Σχολική αποτυχία: οι απόψεις των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης για τα αίτια και τους τρόπους αντιμετώπισής της

Abstract

Many factors contribute to the emergence and spread of school failure, which is a timeless phenomenon. The purpose of the present survey was to investigate the views of the teachers about the phenomenon of school failure. Specifically, the individual objectives of this research were to examine the following: a) the conceptual specification of school failure, b) the factors that are involved in the appearance of school failure, c) the factors that facilitate or obstruct, the tackling of school failure, d) practices for the confrontation of school failure. In the survey, which was conducted with the method of semi-structured interview, fifty (50) primary school teachers participated from the most of Regions of secondary local authorities of country and both sexes and different levels in terms of years of work experience. Teachers’ responses have shown that there is no agreement on how to define school failure. Also, it was found that the most significant factor that affects the school failure is the family (parents’ expectations, parents’ social-economic background, parental style, function conditions of family). Then, follows the factor of school (educator and practicing educational policy), and finally the individual factors (the pupil’s personality, the existence of special educational needs, the psychological and biological factors and the health problems). Furthermore, was found that the inadequate teacher training, the absence of an overall school failure policy, as well as the current (mainly economic) reality do not make it easier the tackling of the phenomenon of school failure. Regarding the proposals for tackling the phenomenon of school failure, teachers referred that an overall redesign of the educational policy is necessary for the effective confrontation of the school failure, with emphasis on the restructuring of the way schools and analytical programs work, to the teachers’ education, but also to the better cooperation between parents and school/educators. All in all, is required an integrated education policy, which will be the result of a public dialogue with all the participants involved in the education (parents, school directors, pupils, educators, experts from higher education institutions), but also study of international practices, adapted to the context of today’s Greek reality. However, further research in this field is required to several stakeholders and by using other methodological tools to draw conclusions that will be more accurate, reliable and valid.

Η σχολική αποτυχία είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο, στην εμφάνιση και εξάπλωση του οποίου συμβάλλουν πολλοί παράγοντες. Η παρούσα έρευνα σκοπό είχε να διερευνήσει τις απόψεις εκπαιδευτικών σχετικά με φαινόμενο της σχολικής αποτυχίας. Πιο συγκεκριμένα, οι επί μέρους στόχοι αυτής της έρευνας ήταν να εξεταστούν τα εξής: α) ο εννοιολογικός προσδιορισμός της σχολικής αποτυχίας, β) οι παράγοντες που εμπλέκονται στην εμφάνιση της σχολικής αποτυχίας, γ) οι παράγοντες που διευκολύνουν ή εμποδίζουν την αντιμετώπιση της σχολικής αποτυχίας, δ) οι πρακτικές για την αντιμετώπιση της σχολικής αποτυχίας. Στην έρευνα, η οποία διεξήχθη με τη μέθοδο της ημιδομημένης συνέντευξης, συμμετείχαν πενήντα (50) εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης από τις περισσότερες Περιφέρειες δευτεροβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης της χώρας και των δύο φύλων και διαφορετικών επιπέδων σε όρους ετών προϋπηρεσίας. Από τις απαντήσεις των εκπαιδευτικών προέκυψε ότι δεν υπάρχει συμφωνία ως προς τον τρόπο ορισμού της σχολικής αποτυχίας. Επίσης, διαπιστώθηκε πως ο σημαντικότερος παράγοντας που επιδρά στη σχολική αποτυχία είναι ο οικογενειακός (προσδοκίες γονέων, κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο γονέων, γονεϊκό στυλ, συνθήκες λειτουργίας της οικογένειας). Ακολουθεί ο παράγοντας του σχολείου (εκπαιδευτικός και ασκούμενη εκπαιδευτική πολιτική) και τέλος οι ατομικοί παράγοντες (η προσωπικότητα του μαθητή, η ύπαρξη ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών, οι ψυχολογικοί, οι βιολογικοί και τα προβλήματα υγείας). Επίσης, βρέθηκε πως η ελλιπής κατάρτιση των εκπαιδευτικών, η απουσία μίας συνολικής πολιτικής για τη σχολική αποτυχία, καθώς και η σημερινή (κυρίως οικονομική) πραγματικότητα, δεν διευκολύνουν την αντιμετώπιση του φαινομένου της σχολικής αποτυχίας. Όσον αφορά στις προτάσεις αντιμετώπισης του φαινομένου της σχολικής αποτυχίας, οι εκπαιδευτικοί ανέφεραν πως απαιτείται συνολικός επανασχεδιασμός της εκπαιδευτικής πολιτικής για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου της σχολικής αποτυχίας με έμφαση στην αναδιάρθρωση του τρόπου λειτουργίας των σχολείων και των αναλυτικών προγραμμάτων, στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, αλλά και στην καλύτερη συνεργασία γονέων και σχολείου / εκπαιδευτικών. Συνολικά, απαιτείται μία ολοκληρωμένη εκπαιδευτική πολιτική, που θα αποτελεί απόρροια ενός δημόσιου διαλόγου με όλους τους εμπλεκομένους στην εκπαίδευση φορείς (γονείς, διευθυντές σχολείων, μαθητές, εκπαιδευτικοί, εμπειρογνώμονες από ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα), αλλά και μελέτης των διεθνών πρακτικών, προσαρμοσμένη στο πλαίσιο της ελληνικής σημερινής πραγματικότητας. Ωστόσο, χρειάζεται περαιτέρω έρευνα σε αυτό το πεδίο σε αρκετά ενδιαφερόμενα μέρη και με τη χρήση και άλλων μεθοδολογικών εργαλείων, προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα τα οποία θα είναι περισσότερο ακριβή, αξιόπιστα και έγκυρα.