H μοναξιά του προφήτη: αφηγηματικές τεχνικές και συναισθηματική χειραγώγηση στον αποκαλυπτικό λόγο

Abstract

The subject that this thesis addresses is pathos – as it is perceived in ancient rhetoric – in apocalyptic discourse. Specifically, the core of this thesis is the role played by emotions concerning the reception and transmission of the messages of apocalyptic texts as well as the success or failure of these texts themselves. Emotionally charged language, whether in the fashion of direct reference to emotions or indirect forms of emotional stimulation, entails an intergral part of every sector of apocalyptic narrative. For this reason, a deep analysis of all potential forms of emotionally charged language, which appear in the whole apocalyptic experience, is being utilized. According to thw results of this approach, the various forms of indirect emotional stimulation are the main means of influence on the emotional world of the recipients, whereas any direct reference to emotions play a secondary and supplementary role. Among the various indirect forms, great emphasis is given to the location and analysis of imagery and motifs, their symbolic character constituting one of the most powerful and effective means of communication between the writer and the recipient. In continuation, the research delves into the counting, statistical analysis and categorization of the direct emotional references into optimistic and pessimistic. The results of this specific step provide the basis for the final stage ot the research. In most cases, the optimistic or pessimistic character of the prevailing emotions located in every text, agrees with the overall character of the indirect forms of emotional influence as well as with the character of the moral teachings found throughout the narrative. Furthermore, the results of the previously mentioned countings are used in the evaluation of the relation between the direct emotional references and how successful the texts themselves are. The conclusions of this evaluation substantiate that the emotionally charged language of apocalyptic texts plays a vital role in the overall reception and transmission of their messages by the recipients. In conclusion, the more frequent and more powerful presence of direct references to emotions appears in texts which are considered successful, while at the same time unsuccessful or less successful texts are those which use the least direct references to emotions.

Αντικείμενο της παρούσας διατριβής αποτελεί το πάθος —με την έννοια που προσλαμβάνει από την Ρητορική— στον αποκαλυπτικό λόγο. Συγκεκριμένα, ερευνάται ο ρόλος που διαδραματίζουν τα συναισθήματα τόσο στη διάδοση των μηνυμάτων των αποκαλυπτικών κειμένων όσο και στην τελική επιτυχία ή αποτυχία τους. Ο συναισθηματικά φορτισμένος λόγος είτε υπό τη μορφή άμεσων συναισθηματικών αναφορών είτε έμμεσων τρόπων συναισθηματικής πρόκλησης και επιρροής, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος κάθε τμήματος της αποκαλυπτικής αφήγησης. Για τούτο επιχειρείται μια εις βάθος ανάλυση όλων των πιθανών μορφών με τις οποίες εμφανίζεται σε κάθε τμήμα της συνολικής αποκαλυπτικής εμπειρίας. Σύμφωνα προς τα αποτελέσματα της προσέγγισης αυτής, οι διάφοροι έμμεσοι τρόποι συναισθηματικής χειραγώγησης αποτελούν το κυριότερο εργαλείο επιρροής του συναισθηματικού κόσμου των δεκτών, ενώ οι άμεσες συναισθηματικές αναφορές διαδραματίζουν δευτερεύοντα και συμπληρωματικό ρόλο. Μεταξύ των διάφορων έμμεσων τρόπων, ιδιαίτερη έμφαση προσδίδεται στον εντοπισμό και την ανάλυση της εικονοποιίας και των μοτίβων, των οποίων ο συμβολικός χαρακτήρας αποτελεί έναν από τους ισχυρότερους και αποτελεσματικότερους τρόπους επικοινωνίας μεταξύ συγγραφέων και δεκτών. Στη συνέχεια η έρευνα επεκτείνεται στην καταμέτρηση, την στατιστική ανάλυση και την κατηγοριοποίηση των άμεσων συναισθηματικών αναφορών σε αισιόδοξες και απαισιόδοξες. Αυτή η καταμέτρηση προσφέρει τις βάσεις πάνω στις οποίες στηρίζονται τα τελικά στάδια της έρευνας. Κατά τεκμήριο, ο αισιόδοξος ή μη χαρακτήρας των συναισθημάτων που υπερισχύουν σε κάθε κείμενο συνάδει με το συνολικό χαρακτήρα των έμμεσων τρόπων συναισθηματικής επιρροής, καθώς και με τον αντίστοιχο χαρακτήρα της συνολικής ηθικής διδασκαλίας που παρατίθεται. Επιπλέον, τα στοιχεία που συνάγονται από την καταμέτρηση αυτή χρησιμοποιούνται και στην εξέταση της σχέσης μεταξύ άμεσων συναισθηματικών αναφορών και βαθμού επιτυχίας των κειμένων: Τα αποτελέσματα που προκύπτουν αποδεικνύουν ότι ο συναισθηματικά φορτισμένος λόγος των αποκαλυπτικών κειμένων διαδραματίζει εξέχοντα ρόλο στη συνολική πρόσληψη και διάδοση των μηνυμάτων τους από τους δέκτες. Η συχνότερη και εντονότερη παρουσία άμεσων συναισθηματικών αναφορών εντοπίζεται σε κείμενα που χαρακτηρίζονται, κατά γενική ομολογία, ως επιτυχημένα και δημοφιλή, ενώ, παράλληλα, κείμενα αποτυχημένα ή χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία εμφανίζουν τις χαμηλότερες αναφορές.