Socio-technical energy transitions and the tourist industry: steering to sustainable development

Abstract

This research thesis aims at steering an energy transition also including the tourist industry so that the latter can be directed to sustainable development. In answer to this aim, this thesis' main objectives revolve around developing a hybrid model for sustainable socio-technical transitions that integrates governance and local engagement approaches and to run five energy transition scenarios, including, in the empirical case of Chios, the tourism sector. The research is theoretically based on the deep transitions concept (Schot and Kagner, 2018; Kagner and Schot, 2019), which is perceived as parallel connected transitions of a number of socio-technical (s-t) systems in the direction of sustainable development. Based on this view, it is argued that turning tourism to sustainable development requires participating in technological transformations in a series of s-t systems such as energy, transportation, water, waste as well as other ones which are related to and are affected by tourism. Nevertheless, in this research thesis, I focus on the energy transition issue, considering that the tourism sector will be included in the core of this complicated and deep socio-technical transformation. Relying on this analysis, this work is divided into five main chapters. More precisely, the first chapter's main objective is to review sustainability literature on tourism studies and social sciences, delimit the vague and ambivalent sustainable development concept according to the needs of this research thesis and partially set the framework steering the energy transition. The second chapter’s target is to review literature and, through this, to highlight the way social sciences perceive energy transitions and how the latter are related to vital environmental issues. In doing so, a critical review of the Multi-Level Perspective (MLP) model is illustrated, while other transition approaches are depicted so that an enriched hybrid approach will be developed. The third chapter illustrates the two exemplary cases of nested transitions of North Europe, where an energy transformation has already started since the mid to late 90s, affecting tourism in a positive way. These transitions will be analyzed with the help of the hybrid model established in the previous chapter. The fourth chapter presents a socio-technical analysis of the national electricity regime as well as of the Chian nested energy regime. Additionally, performing a deep transition requires evaluating tourism as well as other interrelated s-t regimes like the transportation one; hence, an analysis of those regimes in the local level in tandem with the electricity regime will take place. The fifth chapter steers an energy transition in the empirical case. The transition process follows the logic of different pathways, resulting in social and technical alterations; building on this, five different scenarios of deep energy transitions including tourism will be presented, in a 30-year horizon. Different scenarios declare a divergence in the transition's starting point, the local engagement level and technological decisions. These final points are important issues also relating to what this research can contribute. Hence, local engagement in the transition process, albeit in a fully coordinated top down transition, is a central objective. Developing a local steering actor as a way to facilitate local engagement and accelerate energy transitions in frameworks with a political culture similar with the Greek one, where innovative institutional contexts and mature technologies don't seem to be adequate in achieving transforming the energy sector, is another core issue highlighted in this work. A third issue is that this research focuses on the significance of technologies in the transition pathways that will be followed. Influenced by the STS analysis, the methodological hybrid approach, which is used in this research, draws attention to the fact that different technologies involve different actors exerting other pace of power, namely changing the power relations in the process, while further, these infrastructures have divergent dynamic (agency) ultimately resulting in alternative s-t transition pathways. Finally, this research thesis also contributes to enriching relevant literature of sustainable development on tourism, by proposing a new perception in the way Tourist Studies perceive and approach sustainable development on tourism.

