Η διδασκαλία του θεατρικού παιχνιδιού στο μάθημα της προσαρμοσμένης φυσικής αγωγής ως μέσο ανάπτυξης κοινωνικών δεξιοτήτων παιδιών με διαταραχή αυτιστικού φάσματος

Abstract

Social skills as described by Social Constructivism theory play an important role in children’s development to interact effectively with the environment and achieve social goals. Social impairment in children with autism spectrum disorder (ASD) can lead to isolation. The school through various activities offers motivation for multiple experiences which can increase social relationships and develop adaptation in teamwork in the class. The aim of the present study was the search for new teaching practice in physical education, to develop the parameters of social skills to children with ASD. Six children with high-functioning autism (HFA) aged 9-11 who attended integration classes in elementary schools and 132 children with the same age who attended general classes, all participated in physical education regular school programme alongside. Social skills were evaluated through a theatrical play programme which using the Social and Play Skills checklist of the Collaborative Model for Promoting Competence and Success (COMPASS). Interviews with the teachers, perceptions of typical development children through Multisource Assessment of Children's Social Competence (MASCS) scale and Feelings towards Group Work (FTGW) scale. The program lasted 8 weeks with a frequency twice a week for 45 minutes per session. In interviews with teachers, open-ended questions were analyzed by a phenomenological approach while the three closed-ended questions were tested with Chi-square x2. In this systematic observation for children with HFA recorded the frequency of ten variables through a likert scale and followed t-test for dependent samples. The perceptions of typical development children in two scales, as regards the social competence and the preference in the teamwork of children with HFA, were tested by paired-t-test. One month after the programme (follow-up), checked the frequency of variables and the scores of scales through repeated-measure ANOVA and followed post-hoc analysis. Findings showed that the six HFA children improved cooperation shared their interest with other children in the class, reduced irritability and the difficulty of adapting to a group while taking initiatives and solving problems within a group. The main conclusion of this study was that children with HFA strengthened their social interaction through theatrical play programme which was successful. With appropriate curricular decisions and knowledge, theatrical play methods can hold an essential place in the classroom.

Η απόκτηση και ικανότητα χρήσης κοινωνικών δεξιοτήτων με βάση την ερμηνεία που αποδίδεται στη θεωρία του Κοινωνικού Κονστροκτουβισμού διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών να αλληλοεπιδρούν αποτελεσματικά με το περιβάλλον και να επιτυγχάνουν κοινωνικούς στόχους. Η απουσία ή η έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων όπως παρατηρείται στα παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ), μπορεί να οδηγήσει στην απομόνωση. Η σχολική ζωή μέσω των διαφόρων δραστηριοτήτων προσφέρει καθημερινά κίνητρα για πολύπλευρες εμπειρίες που αυξάνουν τις κοινωνικές επαφές και την ομαλή προσαρμογή στην ομαδική ζωή της τάξης. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν ο σχεδιασμός, η εφαρμογή και αξιολόγηση επίδρασης ενός προγράμματος θεατρικού παιχνιδιού στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων παιδιών με ΔΑΦ, μέσα από το μάθημα της Φυσικής Αγωγής (ΦΑ). Στην έρευνα συμμετείχαν έξι παιδιά, με Αυτισμό Υψηλής Λειτουργικότητας (ΥΛΑ), ηλικίας 9-11 ετών που φοιτούσαν σε τμήματα ένταξης δημοτικών σχολείων και παιδιά (N=132) της ίδιας ηλικίας που φοιτούσαν σε γενικές τάξεις των ίδιων σχολείων και παρακολουθούσαν από κοινού το μάθημα της ΦΑ. Η έρευνα περιλάμβανε, σχεδιασμό και εφαρμογή ενός προγράμματος θεατρικού παιχνιδιού, χρήση της λίστας «κοινωνικών δεξιοτήτων/δεξιοτήτων παιχνιδιού» του εργαλείου παρατήρησης COMPASS (Collaborative Model for Promoting Competence and Success for Students with Autism Spectrum Disorder) διενέργεια συνεντεύξεων με τους εκπαιδευτικούς, χρήση της κλίμακας «Πολλαπλής πηγής Αξιολόγησης της Κοινωνικής Ικανότητας των Παιδιών» (ΠΠΑΚΙ) (Multisource Assessment of Children’s Social Competence; MASCS) και της κλίμακας «Αισθημάτων για την Ομαδική Εργασία» (ΕΚΑΟΕ) (Feelings Towards Group Work; FTGW). Το πρόγραμμα είχε διάρκεια 8 εβδομάδων με συχνότητα δύο φορές εβδομαδιαίως για 45 λεπτά ανά εκπαιδευτική συνεδρία. Στις συνεντεύξεις με τις εκπαιδευτικούς, και την ανάλυση των ερωτήσεων ανοικτού τύπου, εφαρμόστηκε η μέθοδος της φαινομενολογικής προσέγγισης, ενώ για τις ερωτήσεις κλειστού τύπου έγινε έλεγχος ανεξαρτησίας χ2 στον παράγοντα ειδικότητα. Όσον αφορά την παρατήρηση των παιδιών με ΥΛΑ, στη συχνότητα εμφάνισης δέκα παρατηρούμενων μεταβλητών, έγινε καταγραφή μέσω τετράβαθμης κλίμακας, και ακολούθησε t-test για εξαρτημένα δείγματα. Για την αξιολόγηση των αντιλήψεων των παιδιών τυπικής τάξης, για τα παιδιά με ΥΛΑ, και την εύρεση πιθανών διαφορών στα σκορ, από την επίδραση του προγράμματος, στην κοινωνική ικανότητα και την προτίμηση στον ομαδικό τρόπο εργασίας, εφαρμόστηκε t-test για εξαρτημένα δείγματα. Ένα μήνα μετά τη λήξη της παρέμβασης (follow up) και για τον έλεγχο διαφοροποιήσεων από την εφαρμογή του προγράμματος τόσο στις συχνότητες εμφάνισης των παρατηρούμενων μεταβλητών, όσο και στα σκορ των κλιμάκων πραγματοποιήθηκε ανάλυση διακύμανσης επαναλαμβανόμενων μετρήσεων (repeated-measures-ANOVA) και εκτελέστηκαν δοκιμές πολλαπλών συγκρίσεων (post hoc). Τα έξι παιδιά με ΥΛΑ με βάση τα εμπειρικά δεδομένα της έρευνας, ενίσχυσαν και βελτίωσαν τις δεξιότητες συνεργασίας, μοιράστηκαν το ενδιαφέρον τους με τα παιδιά τάξης, και μείωσαν παράλληλα την οξυθυμία, την πρόκληση αναστάτωσης και τη δυσκολία προσαρμογής στην ομάδα, αναλαμβάνοντας παράλληλα πρωτοβουλίες και επιλύοντας προβλήματα εντός ομάδας. Το κύριο συμπέρασμα αυτής της έρευνας είναι ότι το πρόγραμμα θεατρικού παιχνιδιού ήταν επιτυχές, καθώς τα παιδιά με ΥΛΑ ενίσχυσαν την κοινωνική τους αλληλεπίδραση. Με τις κατάλληλες παρεμβάσεις στα προβλεπόμενα προγράμματα σπουδών, την κατάλληλη γνώση των στρατηγικών των δραστηριοτήτων του θεατρικού παιχνιδιού, αυτή η δραστηριότητα μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο μάθησης κοινωνικών δεξιοτήτων σε επίπεδο τάξης.