Ο επικοινωνιακός λόγος ως παράγοντας εκπαιδευτικής πολιτικής: η μεταρρύθμιση Αρσένη και ο ρόλος του τύπου

Abstract

This thesis tries to penetrate into two areas which are part of the social, economic and political affairs: the political discourse and the media, through the case study of an educational reform.Educational reforms are a phenomenon of the political life of a country, that is closely linked to educational policy and the articulation of political discourse that accompanies any change. This political discourse is not limited to declarations, proclamations and legislative texts, but takes the form of political opposition to reaching the general public, using Press as a leverage tool.Thus, the study of the role of the Press gives another view of relationships and interactions developed in politics and political discourse evolves into a game of power.The news, declarations and political confrontations with the occasion of the educational reform of Gerasimos Arsenis, come into the communicator microscope to illustrate the news behind the news and mechanisms influencing public opinion.Our research hypothesis is based on the belief that the Press uses a variety of lenses to highlight or degrade an educational policy by portraying it in the appropriate way, depending on power relations, the interests it serves, and the target group that it wants to influence, thus shaping Positive or negative attitude towards this policy. In short, we are attempting to demonstrate through a case study (Arsenis’ reform) if and how the press exercises power, confirming its classification as "Fourth Power".The research process is based on the principles of content analysis and the findings of the research are analyzed on the basis of the political discourse analysis. It is also used as a tool, a model of analysis of the communication process we developed for the purposes of this thesis.From the analysis of the research data it is clear that the Press is a subset of a huge social-economic-political-ideological structure capable of altering to a little bit the original political intention, which eventually becomes co-shaper and co-expression of education policy and depending on the power of the majority, cultivate the acceptance or rejection of the policy.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή προσπαθεί να εισχωρήσει σε δύο χώρους που αποτελούν μέρος του κοινωνικού, οικονομικού και πολιτικού γίγνεσθαι: του πολιτικού λόγου και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, μέσω της μελέτης περίπτωσης μιας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις αποτελούν ένα φαινόμενο της πολιτικής ζωής μιας χώρας που συνδέεται άρρηκτα με την εκπαιδευτική πολιτική και την εκφορά πολιτικού λόγου που συνοδεύει την όποια αλλαγή. Ο πολιτικός αυτός λόγος δεν περιορίζεται όμως σε διακηρύξεις, εξαγγελίες και κείμενα νομοθετικού περιεχομένου, αλλά λαμβάνει τη μορφή πολιτικής αντιπαράθεσης με αποδέκτη την κοινή γνώμη, χρησιμοποιώντας ως εργαλείο επιρροής τον Τύπο. Έτσι, η μελέτη του ρόλου του Τύπου μας δίνει μια άλλη όψη των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων που αναπτύσσονται στην πολιτική σκηνή, ενώ ο πολιτικός λόγος εξελίσσεται σε παιχνίδι εξουσίας. Οι ειδήσεις, οι διακηρύξεις και οι πολιτικές αντιπαραθέσεις με αφορμή την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Γεράσιμου Αρσένη, μπαίνουν στο μικροσκόπιο της επικοινωνιολογίας, προκειμένου να φανεί η είδηση πίσω από την είδηση και οι μηχανισμοί που επηρεάζουν την κοινή γνώμη. Η ερευνητική μας υπόθεση βασίζεται στην πεποίθηση ότι ο Τύπος, χρησιμοποιεί ποικίλους φακούς ανάδειξης ή υποβάθμισης μιας εκπαιδευτικής πολιτικής, προβάλλοντάς την με τον αντίστοιχο τρόπο, ανάλογα με τις σχέσεις εξουσίας, τα συμφέροντα που υπηρετεί και την ομάδα-στόχο που θέλει να επηρεάσει, διαμορφώνοντας έτσι θετική ή αρνητική στάση απέναντι στη συγκεκριμένη πολιτική. Με λίγα λόγια επιχειρούμε να καταδείξουμε, μέσω μιας μελέτης περίπτωσης (μεταρρύθμιση Αρσένη) αν και με ποιο τρόπο ο Τύπος ασκεί εξουσία, επιβεβαιώνοντας τον χαρακτηρισμό του ως «Τέταρτη Εξουσία».Η ερευνητική διαδικασία βασίζεται στις αρχές της ανάλυσης περιεχομένου (content analysis) ενώ τα ευρήματα της έρευνας, αναλύονται με βάση την πολιτική ανάλυση λόγου (political discourse analysis). Χρησιμοποιείται επίσης ως εργαλείο, ένα μοντέλο ανάλυσης της επικοινωνιακής διαδικασίας που αναπτύξαμε για τους σκοπούς της παρούσας διατριβής.Από την ανάλυση των ερευνητικών δεδομένων γίνεται σαφές ότι ο Τύπος αποτελεί υποσύνολο μιας τεράστιας κοινωνικής-οικονομικής-πολιτικής-ιδεολογικής δομής, ικανής να αλλοιώσει λίγο έως πολύ την αρχική πολιτική πρόθεση, τόσο που τελικά γίνεται συν-διαμορφωτής και συν-εκφραστής της εκπαιδευτικής πολιτικής και ανάλογα με την ισχύ της πλειοψηφίας, να καλλιεργεί την αποδοχή ή την απόρριψη της εκάστοτε πολιτικής.