Διεργασίες επιπολιτισμοποίησης από τη σκοπιά της κοινωνίας υποδοχής: ο ρόλος ιδεολογικών, διομαδικών και υπαρξιακών παραγόντων

Abstract

This dissertation examined the acculturation processes from the host society point of view. The theoretical background drew on intergroup relations models of Cross-Cultural and Social psychology and attempted a synthesis of ideological, intergroup and existential parameters in the acculturation processes for the host society members. Four studies were carried out to investigate the influence of ideological, existential and intergroup parameters on the acculturation expectations of the host society towards immigrants in general and distinct immigrant groups. In Study 1 (N = 401 students and employees), the acculturation expectations for immigrants were examined. The most desirable acculturation expectation for immigrants was Individualism and Integrationism, while the less desirable was the Assimilationism. Acceptance of social dominance was negatively associated with Individualismism and positively with Assimilationism and Exclusionism while right-wing authoritarianism was negatively correlated with Integrationism-transformation and positively with Segregationism. Blatant and latent racism were associated with the negative -with regard to the intergroup outcome- expectations of Assimilationism, Segregationism and Exclusionism. It was found that mortality salience has a moderating role in the above correlations through the increase of the contribution of blatant racism to the prediction of the acculturation expectations and the decline of the contribution of latent racism. In Study 2 (N = 420 students), the role of sociopsychological parameters in the acculturation expectations for Albanians, Americans and Pakistani immigrants in Greece was investigated. Differentiation between the expected and the perceived acculturation strategies among valued and devalued immigrant groups was identified. In addition, a different intergroup outcome emerged in terms of intercultural convergence: a more frequent occurrence of the consensus model for Americans and Albanian immigrants on the one hand, and the conflictual and problematic model for Pakistani immigrants on the other. Ideological, existential and intergroup parameters predicted the acculturation expectations differently per immigrant group. A strong predictive factor was the acceptance of social dominance. As expected, constructive patriotism predicted Integration, while - contrary to what was expected - blind patriotism predicted multicultural ideology. In Study 3 (N = 450 students), acculturation expectations for an undervalued immigrant group (Pakistani) at both intergroup and interpersonal levels were investigated. In terms of acculturation orientation, the Greek participants reported a higher preference for adopting the language and values of the host country by Pakistani immigrants, as well as for maintaining the morals and customs, the citizenship and the religion of the immigrant group. Acculturation expectations were different at the interpersonal and the intergroup level. Significant predictive factors at both levels were social dominance orientation and perceived intergoup threat. In Study 4 (N = 529 students), acculturation expectations for Albanian and Pakistani immigrants and Syrian refugees were investigated. Significant differentiation regarding the contribution of ideological, intergroup and existential parameters to the prediction of acculturation expectations according to the studied migrant group was found. For the Albanian group, statistically significant predictive factors for acculturation expectations were variables related to economic parameters (intergroup competition, economic uncertainty, realistic threat). For the Syrians, significant predictive factors were prejudice (for Individualism and Assimilation) and realisitic threat (for Exclusionism and Integrationism-transformation). Finally, for the Pakistani group, intergroup competition and perception of intergroup threat emerged as predicting factors. In this target group Exclusionism was significantly predicted by most of the intergroup parameters (blind patriotism, contact, realistic threat, prejudice and latent racism). In sum, through the analyses per group and overall, strong predictive indicators were intergroup parameters, in particular intergroup threat and contact

