Οι διεθνείς, υπερεθνικές και διεθνικές ρυθμίσεις του χρόνου ναυτικής εργασίας και οι επιπτώσεις του στη ναυτική ασφάλεια

Abstract

This doctoral thesis attempts to shed light in the connection between seafarers' working and rest time and maritime safety. The importance of the above link lies in the fact that the "human factor" continues to be the leading cause of maritime accidents. However, so far, the international community has not been able to clearly identify the causes of human error that result to maritime accidents. Violations of seafarers’ working and living conditions and in particular the failure to comply with seafarers' legal working hours and rest, are the primary causes of maritime accidents. It is therefore clear that respect for the statutory working time and hours of rest of seafarers, as well as compliance with hygiene and safety, have two objectives: on the one hand, they ensure the safe navigation of the ship and the safe working conditions for the crew members; on the other hand, they contribute to the proper functioning of maritime companies and to the development of the shipping industry in general. In order to clarify the link between maritime work and rest time and maritime security, this doctoral thesis aims to analyze the national and international legal framework for maritime working and rest time. However, as legal rules are not capable of preventing maritime accidents on their own, there is importance of fostering maritime safety culture at the shipping company level, at crew members’ level, at national level, and in particular for the flag State and the port state, as well as within international organizations. This doctoral thesis is divided into three parts. The first part presents the international dimensions of the maritime labour, i.e. the flag of the ship, the maritime workers and their employers. The second part examines the respect for maritime working and rest time on board as a prerequisite for maritime safety. The above correlation is placed in a wider legal, social and ergonomic environment in order to prove that maritime safety is a matter that concerns workers, employers and states. In addition, international and supranational rules governing the working and rest time of seafarers, mainly within the IMO and the ILO, are analyzed, as well as the extent to which these rules are incorporated into the national law of major seafaring countries such as Greece, France and the United Kingdom. In the third part of the doctoral thesis, the contribution of international seafarers' trade union action (mainly through ITF structures) and more specifically international collective bargaining (mainly through ITF international collective agreements) is examined as a perspective of seafarers’ involvement in regulating and controlling the working and rest time of seafarers. In conclusion, the doctoral thesis concludes, inter alia, that the practice of shipping companies operating in violation of seafarers' working time ultimately works to their detriment because the disastrous effects of maritime accidents due to this reason do not merely endanger the lives of seafarers, nor they only cause serious environmental disasters, but these accidents undermine the existence of shipping companies.

Η διατριβή επιχειρεί να συνδέσει το χρόνο ναυτικής εργασίας και ανάπαυσης των ναυτικών με την εξασφάλιση της ναυτικής ασφάλειας. Η σπουδαιότητα της παραπάνω σύνδεσης έγκειται στο γεγονός ότι ο «ανθρώπινος παράγοντας» εξακολουθεί να αποτελεί την κυριότερη αιτία των ναυτικών ατυχημάτων. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, η διεθνής κοινότητα δεν είναι σε θέση να προσδιορίσει με σαφήνεια τα αίτια των ανθρώπινων σφαλμάτων που προκαλούν τα ναυτικά ατυχήματα. Η παραβίαση των προτύπων υγιεινής και ασφάλειας στο πλοίο και, ειδικότερα, η μη τήρηση του νόμιμου ωραρίου εργασίας και ανάπαυσης των ναυτικών, αποτελούν τις πρωταρχικές αιτίες των ναυτικών ατυχημάτων. Είναι επομένως σαφές ότι ο σεβασμός του θεσμοθετημένου χρόνου εργασίας και ανάπαυσης των ναυτικών, όπως και η τήρηση των συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στο πλοίο, αφενός, διασφαλίζουν την ασφαλή πλεύση του πλοίου καθώς και τις ασφαλείς συνθήκες εργασίας στα μέλη του πληρώματος και αφετέρου συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία της ναυτιλιακής επιχείρησης που έχει τη διαχείριση του πλοίου καθώς και στην ανάπτυξη του κλάδου της ναυτιλίας γενικότερα. Προκειμένου να καταστεί σαφής η σύνδεση μεταξύ του χρόνου ναυτικής εργασίας και ανάπαυσης και της ναυτικής ασφάλειας, η διατριβή θέτει ως στόχο την ανάλυση του εθνικού και διεθνούς νομικού πλαισίου για τον χρόνο ναυτικής εργασίας και ανάπαυσης των ναυτικών. Ωστόσο, επειδή οι νομικοί κανόνες δεν είναι σε θέση να αποτρέψουν από μόνοι τους τα ναυτικά ατυχήματα, μελετάται η σημασία της καλλιέργειας της ναυτικής κουλτούρας ασφαλείας σε επίπεδο ναυτιλιακής εταιρείας, στα μέλη του πληρώματος, σε εθνικό επίπεδο και ειδικότερα στο κράτος σημαίας του πλοίου και στο κράτος λιμένα, καθώς και στο πλαίσιο των διεθνών οργανισμών. Η διατριβή χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος παρουσίαζονται οι διεθνείς διαστάσεις των συντελεστών της ναυτικής εργασίας δηλαδή της σημαίας του πλοίου, των εργαζομένων θαλάσσης και των εργοδοτών τους. Στο δεύτερο μέρος εξετάζεται ο σεβασμός του χρόνου ναυτικής εργασίας και ανάπαυσης των ναυτικών ως προϋπόθεση της ναυτικής ασφάλειας. Η παραπάνω συσχέστιση τοποθετείται σε ένα ευρύτερο νομικό, κοινωνικό και εργονομικό περιβάλλον προκειμένου να αποδειχθεί ότι η ναυτική ασφάλεια αποτελεί το ζητούμενο για τους εργαζόμενους, τους εργοδότες και τα κράτη. Επιπλέον αναλύονται οι διεθνείς και υπερεθνικοί κανόνες που ρυθμίζουν το χρόνο εργασίας και ανάπαυσης των ναυτικών, κυρίως μέσα στο πλαίσιο του ΔΝΟ και της ΔΟΕ, καθώς και ο βαθμός ενσωμάτωσης των κανόνων αυτών σε δίκαια μεγάλων ναυτικών χωρών, όπως της Ελλάδος, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Στο τρίτο μέρος της διατριβής, εξετάζεται η συμβολή της διεθνούς συνδικαλιστικής δράσης των ναυτικών (κυρίως στις δομές της ITF) και πιο συγκεκριμένα της διεθνούς συλλογικής διαπραγμάτευσης (με τις διεθνείς συλλογικές συμφωνίες της ITF) προκειμένου οι ναυτικοί να μπορέσουν να ρυθμίσουν και να ελένξουν το χρόνο εργασίας και ανάπαυσης των ναυτικών, καθώς και τους γενικότερους όρους που διέπουν τη ναυτική εργασία. Συμπερασματικά, η διατριβή καταλήγει, μεταξύ άλλων, στο ότι η τακτική των ναυτιλιακών επιχειρήσεων να λειτουργούν παραβιάζοντας τον χρόνο εργασίας των ναυτικών λειτουργεί τελικά σε βάρος τους γιατί τα καταστροφικά αποτελέσματα των ναυτικών ατυχημάτων, δεν θέτουν απλώς σε κίνδυνο τη ζωή των ναυτικών, ούτε προκαλούν μόνο σοβαρές περιβαλλοντικές καταστροφές, αλλά τα εν λόγω ατυχήματα υπονομεύουν την ίδια την υπόσταση των ναυτιλιακών εταιρειών.