Διερεύνηση απόψεων και στάσεων των ασθενών ψυχιατρικών δομών για τις καπνιστικές συνήθειές τους

Abstract

The prevalence of smoking among psychiatric patients is significantly greater than inthe general population, probably as an attempt for a patient to control the side effectsof their medication or to improve some of the dysfunctioning that is caused by theircondition. Although in recent years tobacco use is banned in health care facilities,there is an ongoing debate whether psychiatric departments and hospitals should beexempt from this rule.The purpose of this study was to investigate the attitudes and opinions of patientshospitalized at the Psychiatric Hospital of Attica "Dafni" (PHA) and its PsychosocialRehabilitation Units regarding smoking cessation and smoking in the ward. For thisreason a relevant questionnaire (Dickens et al., 2005) was used, demographic andclinical characteristics were recorded, while functionality was evaluated by the GlobalAssessment Schedule and psychopathology by the General Health Questionnaire. Thesample of the study consisted of 356 patients (229 men and 127 women).The survey results showed that almost all patients smoked daily, on average about 35cigarettes a day for 30 years. Nearly all patients stated that they were thinking ofquitting and three quarters had already tried before. Two thirds said that, to stopsmoking, they would need help or counseling, or smoking cessation sessions, ornicotine replacement therapy, while others wanted to try on their own. One third ofthe patients believe that smoking is a little or not dangerous at all.Almost all patients reported that staff smoked in the ward and more often in the officeor in a special smoking room. Half of the patients had a reference person that smokes.On average they felt that the trust and cooperation that they enjoy with their referenceperson is irrelevant to whether he or she smokes.Most of the patients said that it is very difficult to quit smoking despite havingrelevant information and encouragement and that seeing the staff smoking is not sodifficult for them as seeing other patients do so. Also, most agreed with the rules ofthe department (as they perceive them) and that staff should be allowed to smoke atwork but also should encourage the patients who smoke to stop or reduce smoking.Finally, that staff and visitors should be allowed to smoke along with patients.The principal components analysis of the patient responses on smoking showed thatthey are grouped into seven factors. The independent demographic and clinical characteristics that influenced these factorswas the location of the structure (in- or outpatient), the legal supervision, depressionand age.More specifically, patients without legal supervision and without antidepressantmedication more often stated that patients who smoke, staff smoking and smoke intothe air, will hinder their smoking cessation.Hospitalized patients disagree more strongly with the permissiveness regarding staffand visitors smoking in the ward area compared to patients accommodated inoutpatient structures.Patients who did not have a diagnosis of mood disorder and patients accommodated inoutpatient structures often believe that staff should encourage patients to reduce orstop smoking, by being themselves an example.Patients who do not have legal custody and those receiving antidepressant treatmentoften say they have chronic illnesses and must stop smoking for medical reasons.Those hospitalized reported more difficulty in trying to quit smoking and a greaternumber of cigarettes smoked per day, while those hosted in outpatient structuresindicate that they are used to staff and reference persons being non-smokers and haveno difficulty to trust them.Finally, older patients believe more that there is not enough information and enoughencouragement regarding smoking cessation.