Η παρούσα διατριβή μελέτησε τις διεργασίες επιπολιτισμοποίησης από τη σκοπιά της κοινωνίας υποδοχής. Το θεωρητικό υπόβαθρο συνδύασε μοντέλα της Διαπολιτισμικής και της Κοινωνικής Ψυχολογίας για τις διομαδικές σχέσεις και επιχείρησε μια σύνθεση ιδεολογικών, διομαδικών και υπαρξιακών παραμέτρων στις διεργασίες επιπολιτισμοποίησης στα μέλη της κοινωνίας υποδοχής. Υλοποιήθηκαν τέσσερις μελέτες που επιχείρησαν να διερευνήσουν την επίδραση ιδεολογικών, υπαρξιακών και διομαδικών παραμέτρων αναφορικά με τις προσδοκίες επιπολιτισμοποίησης της κοινωνίας υποδοχής απέναντι σε μετανάστες, γενικά, και σε διακριτές μεταναστευτικές ομάδες, ειδικότερα. Στην Έρευνα 1 (Ν = 401 φοιτητές και εργαζόμενοι) διερευνήθηκαν οι προσδοκίες επιπολιτισμοποίησης απέναντι σε μετανάστες. Πιο επιθυμητή προσδοκία επιπολιτισμοποίησης για τους μετανάστες ήταν ο Ατομοκεντρισμός και η Εναρμόνιση ενώ η λιγότερο επιθυμητή η Αφομοίωση. Η αποδοχή της κοινωνικής κυριαρχίας συνδέθηκε αρνητικά με τον Ατομοκεντρισμό και θετικά με την Αφομοίωση και την Περιθωριοποίηση, ενώ ο δεξιός αυταρχισμός συσχετίστηκε αρνητικά με την Συναλλακτική Εναρμόνιση και θετικά με τον Διαχωρισμό. Ο έκδηλος και λανθάνων ρατσισμός συνδέθηκε με τις αρνητικές ως προς την διομαδική έκβαση προσδοκίες της Αφομοίωσης, του Διαχωρισμού και της Περιθωριοποίησης. Βρέθηκε ότι η ευκρινής θνητότητα έχει ρυθμιστικό ρόλο στις παραπάνω συσχετίσεις μέσα από την επίταση της συμβολής του έκδηλου ρατσισμού στην πρόβλεψη των προσδοκιών επιπολιτισμοποίησης και την υποχώρηση της συμβολής του λανθάνοντα ρατσισμού. Στη Έρευνα 2 (Ν = 420 φοιτητές) διερευνήθηκε ο ρόλος κοινωνιοψυχολογικών παραμέτρων στις προσδοκίες επιπολιτισμο-ποίησης για Αλβανούς, Αμερικανούς και Πακιστανούς μετανάστες στην Ελλάδα. Εντοπίστηκε διαφοροποίηση όσον αφορά τις προσδοκώμενες και, κυρίως, τις προσλαμβανόμενες στρατηγικές επιπολιτισμοποίησης μεταξύ θετικά αξιολογούμενων και υποτιμημένων μεταναστευτικών ομάδων. Επιπλέον, προέκυψε διαφορετική διομαδική έκβαση ως προς την επιπολιτισμική σύγκλιση: συχνότερη εμφάνιση του συναινετικού μοντέλου για τους Αμερικάνους και Αλβανούς μετανάστες, αφενός, και του συγκρουσιακού και του προβληματικού μοντέλου για τους Πακιστανούς μετανάστες, αφετέρου. Οι ιδεολογικές, υπαρξιακές και διομαδικές παράμετροι προέβλεψαν τις προσδοκίες επιπολιτισμοποίησης διαφορετικά ανά μεταναστευτική ομάδα. Ισχυρός προβλεπτικός παράγοντας αναδείχτηκε η αποδοχή της κοινωνικής κυριαρχίας. Όπως αναμενόταν, ο εποικοδομητικός πατριωτισμός προέβλεψε την εναρμόνιση, ενώ –αντίθετα με το αναμενόμενο– ο τυφλός πατριωτισμός προέβλεψε την πολυπολιτισμική ιδεολογία. Στην Έρευνα 3 (Ν = 450 φοιτητές) διερευνήθηκαν οι προσδοκίες επιπολιτισμοποίησης για μια υποτιμημένη μεταναστευτική ομάδα (Πακιστανοί) σε διομαδικό και διατομικό επίπεδο. Οι Έλληνες συμμετέχοντες, ως προς τον επιπολιτισμικό προσανατολισμό, ανέφεραν υψηλότερη προτίμηση για υιοθέτηση της γλώσσας και των αξιών της χώρας υποδοχής από τους Πακιστανούς μετανάστες, καθώς και για διατήρηση των ηθών και εθίμων, της υπηκοότητας και της θρησκείας της μεταναστευτικής ομάδας. Οι προσδοκίες επιπολιτισμοποίησης διαφοροποιήθηκαν στο διατομικό και διομαδικό επίπεδο. Σημαντικοί προβλεπτικοί παράγοντες και στα δύο επίπεδα αναδείχτηκαν ο προσανατολισμός κοινωνικής κυριαρχίας και η προσλαμβανόμενη διομαδική απειλή. Στην Έρευνα 4 (Ν = 529 φοιτητές) μελετήθηκαν οι προσδοκίες επιπολιτισμοποίησης για Αλβανούς και Πακιστανούς μετανάστες και Σύριους πρόσφυγες. Διαπιστώθηκε σημαντική διαφοροποίηση όσον αφορά τη συμβολή ιδεολογικών, διομαδικών και υπαρξιακών παραμέτρων στην πρόβλεψη των προσδοκιών επιπολιτισμοποίησης ανάλογα με την υπό μελέτη μεταναστευτική ομάδα. Για την ομάδα των Αλβανών, συστηματικοί προβλεπτικοί παράγοντες για τις προσδοκίες επιπολιτισμοποίησης αναδείχτηκαν μεταβλητές που σχετίζονταν με οικονομικές παραμέτρους (διομαδικός ανταγωνισμός, οικονομική αβεβαιότητα, ρεαλιστική απειλή). Για την ομάδα των Σύριων σημαντικοί προβλεπτικοί παράγοντες αναδείχτηκαν για τον Ατομοκεντρισμό και την Αφομοίωση, η προκατάληψη και για την Περιθωριοποίηση και την Συναλλακτική Εναρμόνιση, η ρεαλιστική απειλή. Τέλος για την ομάδα των Πακιστανών προβλεπτικοί παράγοντες αναδείχτηκαν ο διομαδικός ανταγωνισμός και η πρόσληψης της διομαδικής απειλής. Σε αυτή την ομάδα η Περιθωριοποίηση προβλέφθηκε σημαντικά από τις περισσότερες διομαδικές παραμέτρους (τυφλός πατριωτισμός, επαφή, ρεαλιστική απειλή, προκατάληψη και λανθάνων ρατσισμός). Εν γένει, όπως προκύπτει από τις αναλύσεις ανά ομάδα και συνολικά, ισχυροί προβλεπτικοί δείκτες αναδείχτηκαν οι διομαδικές παράμετροι, ιδιαιτέρως της διομαδικής απειλής και της επαφής