Οι ανταποκριτές ξένου τύπου στην Ελλάδα: αναλύοντας το προφίλ, τις επαγγελματικές πρακτικές και τις συνεργατικές σχέσεις της ‘ελίτ’ της δημοσιογραφίας

Abstract

The aim of this paper is to explore the “world of foreign correspondents” who live and work permanently in Greece. In the context of the present study, the term “world”, following Hannerz's (2004) reasoning, has a dual meaning: it refers to the world that correspondents “represent” through their work (agenda -setting, news selection criteria, etc.), as well as all the working routines and networking that constitute their daily journalistic project. Without rejecting the power of the newsroom to form the output of the correspondent’s work, we will argue in favor of a journalistic perspective that focuses on the production process of journalistic products (where, how, by whom and why), linking the journalistic work to its producer, which will allow us to move from “sociology of journalism” to the “sociology of journalists”. In order to better explore our research questions, we used a three-part framework for conceptualizing occupations and professions, the “Becoming-Doing-Relating” model, provided by Anteby, Chan and DiBenigno's (2016) in conjunction with Hanitzsch's approach to a universal journalistic culture, adapted to the micro level, that is, taking the correspondent as the unit of analysis. To this end, the concept of professionality, as analyzed by Evans (2008), provided fertile ground for the collection of data on the professionalism and professional culture of correspondents. Our research is based on 54 semi-structured interviews with foreign correspondents in Greece during the period April 2-May 26 2011, as well as between March 19, 2013 and October 15, 2016, which were analyzed with the use of thematic analysis. The results of our research revealed a mix of different professionalities within the professional community of foreign correspondents, confirming the results of earlier research that the world of foreign correspondents is far more complex than we can imagine.

Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να διερευνήσει τον «κόσμο των ανταποκριτών», οι οποίοι ζουν και εργάζονται μόνιμα στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας, ο όρος «κόσμος», ακολουθώντας το συλλογισμό του Ηannerz (2004), αποκτά διττή σημασία: αναφέρεται τόσο στον κόσμο που «αναπαριστούν» οι ανταποκριτές μέσα από την εργασία τους (θεματολογία, κριτήρια επιλογής ειδήσεων, κ.λπ.), όσο και στο σύνολο των επαγγελματικών πρακτικών και των σχέσεων που συνθέτουν το καθημερινό επαγγελματικό τους περιβάλλον. Χωρίς να απορρίπτουμε την ισχύ της αίθουσας σύνταξης στο επαγγελματικό έργο των ανταποκριτών, θα υποστηρίξουμε μια θεώρηση της δημοσιογραφίας που επικεντρώνεται στη διαδικασία παραγωγής των δημοσιογραφικών προϊόντων (πού, πώς, από ποιον και γιατί), συνδέοντας το δημοσιογραφικό αντικείμενο με τον παραγωγό, γεγονός που θα μας επιτρέψει τη μετάβαση από την «κοινωνιολογία της δημοσιογραφίας» στην «κοινωνιολογία των δημοσιογράφων». Για την εργαλειοποίηση των ζητημάτων που απασχολούν την παρούσα ερευνητική προσπάθεια, θα χρησιμοποιήσουμε το θεωρητικό μοντέλο «Becoming-Doing- Relating» των Anteby, Chan και DiBenigno (2016) για τη μελέτη των επαγγελματικών ομάδων σε συνδυασμό με τη προσέγγιση του Hanitzsch αναφορικά με την παγκόσμια επαγγελματική κουλτούρα των δημοσιογράφων, προσαρμοσμένο στο μικρο-επίπεδο, δηλαδή λαμβάνοντας ως μονάδα ανάλυσης τον ανταποκριτή. Για τον σκοπό αυτό η έννοια της επαγγελματικότητας (professionality), όπως αναλύεται από την Evans (2008), προσέφερε γόνιμο έδαφος για τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τον επαγγελματισμό και την επαγγελματική κουλτούρα των ανταποκριτών. Η έρευνα μας στηρίζεται σε 54 ημι-δομημένες συνεντεύξεις με ανταποκριτές ξένου Τύπου στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2 Απριλίου-26 Μαΐου 2011, καθώς και κατά το χρονικό διάστημα 19 Μαρτίου 2013 μέχρι τις 15 Οκτωβρίου 2016, οι οποίες αναλύθηκαν με τη μέθοδο της θεματικής ανάλυσης (thematic analysis). Tα αποτελέσματα της έρευνάς μας φανέρωσαν τη συνάρθρωση διαφορετικών επαγγελματικοτήτων στους κόλπους της επαγγελματικής κοινότητας των ανταποκριτών, επιβεβαιώνοντας τα αποτελέσματα προγενέστερων ερευνών ότι ο κόσμος των ανταποκριτών είναι αρκετά πιο σύνθετος απ’ ότι φανταζόμαστε.