Η συχνότητα του καπνίσματος στους ψυχικά ασθενείς είναι σημαντικά μεγαλύτερη από ό,τι στον γενικό πληθυσμό, πιθανότατα ως προσπάθεια των ασθενών να ελέγξουν τις ανεπιθύμητες ενέργειες της φαρμακευτικής τους αγωγής ή να βελτιώσουν κάποιες από τις δυσλειτουργίες που τους προκαλεί η πάθησή τους. Παρότι τα τελευταία χρόνια απαγορεύεται η κατανάλωση καπνού στους χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας, υπάρχει μια συνεχιζόμενη συζήτηση κατά πόσο οι ψυχιατρικές κλινικές και νοσοκομεία πρέπει να εξαιρεθούν από τον κανόνα αυτό.Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να διερευνηθούν οι στάσεις και οι απόψεις των ασθενών που νοσηλεύθηκαν στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής "ΔΑΦΝΙ" (ΨΝΑ)και στις Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης που ανήκουν σε αυτό σχετικά με το κάπνισμα, τη διακοπή του και το κάπνισμα στο χώρο νοσηλείας τους. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιήθηκε σχετικό ερωτηματολόγιο (Dickens et al., 2005),καταγράφηκαν δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά, ενώ η λειτουργικότητα αξιολογήθηκε με την κλίμακα GAS και η ψυχοπαθολογία με το ερωτηματολόγιοGHQ. Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 356 ασθενείς (229 άνδρες και 127 γυναίκες).Από τα αποτελέσματα της έρευνας προέκυψε ότι σχεδόν όλοι οι ασθενείς κάπνιζαν καθημερινά, κατά μέσο όρο περίπου 35 τσιγάρα την ημέρα και εδώ και 30 χρόνια.Σχεδόν όλοι οι ασθενείς δήλωσαν ότι σκέφτονταν να σταματήσουν το κάπνισμα και τα τρία τέταρτα είχαν ήδη προσπαθήσει στο παρελθόν. Τα δύο τρίτα δηλώνουν ότι θα χρειαζόταν βοήθεια στη διακοπή του καπνίσματος είτε με συμβουλευτική, είτε με συνεδρίες διακοπής καπνίσματος, είτε με υποκατάστατα νικοτίνης, ενώ οι υπόλοιποι θέλουν να προσπαθήσουν μόνοι. Το ένα τρίτο των ασθενών θεωρεί ότι το κάπνισμα είναι λίγο ή καθόλου επικίνδυνο.Σχεδόν όλοι οι ασθενείς δήλωσαν ότι το προσωπικό καπνίζει στο χώρο νοσηλείας και πιο συχνά στο γραφείο ή σε ειδικό καπνιστήριο. Οι μισοί ασθενείς είχαν πρόσωπο αναφοράς που καπνίζει. Κατά μέσο όρο δήλωσαν ότι η εμπιστοσύνη και η συνεργασία που έχουν με το πρόσωπο αναφοράς τους δεν έχει σχέση με το εάν καπνίζει. Οι περισσότεροι δήλωσαν ότι είναι πολύ δύσκολο να σταματήσουν το κάπνισμα παρότι έχουν πληροφορίες και ενθάρρυνση για τη διακοπή του καπνίσματος και ότι να βλέπουν το προσωπικό να καπνίζει δεν τους δυσκολεύει τόσο όσο το να βλέπουν τους υπόλοιπους ασθενείς. Επίσης, οι περισσότεροι δήλωσαν ότι συμφωνούν με τους κανόνες του τμήματος (όπως τους αντιλαμβάνονται) και ότι πρέπει να επιτρέπεται στο προσωπικό να καπνίζει στην εργασία αλλά παράλληλα να ενθαρρύνει τους ασθενείς που καπνίζουν να σταματήσουν ή να μειώσουν το κάπνισμα. Επίσης ότι πρέπει να επιτρέπεται στο προσωπικό και στους επισκέπτες να καπνίζουν μαζί με τους ασθενείς.Η παραγοντική ανάλυση κύριων συνιστωσών στις απαντήσεις των ασθενών σχετικά με το κάπνισμα έδειξε ότι ομαδοποιούνται σε 7 παράγοντες.Τα ανεξάρτητα δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά που επηρέασαν τους παράγοντες αυτούς ήταν η θέση της δομής (ενδο- ή εξωνοσοκομειακή), η νομική επιτήρηση, η κατάθλιψη και η ηλικία.Πιο συγκεκριμένα οι ασθενείς χωρίς νομική επιτήρηση και χωρίς αντικαταθλιπτική αγωγή δήλωναν πιο συχνά ότι οι ασθενείς που καπνίζουν, το προσωπικό που καπνίζει και ο καπνός στην ατμόσφαιρα, θα τους δυσκολέψει στη διακοπή του καπνίσματος.Οι ασθενείς που νοσηλεύονται σε νοσοκομείο διαφωνούν πιο έντονα με την επιτρεπτικότητα του καπνίσματος του προσωπικού και των επισκεπτών στους χώρους της δομής συγκριτικά με τους ασθενείς που φιλοξενούνται σε εξωνοσοκομειακή δομή. Οι ασθενείς που δεν έχουν διάγνωση διαταραχής διάθεσης και οι ασθενείς που φιλοξενούνται σε εξωνοσοκομειακή δομή πιστεύουν συχνότερα ότι το προσωπικό πρέπει να ενθαρρύνει τους ασθενείς να μειώσουν ή διακόψουν το κάπνισμα, δίνοντας οι ίδιοι το παράδειγμα.Οι ασθενείς που δεν έχουν νομική επιτήρηση και όσοι λαμβάνουν αντικαταθλιπτική αγωγή δηλώνουν συχνότερα ότι έχουν χρόνιες ασθένειες και επιβάλλεται από ιατρικής άποψης να διακόψουν το κάπνισμα.Όσοι νοσηλεύονται σε νοσοκομείο δήλωσαν μεγαλύτερη δυσκολία στην προσπάθεια για διακοπή καπνίσματος και μεγαλύτερο αριθμό τσιγάρων που καπνίζουν ημερησίως, ενώ όσοι φιλοξενούνται σε εξωνοσοκομειακή δομή δηλώνουν ότι έχουν συνηθίσει με προσωπικό και πρόσωπο αναφοράς μη καπνιστή και δεν έχουν δυσκολία να το εμπιστεύονται.Τέλος, οι ασθενείς με μεγαλύτερη ηλικία πιστεύουν περισσότερο ότι δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες και αρκετή ενθάρρυνση για τη διακοπή του καπνίσματος.