Μελέτη της σχέσης μεταξύ ψυχοπαθολογίας, λειτουργίας οικογένειας και ποιότητας ζωής σε Αλβανούς μετανάστες στις Κυκλάδες

Abstract

The aim of the present study was to examine the relationship between psychopathology, specifically depression and neurotic disorders, family functioning and quality of life in Albanian immigrants in Cyclades islands, in comparison with Greek natives. The study was conducted in a sample of 204 subjects (Albanian immigrants and Greek natives) who attended the Mobile Mental Health Unit of EPAPSY in Paros and Antiparos during the years 2012-2016. The sample consisted of service users diagnosed with mood disorders (mainly depression), neurotic, stress-related and somatoform disorders, as well as of people who sought help due to psychosocial difficulties and did not present with any identifiable psychopathology. The research tools included the following: i. The Family Assessment Device (FAD), ii. The WHO Quality of Life Assessment Instrument (WHOQOL- BREF), iii. The General Health Questionnaire (GHQ-28), vi. The Centre of Epidemiologic Studies Depression Scale (CED-S), v. The State-Trait Anxiety Inventory (STAI), vi. The Global Assessment of Functioning Scale (GAF) and vii. A questionnaire on psychosocial characteristics and use of mental health services. The data showed that more depressive symptoms were related with greater family dysfunction in both Greeks and Albanians. In addition, when compared to native families, Albanian families were more likely to display some dysfunctional patterns of communication and affective responsiveness, independently of diagnosis. Greater dysfunction in the dimension of family functioning referring to Behavior Control was found to be the most important prognostic factor of depression and state anxiety in the migrant population. As far as the quality of life is concerned, it was assessed to be in the same moderate levels, by both the Albanians and the Greeks, with the exception for the dimension referring to Environment, which was assessed in lower levels by migrants. The presence of mood or neurotic disorder was found to be a main determinant of quality of life in Albanians (independently of other variables). Furthermore, worse levels of overall family functioning were associated with lower levels of quality of life in both Albanians and Greeks. In the case of migrants, greater dysfunction in the dimensions concerning Behavior Control and Roles in family was related to lower satisfaction by the quality of life. Finally, the Albanian population were less likely than the Greeks to use mental health services, have a higher percentage of dropouts and higher use psychotropic medication. Results have important clinical implications contributing to a better understanding of a migrant community with regards to the aspects of family function and mental health difficulties and therefore enables more targeted psychosocial interventions. Most importantly, it can inform the planning and provision of services to ensure culturally sensitive and tailored approaches, better accessibility and proactive engagement and preventative initiatives.

Στόχος της παρούσας διατριβής ήταν η μελέτη της σχέσης μεταξύ ψυχοπαθολογίας, και συγκεκριμένα κατάθλιψης κι αγχωδών διαταραχών, με τη λειτουργία οικογένειας και την ποιότητα ζωής σε Αλβανούς μετανάστες στις Κυκλάδες, σε σύγκριση με Έλληνες γηγενείς. Η έρευνα υλοποιήθηκε σε δείγμα 204 ατόμων (Αλβανοί μετανάστες κι Έλληνες γηγενείς), που απευθύνθηκαν στην Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ΒΑ Κυκλάδων ΕΠΑΨΥ στην Πάρο κι Αντίπαρο, κατά τα έτη 2012-2016. Στο δείγμα περιλήφθηκαν άτομα που διεγνώσθησαν με διαταραχές διάθεσης (κυρίως κατάθλιψη), νευρωσικές, συνδεόμενες με στρες και σωματόμορφες διαταραχές ή απευθύνθηκαν στην υπηρεσία για συμβουλές λόγω ψυχοκοινωνικών δυσκολιών και δεν παρουσίαζαν ψυχοπαθολογία. Τα ερευνητικά εργαλεία περιλάμβαναν: α. την Κλίμακα Εκτίμησης της Οικογενειακής Λειτουργίας (FAD), β. την Κλίμακα Εκτίμησης της Ποιότητας Ζωής (WHOQOL- BREF), γ. το Ερωτηματολόγιο Γενικής Υγείας (GHQ-28), δ. την Κλίμακα Κατάθλιψης (CED-S), ε. το Ερωτηματολόγιο Άγχους (STAI), στ. την Κλίμακα Σφαιρικής Εκτίμησης της Λειτουργικότητας (GAF) και ζ. το Ερωτηματολόγιο καταγραφής δεδομένων ψυχοκοινωνικού προφίλ κι επαφής με τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Στους Αλβανούς μετανάστες βρέθηκαν συχνότερα ενδείξεις δυσκολίας στην οικογενειακή λειτουργία ως προς τις διαστάσεις που αφορούν τα σχήματα επικοινωνίας και τον τρόπο που αντιδρούν τα μέλη της οικογένειας στα συναισθηματικά ερεθίσματα, συγκριτικά με τους Έλληνες γηγενείς, ανεξαρτήτως διάγνωσης. Περισσότερα συμπτώματα κατάθλιψης συσχετίστηκαν με μεγαλύτερη οικογενειακή δυσλειτουργία και στις δύο εθνικότητες. Το χαμηλότερο επίπεδο λειτουργικότητας στη διάσταση που αφορά τα σχήματα ελέγχου στην οικογένεια αναδείχθηκε στατιστικά ως ο σημαντικότερος προβλεπτικός παράγοντας της κατάθλιψης και του παροδικού άγχους για τους Αλβανούς. Η ποιότητα ζωής των Αλβανών μεταναστών αξιολογήθηκε από τους ίδιους στα ίδια μέτρια επίπεδα, όπως αξιολογήθηκε και από τους Έλληνες, με εξαίρεση τη διάσταση που αφορούσε την ικανοποίηση από παράγοντες που σχετίζονται με το περιβάλλον, που εκτιμήθηκε σε χειρότερα επίπεδα. Καθοριστικός παράγοντας της γενικής ποιότητας ζωής στους Αλβανούς βρέθηκε να είναι η ύπαρξη συναισθηματικής ή αγχώδους διαταραχής (ανεξάρτητα από άλλες μεταβλητές). Επιπρόσθετα, χειρότερα επίπεδα οικογενειακής λειτουργίας συνδέθηκαν με χειρότερα επίπεδα ποιότητας ζωής στους Αλβανούς και τους Έλληνες. Στην περίπτωση των Αλβανών μεταναστών, μεγαλύτερη δυσλειτουργία ειδικά σε διαστάσεις που αφορούν τα σχήματα ελέγχου και τους ρόλους στην οικογένεια συσχετίστηκε με μικρότερη ικανοποίηση από την ποιότητα ζωής. Τέλος στην περίπτωση των Αλβανών υπήρξε μικρότερος βαθμός χρήσης υπηρεσιών ψυχικής υγείας, υψηλότερα ποσοστά πρόωρης διακοπής της θεραπείας και συχνότερη χρήση φαρμακευτικής αγωγής ως μέρος του θεραπευτικού πλάνου, συγκριτικά με τους γηγενείς. Τα ευρήματα αυτά έχουν σημαντικές κλινικές προεκτάσεις, ως προς την κατανόηση των δυναμικών στην Αλβανική οικογένεια, τους πιθανούς τομείς εστίασης στο πλαίσιο των ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων, και το σχεδιασμό και την υλοποίηση βελτιωτικών δράσεων στο πλαίσιο λειτουργίας των κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, με στόχο την ανάπτυξη πολιτισμικά ευαίσθητων μεθόδων προσέγγισης των μεταναστών και τη μείωση του ποσοστού πρόωρου τερματισμού της θεραπείας.