Σκοπός αυτής της διδακτορικής διατριβής είναι να καθοδηγήσει μία ενεργειακή μετάβαση που θα συμπεριλαμβάνει και την τουριστική βιομηχανία, έτσι ώστε η τελευταία να κατευθυνθεί προς τη βιώσιμη ανάπτυξη. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, οι κύριοι στόχοι της είναι η δημιουργία ενός υβριδικού μοντέλου για βιώσιμες κοινωνικό-τεχνικές μεταβάσεις, το οποίο θα ενσωματώνει προσεγγίσεις διακυβέρνησης (governance) και εμπλοκής της τοπικής κοινωνίας καθώς και η ανάπτυξη πέντε σεναρίων ενεργειακών μεταβάσεων που θα περιλαμβάνουν και τον τουρισμό στην εμπειρική περίπτωση της έρευνας, τη Χίο. Το παρόν πόνημα βασίζεται στην έννοια των βαθέων μεταβάσεων (deep transitions) (Schot and Kagner, 2018; Kagner and Schot, 2019). Η έννοια αναφέρεται σε παράλληλες αλληλοσυνδεόμενες μεταβάσεις ενός αριθμού κοινωνικο-τεχνικών συστημάτων προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης. Έτσι, γίνεται κατανοητό ότι η βιώσιμη ανάπτυξη του τουριστικού τομέα απαιτεί την εμπλοκή του σε μία σειρά από τεχνολογικούς μετασχηματισμούς ενός μεγάλου αριθμού κομβικών κ-τ συστημάτων, όπως αυτά της ενέργειας, των μεταφορών, του νερού και των απορριμμάτων, καθώς και άλλων τα οποία διασυνδέονται με τον τουρισμό και επηρεάζονται από αυτόν. Σε αυτήν τη διδακτορική έρευνα έχει επιλεχθεί η εστίαση στην ενεργειακή κ-τ μετάβαση, ως η πλέον σημαντική από τους παραπάνω αναφερόμενους μετασχηματισμούς, εμπλέκοντας και τον τουρισμό σε αυτήν την πολύπλοκη κ-τ αλλαγή. Για την υποστήριξη αυτών των στόχων, το παρόν πόνημα περιλαμβάνει πέντε κύρια κεφάλαια. Πιο συγκεκριμένα, στόχος του πρώτου κεφαλαίου είναι η επισκόπηση της βιβλιογραφίας αναφορικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη στον τουρισμό και στις κοινωνικές επιστήμες, και μέσω αυτής, η οριοθέτηση της ασαφούς και αμφίσημης έννοιας της βιώσιμης ανάπτυξης με βάση τις ανάγκες της παρούσας διδακτορικής διατριβής, θέτοντας επιπλέον μερικώς το θεωρητικό πλαίσιο. Αντίστοιχα, το δεύτερο κεφάλαιο έχει ως στόχο την επισκόπηση προσεγγίσεων του πεδίου των Σπουδών στις Βιώσιμες Μεταβάσεις (Sustainable Transition Studies), μέσω της οποίας επισημαίνεται ο τρόπος που οι κοινωνικές επιστήμες νοηματοδοτούν τις ενεργειακές μεταβάσεις, καθώς και η σύνδεσή τους με εξαιρετικής σημασίας περιβαλλοντικά ζητήματα. Έτσι, παρουσιάζεται μία κριτική επισκόπηση του μοντέλου των Πολύ-Επίπεδων Οπτικών (MLP) και άλλων προσεγγίσεων του πεδίου, με τη βοήθεια των οποίων δημιουργείται το υβριδικό μοντέλο. Στο τρίτο κεφάλαιο, αναλύονται οι δύο υποδειγματικές περιπτώσεις νησιωτικών περιοχών. Αυτές οι μελέτες περίπτωσης αναλύονται με τη βοήθεια του υβριδικού μοντέλου που δημιουργήθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο, έτσι ώστε να καθοριστούν οι διαφορετικοί δρώντες, η δυναμική τους και η σημαντικότητα των χρηστών, ενώ παράλληλα να διευκολυνθεί η ανάλυση στην εμπειρική περίπτωση, καταθέτοντας προτάσεις για την ανάπτυξη θεσμικών πλαισίων, τη χρήση τεχνολογιών και τη δημιουργία σημαντικών δρώντων. Το τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζει μία κ-τ ανάλυση του εθνικού ηλεκτρικού καθεστώτος (national electricity regime) καθώς και του τοπικού καθεστώτος της Χίου. Επιπρόσθετα, πραγματοποιείται η αποτίμηση του τουριστικού κλάδου καθώς και άλλων αλληλοσυνδεόμενων καθεστώτων –όπως αυτού των μεταφορών εντός του νησιού– στο τοπικό επίπεδο. Το πέμπτο κεφάλαιο καθοδηγεί μία ενεργειακή μετάβαση στην περίπτωση της Χίου. Η μετάβαση ακολουθεί τη λογική των διαφορετικών μονοπατιών (pathways), παρουσιάζοντας πέντε διαφορετικά σενάρια ενεργειακών μεταβάσεων που συμπεριλαμβάνουν και τον τουρισμό, σε έναν χρονικό ορίζοντα τριάντα χρόνων. Η κύρια συνεισφορά της παρούσας διδακτορικής διατριβής σχετίζεται με αυτά τα χαρακτηριστικά της. Έτσι, η τοπική εμπλοκή στη μετάβαση είναι κύριο ζητούμενο αυτής της έρευνας, αν και προσεγγίζεται σαν μία από τα πάνω και πλήρως συντονισμένη διαδικασία. Επιπρόσθετα, η δημιουργία ενός ενδιάμεσου δρώντα καθοδηγητή της μετάβασης, σαν ένα εργαλείο που συμβάλλει στην εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας και την επιτάχυνση της διαδικασίας, αποτελεί ένα άλλο κρίσιμο στοιχείο που τονίζεται ως αναγκαίο σε περιβάλλοντα με μια πολιτική κουλτούρα όπως αυτή της Ελλάδας. Ένα τρίτο σημαντικό στοιχείο αποτελεί η εστίαση της έρευνας στην επιλογή της τεχνολογίας ως παράγοντα που καθορίζει το μονοπάτι μετάβασης που θα ακολουθηθεί. Λόγω της επιρροής που ασκούν οι οπτικές του πεδίου STS, η έμφαση δίνεται στο γεγονός ότι οι διαφορετικές τεχνολογίες περιλαμβάνουν και διαφορετικούς δρώντες, αλλάζοντας με αυτόν τον τρόπο τις σχέσεις δύναμης σε μια διαδικασία μετάβασης, ενώ επιπρόσθετα εναλλακτικές υποδομές έχουν άλλη δυναμική (agency), με τελική απόρροια την αλλαγή του μονοπατιού της μετάβασης. Τέλος, η παρούσα έρευνα συνεισφέρει στη βιβλιογραφία της βιώσιμης ανάπτυξης του τουρισμού, προτείνοντας μια νέα οπτική στον τρόπο που οι Επιστήμες του Τουρισμού τη νοηματοδοτούν και την προσεγγίζουν.