Η επίδραση των πρακτικών διοικητικής λογιστικής, των κοστολογικών συστημάτων και των λογιστικών πληροφοριακών συστημάτων στην απόδοση των επιχειρήσεων: εμπειρική έρευνα στις ελληνικές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις

Abstract

The hotel industry is a dynamic and competitive business environment, where managers continuously seek for the appropriate information on planning, controlling, performance evaluation and decision making. To this end, contemporary Management Accounting Practices as well as sophisticated and functional Costing Systems, that are able to provide accurate and timeless information, may create a competitive advantage for firms and result in better firm performance. At the same time, the effectiveness of Accounting Information Systems, in terms of users’ satisfaction, contributes to the facilitation of the implementation and the use of Management Accounting Systems. The aim of this thesis is to explore the complex relationship among Management Accounting, Cost Accounting and Information Technology, examining the effect of the use of contemporary Management Accounting Practices, the sophistication of Costing Systems and the effectiveness of Accounting Information Systems, and also of their synergy on the performance of Greek hotels. Moreover, it examines the factors which affect the level of use of contemporary Management Accounting Practices, the level of Costing Systems sophistication and the level of users’ satisfaction of Accounting Information Systems. To this quest, other important topics regarding the scientific fields of Management and Cost Accounting that have emerged are being explored. The theoretical background where the development of the research questions and hypotheses, and their linkage with the research results were based, consists of the Diffusion of Innovation theory, the Contingency theory, the Upper Echelons theory, the Information Systems Success Model and the Dynamic Capabilities framework. The empirical research was conducted using a structured questionnaire among three‐star, four-star and five-star Greek hotels, while a random sampling method was applied for the data collection. The research results suggest that the use of traditional Management Accounting Practices excels to the use of contemporary practices among Greek hotels. In addition, financial ratios, budgeting for controlling costs, product / service profitability analysis and budgeting for planning operations proved to be the practices with the highest level of use. Last, product differentiation strategy, organic structure and seasonality have a significant impact on the level of use of contemporary Management Accounting Practices. The research findings confirm the uniqueness of hotel enterprises’ cost structure, which includes a high proportion of fixed and indirect costs. Moreover, hotels are using cost information to act on service pricing, cost reduction and budgeting. Regarding the factors that affect the level of Costing Systems sophistication, firm’s size, cost structure, importance of cost information for decision making and information technology integration prove to have a significant impact. Examining the factors that affect the effectiveness of Accounting Information Systems in Greek hotels, the results suggest that system quality, information quality, system use, service quality, firm’s size, years of system use, information technology integration and organic structure have a positive impact on the level of users’ satisfaction. On the contrary, the statistical analysis proves that education of users has a negative impact on the level of users’ satisfaction. In order to explore the interaction effect of the use of contemporary Management Accounting Practices, the sophistication of Costing Systems and the effectiveness of Accounting Information Systems on the firm performance of Greek hotels, a hierarchical multiple regression analysis was applied using interaction terms. The results of the analysis suggest that hotels can improve their performance, if they obtain a broad scope information derived from the use of contemporary Management Accounting Practices combined with high quality cost information from the implementation of sophisticated and functional Costing Systems, under conditions of high level users’ satisfaction of Accounting Information Systems. The research results of this thesis contribute to the literature, but also have practical implications. Combining theories and research models, they contribute to the configuration of theoretical and research approaches in the specific scientific fields, aiming at the further evolution of scientific research, and fulfil the research gaps. Finally, they provide a useful guide for practitioners to understand the context in which the implementation and the use of contemporary and sophisticated Management Accounting Systems is facilitated, the ways that the effectiveness of Accounting Information Systems is achieved and the manner that a competitive advantage is created resulting in better firm performance.

