Ανάπτυξη αναγνωστικών κινήτρων σε μαθητές δημοτικού σχολείου: εφαρμογή και αξιολόγηση προγράμματος παρέμβασης

Abstract

This dissertation aims mainly to investigate the effect of an intervention program on both the two key aspects of reading motivation, self-efficacy and intrinsic motivation in the field of narrative reading, and the partial subscales that jointly shape them. In addition, the study examines the gender role in shaping these dimensions and subscales, before the intervention implementation. Fifty seven sixth grade students participated in this eleven weeks study, as members of four naturally defined classrooms in two randomly selected primary schools of the city of Kalamata. Using a pre-post (quasi)experimental-control groups design, this intervention was based on the "transactional" literary theory of Rosenblatt that gives emphasis on reader’s personal response and meaning through representative narrative reading activities and strategies. Two specific self-report questionnaires were used to measure the summative Self Efficacy and Intrinsic Motivation and their partial subscales.Before the descriptive and inductive data analysis, groups equivalence and measurement toolsreliability were checked. The two-way univariate and multivariate mixed design ANOVA showed that, although after the intervention the reading motivation was in general improved for all students, there were statistically significant differences between experimental and control groups in the two key aspects of reading motivation; a similar significant positive development emerged for the subscales of progress and social feedback with an impact on self-efficacy, and those of competence and relatedness with an impact on intrinsic motivation. Moreover, the independent samples t-test revealed significant gender differences just in narrative reading self-efficacy and the subscale of progress. According to the research findings, this intervention program had a positive and significant effect on the two key aspects of reading motivation, thus indicating that the " transactional " reading of Rosenblatt, besides an alternative literary teaching method, could be an effective framework for the development and enhancement of reading motivation.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή έχει ως βασικό σκοπό τη διερεύνηση της επίδρασης ενός προγράμματος παρέμβασης στις δύο βασικές συνιστώσες του αναγνωστικού κινήτρου, την αυτοαποτελεσματικότητα και την εσωτερική παρώθηση στο πεδίο της αφηγηματικής ανάγνωσης, και τις επιμέρους υποκλίμακες που τις συνδιαμορφώνουν. Συμπληρωματικά, εξετάζει το ρόλο του φύλου στη διαμόρφωση των παραπάνω συνιστωσών και υποκλιμάκων, πριν την εφαρμογή της παρέμβασης.Πενήντα εφτά μαθητές της έκτης τάξης του δημοτικού συμμετείχαν στη συγκεκριμένη έρευνα,διάρκειας έντεκα εβδομάδων, οι οποίοι αποτελούσαν το μαθητικό δυναμικό των τεσσάρων φυσικώς καθορισμένων τμημάτων των δύο τυχαία επιλεγμένων δημοτικών σχολείων της πόλης της Καλαμάτας. Ακολουθώντας έναν προ-μετά (ημι)πειραματικό σχεδιασμό επί πειραματικών ομάδων και ελέγχου, η συγκεκριμένη παρέμβαση στηρίχθηκε στη «συναλλακτική» λογοτεχνική θεωρία τηςRosenblatt, δίνοντας έμφαση στην προσωπική ανταπόκριση και νοηματοδότηση του αναγνώστη μέσα από αντιπροσωπευτικές δραστηριότητες και στρατηγικές αφηγηματικής ανάγνωσης. Για την αξιολόγηση της αυτοαποτελεσματικότητας και εσωτερικής παρώθησης συνολικά και ως προς τις επιμέρους υποκλίμακες, χρησιμοποιήθηκαν δύο εξειδικευμένα ερωτηματολόγια αυτοαναφοράς. Πριν την περιγραφική και επαγωγική ανάλυση των δεδομένων, ελέγχθηκαν η ισοδυναμία των ομάδων και η αξιοπιστία των εργαλείων μέτρησης. Η διπαραγοντική μονομεταβλητή και πολυμεταβλητή ανάλυση διακύμανσης μεικτού σχεδιασμού έδειξε ότι, αν και μετά την παρέμβαση το αναγνωστικό κίνητρο βελτιώθηκε σε γενικές γραμμές για όλα τα παιδιά, υπήρξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ της πειραματικής ομάδας και ομάδας ελέγχου ως προς τις δύο πτυχές του αναγνωστικού κινήτρου συνολικά, ενώ εξίσου σημαντική θετική εξέλιξη εμφάνισαν οι υποκλίμακες της προόδου και της κοινωνικής ανατροφοδότησης με αντίκτυπο στην αυτοαποτελεσματικότητα, όσο και κείνες της ικανότητας και της σύναψης σχέσεων με αντίκτυπο στην εσωτερική παρώθηση. Επιπλέον, από τον έλεγχο t για ανεξάρτητα δείγματα προέκυψαν σημαντικές διαφυλικές διαφορές μόνο ως προς την αυτοαποτελεσματικότητα στην αφηγηματική ανάγνωση και την υποκλίμακα της προόδου. Σύμφωνα λοιπόν με τα ευρήματα της έρευνας, το συγκεκριμένο πρόγραμμα παρέμβασης επηρέασε θετικά και σε μεγάλο βαθμό τις δύο πτυχές του αναγνωστικού κινήτρου, υποδεικνύοντας έτσι ότι η«συναλλακτική» ανάγνωση της Rosenblatt, εκτός από εναλλακτική διδακτική πρόταση, μπορεί να αποτελέσει ένα αποτελεσματικό πλαίσιο ανάπτυξης και ενδυνάμωσης του αναγνωστικού κινήτρου.