμε σύγχρονα πρότυπα στα οποία ο διευθυντής θα μπορούσε να λειτουργεί ως δημοκρατικός, μετασχηματιστικός, συμμετοχικός ηγέτης της σχολικής πραγματικότητας και ως το πρόσωπο εκείνο που θα καθοδηγεί και θα ενεργοποιεί τους συναδέλφους του, θα τους εμπνέει σε νέους ρόλους και θα συμβάλει σε ένα δημοκρατικότερο περιβάλλον και σε μια διοίκηση ολικής ποιότητας.