Σε ένα δυναμικό και ανταγωνιστικό επιχειρησιακό περιβάλλον, όπως είναι ο ξενοδοχειακός κλάδος, τα διοικητικά στελέχη επιζητούν την κατάλληλη πληροφορία για το σχεδιασμό, τον έλεγχο, την αξιολόγηση της απόδοσης και τη λήψη αποφάσεων. Οι σύγχρονες Πρακτικές Διοικητικής Λογιστικής και τα πολύπλοκα και λειτουργικά Κοστολογικά Συστήματα, παρέχοντας ακριβή και άμεση πληροφορία, δύνανται να δημιουργήσουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα και να αποφέρουν τη βελτίωση της επιχειρησιακής απόδοσης. Ταυτόχρονα, η αποτελεσματικότητα των Λογιστικών Πληροφοριακών Συστημάτων, σε όρους ικανοποίησης των χρηστών, συμβάλλει στην υποστήριξη της εφαρμογής και της χρήσης των Διοικητικών Λογιστικών Συστημάτων. Η παρούσα διατριβή αποσκοπεί στη διερεύνηση της σύνθετης σχέσης της Διοικητικής Λογιστικής, της Κοστολόγησης και της Πληροφοριακής Τεχνολογίας, εξετάζοντας την επίδραση της χρήσης των σύγχρονων Πρακτικών Διοικητικής Λογιστικής, της πολυπλοκότητας των Κοστολογικών Συστημάτων και της αποτελεσματικότητας των Λογιστικών Πληροφοριακών Συστημάτων αλλά και της συνέργειάς τους στην απόδοση των Ελληνικών ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Επίσης, εξετάζει τους παράγοντες που επιδρούν στο βαθμό χρήσης των σύγχρονων Πρακτικών Διοικητικής Λογιστικής, στο βαθμό πολυπλοκότητας των Κοστολογικών Συστημάτων και στο βαθμό ικανοποίησης των χρηστών των Λογιστικών Πληροφοριακών Συστημάτων, όπως επίσης και άλλα θεμελιώδη ερευνητικά ερωτήματα που έχουν αναδειχθεί στα γνωστικά πεδία της Διοικητικής Λογιστικής και της Κοστολόγησης. Ως θεωρητική βάση για την ανάπτυξη των ερευνητικών ερωτημάτων και ερευνητικών υποθέσεων και τη διασύνδεσή τους με τα ερευνητικά αποτελέσματα, η διατριβή χρησιμοποιεί τη θεωρία της Διάδοσης της Καινοτομίας, την Ενδεχομενική θεωρία, τη θεωρία των “Ανώτερων Κλιμακίων”, το Μοντέλο Επιτυχίας των Πληροφοριακών Συστημάτων και το πλαίσιο των Δυναμικών Ικανοτήτων. Η έρευνα διενεργήθηκε με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου σε Ελληνικές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που ανήκουν στην κατηγορία των τριών, τεσσάρων και πέντε αστέρων, ενώ για τη συλλογή των δεδομένων εφαρμόσθηκε η απλή τυχαία δειγματοληψία. Τα αποτελέσματα της έρευνας τεκμηριώνουν ότι η χρήση των παραδοσιακών Πρακτικών Διοικητικής Λογιστικής υπερτερεί έναντι της χρήσης των σύγχρονων πρακτικών στις Ελληνικές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Οι χρηματοοικονομικοί δείκτες, οι προϋπολογισμοί για τον έλεγχο του κόστους, η ανάλυση κερδοφορίας ανά προϊόν / υπηρεσία, η πλήρης κοστολόγηση και οι προϋπολογισμοί για το σχεδιασμό λειτουργιών παρουσιάζουν τους υψηλότερους βαθμούς χρήσης. Επιπροσθέτως, η στρατηγική διαφοροποίησης υπηρεσιών, η οργανική δομή και η εποχικότητα αποτελούν τους προβλεπτικούς παράγοντες του βαθμού χρήσης των σύγχρονων Πρακτικών Διοικητικής Λογιστικής. Τα ερευνητικά ευρήματα επιβεβαιώνουν την ιδιαιτερότητα της κοστολογικής δομής