Λαογραφία της πολιτικής γελοιογραφίας σε αθηναϊκές εφημερίδες (1974-2004)

Abstract

In the present thesis 295 political cartoons are examined from a folkloristic point of view. They were derived from six, widely read, Athenian newspapers (TO VIMA, TA NEA, ETHNOS, Ι AVGI, Ι KATHMERINI and ELEFTHEROTYPIA), starting from July 1974 until August 2004. They were fitted into categories based on two divisions; firstly, they were categorized by their political theme (e.g. Elections, Govermental programm etc) and, afterwards, by their folkloristic topic (folktales, folk customs etc). The study showed that most of them belonged to the so called ΄΄Philological Folkloristics΄΄, referring to (anti-)proverbs, folk songs, vows, riddles, tongue twisters etc. Another conclusion was that culture still inspires not only cartoonists, but, more significantly, readers. It is true that what happens in politics can be decoded through a cartoon, when it is based on the familiar code of folk culture. Therefore, modern folkloristics include the study of the Press (newspapers, magazines, internet) and, generaly, every aspect of printed source, once the majority of the population has access to education and is considered to be literate.

Αντικείμενο της παρούσας διατριβής αποτελεί η εξέταση 295 πολιτικών γελοιογραφιών από λαογραφική σκοπιά. Το υλικό αντλήθηκε από έξι αθηναϊκές εφημερίδες πανελλήνιας κυκλοφορίας, κατά το χρονικό διάστημα από τον Ιούλιο του 1974 (Μεταπολίτευση) μέχρι και τον Αύγουστο του 2004 (Ολυμπιακοί Αγώνες). Οι γελοιογραφίες κατανεμήθηκαν με δύο τρόπους, ανάλογα με το πολιτικό τους περιεχόμενο αρχικά και, στη συνέχεια, με βάση το λαογραφικό. Σκοπός της διατριβής ήταν η διερεύνηση της παρουσίας αλλά και της λειτουργικότητας του υλικού στο περιβάλλον του παραδοσιακού Τύπου. Η πορεία της έρευνας κατέδειξε ότι, τελικά, ο λαϊκός πολιτισμός όχι μόνο εμπνέει, αλλά και αποτελεί μέσο αποκωδικοποίησης περίπλοκων πολιτικών φαινομένων, αφού η γνώριμη και οικεία γλώσσα του, έτσι όπως αξιοποιείται από τους γελοιογράφους, βοηθάει τον αναγνώστη στην κατανόηση του σύγχρονου κόσμου.