Διέλευση και μετανάστευση στην Ελλάδα

Abstract

Transit migration is a term often used in public discourse despite the fact that our knowledge of it remains limited. The research seeks to contribute to the growing debate around transit migration through the empirical study of three representative groups of Asian migration to Greece Afghanis, Bangladeshis, and Pakistanis. The main research question explored is whether Greece is indeed a transit or also a destination country in its own right for the three groups and the factors that shape the migrants decision making process. By placing the empirical findings in a newly constructed theoretical framework the study aims at bringing in the forefront the issues surrounding transit migration and the linkages that emerge between migratory flows and transit countries. Transit is essentially examined both in relation to the migrant but also the country itself in this case Greece and the factors that shape the emerging dynamic relationship through the lens of European and national policies and legislations. This is achieved through the presentation and analysis of the migrant discourse with a specific focus on the factors they perceive and evaluate as important in their decision making process on whether to transit or reside in a country. The analysis constructs a picture of Greece as both a transit and destination country for the three migrant groups. Since transit is essentially a heavily politicized concept a structural approach is used to analyze the phenomenon and its relationship to Greece. This is achieved through the application of the semi periphery approach in explaining how transit takes place within the European Union and not just in its periphery but also through the utilization of structuration theory in exploring the relationship between the migrant and the state (structure and agency). By analyzing the factors and processes that shape the migrant journey but also the choice of destination and/or transit an organic relationship emerges between structure and agency whereby the two influence each other while simultaneously affecting and reshaping the space in which they interact. Thus structure and agency are placed and examined in a specific spatial context. The empirical research brought forth the complexity but also importance of the term transit since it is process that describes not only the movement but primarily the intermediary step between mobility and stasis and the intention expressed by the immigrant for either. Essentially a study of transit migration is a study of intentions and inevitably of choice. As such migrants prove to be far more adaptable but also conscious decision making members of their own journey within a predetermined framework structured on the basis of legal and public policies. How immigrants move is partly their choice especially in the context of transit migration. The thesis concludes that Greece fulfills a dual role as both a country of destination but also of transit for the three groups selected a significantly different result from the predominant public discourse in which Greece is a solely transit country for most Asian migrants.

Η διέλευση αποτελεί έναν ιδιαίτερο όρο στη μεταναστευτική έρευνα. Παρόλο που χρησιμοποιείται συχνά στον δημόσιο λόγο στην πράξη δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς ενώ πάντα στη βιβλιογραφία συνδέεται με συγκεκριμένες χώρες και μεταναστευτικά ρεύματα. Η παρούσα έρευνα έρχεται να συμπληρώσει αυτό το κενό και να προσθέσει στην υπάρχουσα βιβλιογραφία μέσα από τη διερεύνηση της διέλευσης τόσο εννοιολογικά όσο και εμπειρικά με τη μελέτη τριών μεταναστευτικών ασιατικών ομάδων στην Ελλάδα των Αφγανών, των Μπανγκλαντεσιανών και των Πακιστανών. Το κεντρικό θέμα που διερευνάται είναι το κατά πόσο η Ελλάδα αποτελεί χώρα διέλευσης ή και εγκατάστασης για τις τρεις ομάδες και πως διαμορφώνεται η θέση της χώρας από τη σκοπιά των ίδιων των μεταναστών. Συνδυάζοντας το θεωρητικό πλαίσιο με την βιβλιογραφική και εμπειρική έρευνα η μελέτη επιδιώκει να φέρει στο προσκήνιο ζητήματα που αφορούν στην ίδια τη διέλευση και στις συνδέσεις που προκύπτουν με τις μεταναστευτικές ροές άλλα και τις χώρες τις οποίες οι μετανάστες διασχίζουν. Η διέλευση εξετάζεται τόσο σε σχέση με τον μετανάστη όσο και σε σχέση με την Ελλάδα και παρουσιάζονται οι παράγοντες που τη διαμορφώνουν στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών και Εθνικών πολιτικών. Η παρουσίαση και ανάλυση των δεδομένων της πρωτογενούς έρευνας και η αποτύπωση του ίδιου του λογού των μεταναστών, - το πως οι ίδιοι επεξεργάζονται και αξιολογούν τους παράγοντες που καθορίζουν τη διέλευση η εγκατάσταση από τη χώρα - έρχεται να ενισχύσει και την προσέγγιση που διατυπώνεται για τη θέση της Ελλάδας στον μεταναστευτικό χάρτη, ως τόπου διέλευσης ή/και προορισμού μέσα από τη χρήση του όρου της ημιπεριφέρειας. Μέσα από την ανάλυση των παραγόντων και των στοιχείων που διαμορφώνουν την επιλογή των μεταναστών, αναδεικνύεται η σύνδεση ατόμου/δομής και η αλληλεπίδραση της μεταναστευτικής διαδικασίας με το χωρικό πλαίσιο, τον τόπο δηλαδή στον οποίο διεξάγεται. Η εμπειρική έρευνα επιτρέπει να διαφανεί η πολυπλοκότητα άλλα και χρησιμότητα του όρου καθώς εξετάζεται τόσο η διαδικασία κίνησης-στάσης όσο και η πρόθεση που εκφράζει ο μετανάστης για την πραγμάτωσή της. Παράλληλα αναδεικνύει ότι οι μετανάστες πάρα το γεγονός ότι αναπόφευκτα επηρεάζονται από το πλαίσιο θεσμικό και κοινωνικό εντός του οποίου καλούνται να λειτουργήσουν, εντούτοις διατηρούν πάντα το δικαίωμα επιλογής, το οποίο και επί το πλείστον εξασκούν και διεκδικούν. Με τον τρόπο αυτό η επιλογή αποκτά ειδική θέση και λειτουργικότητα στη μεταναστευτική διαδικασία άλλοτε συνδυαστικά και άλλοτε αντιστικτικά του ατομικού προς τον θεσμικό παράγοντα. Το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η Ελλάδα αποτελεί τόσο χώρα προορισμού όσο και διέλευσης για τις τρεις ομάδες ανατρέποντας την έως σήμερα υπάρχουσα εικόνα με βάση την οποία η Ελλάδα αυτοχαρακτηρίστηκε χώρα διέλευσης.