των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλά σταθερά και έμμεσα κόστη. Επίσης, οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν σε σημαντικό βαθμό την κοστολογική πληροφορία με απώτερο σκοπό την τιμολόγηση των υπηρεσιών, τη μείωση του κόστους και την κατάρτιση των προϋπολογισμών τους. Αναφορικά με τους παράγοντες που επηρεάζουν το βαθμό πολυπλοκότητας των Κοστολογικών Συστημάτων, το μέγεθος της επιχείρησης, η κοστολογική δομή, η σημαντικότητα της κοστολογικής πληροφορίας στη λήψη αποφάσεων και η ολοκληρωμένη πληροφοριακή τεχνολογία παρουσιάζουν σημαντική επίδραση. Εξετάζοντας τους παράγοντες που επιδρούν στην αποτελεσματικότητα των Λογιστικών Πληροφοριακών Συστημάτων στις Ελληνικές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, διαπιστώθηκε ότι η ποιότητα του συστήματος, η ποιότητα της πληροφορίας, η ποιότητα της υπηρεσίας, η χρήση του συστήματος, το μέγεθος της επιχείρησης, τα έτη λειτουργίας του συστήματος, η ολοκληρωμένη πληροφοριακή τεχνολογία και η οργανική δομή λειτουργούν θετικά στο βαθμό ικανοποίησης των χρηστών. Αντιθέτως, η στατιστική ανάλυση αποδεικνύει ότι η εκπαίδευση των χρηστών έχει αρνητική επίδραση στο βαθμό ικανοποίησης των χρηστών. Για τη διερεύνηση της αλληλεπίδρασης της χρήσης των σύγχρονων Πρακτικών Διοικητικής Λογιστικής, της πολυπλοκότητας των Κοστολογικών Συστημάτων και της αποτελεσματικότητας των Λογιστικών Πληροφοριακών Συστημάτων στην απόδοση των Ελληνικών ξενοδοχειακών επιχειρήσεων εφαρμόσθηκε ιεραρχική πολλαπλή παλινδρόμηση με τη χρήση όρων αλληλεπίδρασης. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης αποδεικνύουν ότι οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις καθίστανται ικανές να βελτιώσουν την απόδοσή τους, αποκτώντας ευρέως πεδίου πληροφορία από τη χρήση των σύγχρονων Πρακτικών Διοικητικής Λογιστικής σε συνδυασμό με υψηλής ποιότητας κοστολογική πληροφορία από την εφαρμογή πολύπλοκων και λειτουργικών Κοστολογικών Συστημάτων, υπό συνθήκες υψηλού βαθμού ικανοποίησης των χρηστών των Λογιστικών Πληροφοριακών Συστημάτων. Τα ερευνητικά αποτελέσματα της διατριβής δεν περιορίζονται στη συνεισφορά τους σε ερευνητικό επίπεδο αλλά επεκτείνονται και σε πρακτικό. Μέσα από το συνδυασμό θεωριών και ερευνητικών μοντέλων, συμβάλλουν στη διαμόρφωση νέων θεωρητικών και ερευνητικών προσεγγίσεων στα προαναφερθέντα γνωστικά αντικείμενα, επιτρέποντας να εξελιχθεί περαιτέρω η επιστημονική έρευνα ενώ παράλληλα καλύπτουν τα ερευνητικά κενά. Τέλος, αποτελούν ένα χρήσιμο οδηγό για τους επαγγελματίες του κλάδου ώστε να γίνουν κατανοητές οι συνθήκες κάτω από τις οποίες η εφαρμογή και η χρήση των σύγχρονων και πολύπλοκων Διοικητικών Λογιστικών Συστημάτων διευκολύνεται, τα μέσα με τα οποία μπορεί να επιτευχθεί η αποτελεσματικότητα των Λογιστικών Πληροφοριακών Συστημάτων και ο τρόπος με τον οποίον μπορεί να δημιουργηθεί ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα συντελώντας στην αύξηση της απόδοσης της επιχείρησής τους.