Ο ρόλος του διαδικτύου ως μέσου άρσης του κοινωνικού αποκλεισμού σε παιδιά με αναπηρία ηλικίας 13-18 ετών: μια μεθοδολογική εμπειρική διαδικτυακή έρευνα, προοπτικές και περιορισμοί

Abstract

This thesis examines the issue of the role of the Internet as a means of eliminating social exclusion for children with disabilities and special educational needs aged 13-18. More specifically, it explores to what extent and in what way the internet and new technologies contribute to the alleviation of social exclusion through the analysis (qualitative and quantitative) of three important dimensions: educational, interpersonal and social participation. Through a sociological look, the analysis of disability, as well as its significant impact on it, the existence of the Internet and new technologies, has been attempted. In the context of a through bibliographic review, the lack of accessibility for children with disabilities and special educational needs has been identified as compared to the corresponding group that does not address the specific difficulties.At the research level, the study addressed 206 children with disabilities and special educational needs and 280 special education teachers. The survey was conducted live and online in all 13 regions. The response across the internet ranged at very low levels.At the level of findings, the majority of children deal with the internet and new technologies. An important role for children to engage in the internet is the factors of age, type of difficulty and education, with older children and those studying at TEE to excel in digital training, compared to younger children attending Special Vocational Education and Training Laboratory and face major difficulties. One of the important findings that emerged in the context of this research was the failure to disclose children's disability when they were involved in online contacts because of the fear of rejection, while notable findings were found about why children with special educational needs make use of the internet. These reasons are mainly educational and entertaining. At the interpersonal level, the majority of children are limited to online contacts with relatives and friendly people, while social participation appears to be significantly limited as children have not been properly trained for it.

Η παρούσα εργασία μελετά το ζήτημα του ρόλου του διαδικτύου ως μέσο άρσης του κοινωνικού αποκλεισμού σε παιδιά με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ηλικίας 13-18 ετών. Πιο συγκεκριμένα, διερευνά σε ποιο βαθμό και με πιο τρόπο το διαδίκτυο και οι νέες τεχνολογίες συμβάλουν στην άμβλυνση του κοινωνικού αποκλεισμού μέσα από την ανάλυση (ποιοτικότροπη και ποσοτικότροπη) τριών σημαντικών διαστάσεων: της εκπαιδευτικής, της διαπροσωπικής αλλά και της κοινωνικής συμμετοχής. Μέσα από μια κοινωνιολογική ματιά, επιχειρήθηκε η ανάλυση της αναπηρίας, αλλά και των σημαντικών επιδράσεων που έχει σε αυτήν, η ύπαρξη του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών. Στο πλαίσιο μιας ενδελεχούς βιβλιογραφικής ανασκόπησης, διαπιστώθηκε η έλλειψη προσβασιμότητας των παιδιών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες συγκριτικά με την αντίστοιχη ομάδα που δεν αντιμετωπίζει τις συγκεκριμένες δυσκολίες. Σε ερευνητικό επίπεδο η μελέτη απευθύνθηκε σε 206 παιδιά με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και 280 εκπαιδευτικούς ειδικής αγωγής. Η έρευνα επεκτάθηκε δια ζώσης και διαδικτυακά και στις 13 περιφέρειες. Η ανταπόκριση μέσω του διαδικτύου κυμάνθηκε σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Σε επίπεδο πορισμάτων, η πλειοψηφία των παιδιών ασχολείται με το διαδίκτυο και τις νέες τεχνολογίες. Σημαντικό ρόλο για την ενασχόληση των παιδιών με το διαδίκτυο αποτελούν οι παράγοντες της ηλικίας, ο τύπος δυσκολίας αλλά και εκπαίδευσης, με τα μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά αλλά και αυτά που φοιτούν στα ΤΕΕ να υπερέχουν σε ψηφιακή κατάρτιση, συγκρτικά με τα μικρότερης ηλικίας παιδιά που φοιτούν στα ΕΕΕΚ και αντιμετωπίζουν σημαντικού τύπου δυσκολίες. Ένα από τα σημαντικά ευρήματα που αναδείχθηκε στα πλαίσια της παρούσας έρευνας ήταν η μη γνωστοποίηση της αναπηρίας από τα παιδιά, όταν αυτά εμπλέκονται σε διαδικτυακές επαφές από το φόβο της απόρριψης, ενώ αξιοσημείωτα ήταν και τα εύρηματα που αφορούσαν στους λόγους που τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες κάνουν χρήση του διαδικτύου. Αυτοί οι λόγοι είναι κυρίως εκπαιδευτικοί αλλά και ψυχαγωγικοί. Σε διαπροσωπικό επίπεδο, η πλειοψηφία των παιδιών περιορίζεται στις διαδικτυακές επαφές με συγγενικά και φιλικά πρόσωπα, ενώ η κοινωνική συμμετοχή εμφανίζεται σημαντικά περιορισμένη, καθώς σύμφωνα με τα παιδιά δεν έχουν λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση για αυτήν.