Επίδραση των πολυμορφισμών του γονιδίου της UDP γλυκουρονικής τρανσφεράσης στον μεταβολισμό της κεφτριαξόνης σε παιδιά πάσχοντα από βακτηριακές λοιμώξεις

Abstract

Pseudolithiasis, an adverse reaction after treatment with ceftriaxone, was originally described by Schaad et al. in 1986. Since then multiple predisposing factors, such as the dose and duration of treatment and the dehydration of the patient, have been reported. However, the underlying pathogenetic mechanism of ceftriaxone-induced pseudolithiasis has not been yet elucidated.Considering that the drug’s metabolism is common in all patients and not all patients with common predisposing factors develop pseudolithiasis, we assumed that the de-termining factor for creation of this sludge must be the patient itself. On the other hand, the sludge is mainly consisted of calcium bilirubinate ceftriaxone. The UGT1A1 gene plays an important role in glucuronidation and formation of bile salts. Abnor-malities in the TATA-box-like sequence of the gene result in reduced activity of the encoded enzyme and altered metabolic properties. We have previously observed 3 children with ceftriaxone-induced pseudolithiasis who were also carriers of the A(TA)7TAA polymorphism of the UGT1A1 gene and this manuscript describes a study, that we started based on our prior observation, to elucidate whether polymorphisms of the UGT1A1 gene could play a role in the development of pseudolithiasis. We studied 120 children, hospitalised in the 3rd Department of Pediatrics at Attikon University General Hospital and treated with ceftriaxone. Each patient’s laboratory tests (biochemical parameters, such as bilirubin and liver enzymes, and blood count) were documented during the study. Ultrasound examinations of gallbladder and kid-neys were performed at the beginning, the middle and the end of therapy. Genomic DNA was isolated from whole blood samples from each patient and the polymorphisms of the TATA box of the UGT1A1 gene and the c.923G>A polymor-phism were studied by direct sequencing and restriction fragment length polymor-phism analysis (RFLA), respectively. Only 28 (23,3%) out of the 120 patients developed pseudolithiasis. 49,2% of all pa-tients were heterozygotes and 6,6% homozygotes for the UGT1A1*28. The incidence of this polymorphism did not differ between patients with and without pseudolithiasis. No patient with the c.923G>A change was detected. The presence of the UGT1A1*28 polymorphism was not related to pseudolithiasis.Although our initial assumption was not verified, the question, whether genetic vari-ability could influence the appearance of pseudolithiasis, still remains. Further study of other pathways implicated in the metabolism of ceftriaxone and the formation of sludge, such those of cholesterol and cholic acids, could be suggested.

Αν και η εμφάνιση χολολιθίασης μετά τη χορήγηση κεφτριαξόνης είναι γνωστή από το 1986 (Schaad et al), ο αιτιοπαθογενετικός παραμένει ασαφής. Είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι μετά τη χορήγηση του φαρμάκου παράγοντες, όπως η αυξημένη δόση του φαρμάκου, συμβάλλουν στην πρόκληση ψευδολιθίασης. Επιπλέον έχει φανεί ότι το λιθιασικό υλικό σε ασθενείς με ψευδολιθίαση αποτελείται κυρίως από χολερυθρινική ασβεστούχο κεφτριαξόνη. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ανάμεσα σε μία ομάδα ασθενών με τους ίδιους παράγοντες κινδύνου (δόση, διάρκεια θεραπείας, κλπ) μόνο ένα ποσοστό θα αναπτύξει ψευδολιθίαση, το ενδεχόμενο της γενετικής προδιάθεσης φαίνεται άκρως πιθανό.Παρατηρώντας ότι τρείς ασθενείς της Κλινικής μας που εμφάνισαν ψευδολιθίαση ήταν επίσης φορείς του πολυμορφισμού UGT1A1*28 και γνωρίζοντας ότι ο παραπάνω πολυμορφισμός επηρεάζει τον μεταβολισμό της χολερυθρίνης, θεωρήσαμε ενδιαφέρον να διερευνήσουμε την πιθανή συσχέτισή τους με τη δημιουργία λιθίασης μετά τη χορήγηση κεφτριαξόνης. 120 παιδιατρικοί ασθενείς, που νοσηλεύτηκαν στην Κλινική μας και στους οποίους χορηγήθηκε κεφτριαξόνη, συμμετείχαν σε μία προοπτική μελέτη βασικής έρευνας. Δείγματα περιφερικού αίματος συλλέχθηκαν από όλους τους ασθενείς, ενώ παράλληλα προγραμματίστηκαν τακτικοί υπερηχογραφικοί έλεγχοι κατά την έναρξη, μέση και τέλος της αγωγής. Επόμενο βήμα της μελέτης ήταν η ανάλυση του πολυμορφισμού UGT1A1*28 αρχικά με τη μέθοδο Real time PCR και έπειτα με τη μέθοδο Sequencing. Επίσης μετά από βιβλιογραφική αναζήτηση, φάνηκε χρήσιμο να αναλυθεί και ο σημειακός πολυμορφισμός c.923G>A με τη μέθοδο restriction fragment length analysis (RFLA).Ανάμεσα στον πληθυσμό της μελέτης, το 23,3% εμφάνισε ψευδολιθίαση, ενώ 49,2% των ασθενών ανιχνεύτηκαν ως ετεροζυγώτες και 6,6% ως ομοζυγώτες για τον πολυμορφισμό UGT1A1*28. Η επίπτωση του πολυμορφισμού δεν διέφερε σημαντικά μεταξύ των ομάδων των ασθενών με ή χωρίς ψευδολιθίαση. Η εμφάνιση του πολυμορφισμού δεν φάνηκε να συσχετίζεται με την εμφάνιση λιθίασης μετά την χορήγηση κεφτριαξόνης. Ο πολυμορφισμός c.923G>A δεν ανιχνεύτηκε σε κανέναν από τους συμμετέχοντες στη μελέτη ασθενείς. Αν και η αρχική μας υπόθεση δεν αποδείχθηκε, ιδιαίτερα ενδιαφέροντα είναι τα επιδημιολογικά στοιχεία, που προέκυψαν δευτερευόντως μέσα από την παραπάνω έρευνα. Τέλος, το αρχικό μας ερώτημα, αν η εμφάνιση ψευδολιθίασης μετά τη χορήγηση κεφτριαξόνης είναι θέμα γενετικής προδιάθεσης παραμένει. Καθώς η απάντηση ίσως κρύβεται σε κάποιο άλλο κοντινό μονοπάτι, όπως για παράδειγμα της χοληστερόλης ή των χολικών οξέων, η παρούσα μελέτη θα μπορούσε να αποτελέσει κίνητρο για την μελέτη πολυμορφισμών άλλων γενετικών τόπων.