Σχεδιασμός και υλοποίηση ενός προγράμματος επαγγελματικής ανάπτυξης των δασκάλων στα μαθηματικά

Abstract

This dissertation thesis studies a community of practice/inquiry as a form of teachers’ professional development in Mathematics. The composition of the community was a part of an initiative that began in 2009-2010 and has been developing for the last four years. During these years, a series of actions were carried out, which contributed to the establishment of a community, a distinctive world with its own ways of “doing, talking and thinking”, its own activities and interests, its own perception for issues relating to the teaching and learning of mathematics, its own discourse. This dynamic environment has enabled the development of teachers and led to the development of critical aspects of teachers’ teaching process. The thesis under discussion is structured in six sections: In the first chapter, there is a literature review of issues relating to planning initiatives for the professional development of mathematics teachers. The concept of community of practice/inquiry is defined and its dimensions are identified. Activity theory is analyzed, as a framework for the study of a community of practice. The second chapter presents the research design of the study, based on a developmental research paradigm. The results demonstrate the central role of the historically evolving contradictions in the development of the community, as their resolution was achieved through expansive developmental transformations that led to the construction and application of new modes of the activity system of the community. Teachers’ personal developmental story revealed that teacher participation in a community is a process of learning and creating identity. Their developmental trajectory however, varies due to teacher’s different personal traits. Finally, the developmental process of the interaction in the mathematics classroom, reflected in the change of social and sociomathematical norms, revealed a differentiation of the nature and quality of students’ mathematical reasoning and enabled a different handling of the epistemological features of mathematics .

Η παρούσα διατριβή μελετά μια κοινότητα πρακτικής/διερεύνησης, ως μορφή επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στα Μαθηματικά. Η σύσταση της κοινότητας πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο μιας πρωτοβουλίας, που ξεκίνησε στα τέλη του ακαδημαϊκού έτους 2009-2010 και αναπτύσσεται τα τελευταία τέσσερα έτη. Τα χρόνια αυτά πραγματοποιήθηκαν μια σειρά από δράσεις, που συνέβαλαν στη συγκρότηση μιας κοινότητας, ενός διακριτού κόσμου με τους δικούς του τρόπους ‘πράττειν, ομιλείν και σκέπτεσθαι’, τις δικές του δραστηριότητες και ενδιαφέροντα, τη δική του αντίληψη για ζητήματα, που αφορούν στη διδασκαλία και μάθηση των μαθηματικών, το δικό του λόγο (discourse). Το δυναμικό αυτό περιβάλλον επέτρεψε την ανάπτυξη των εκπαιδευτικών αλλά και της διδασκαλίας των μαθηματικών και οδήγησε στην εξέλιξη κρίσιμων πτυχών της διδακτικής πράξης των εκπαιδευτικών. Η διατριβή διαρθρώνεται σε έξι επιμέρους κεφάλαια. Στο 1ο κεφάλαιο, που αποτελεί το θεωρητικό μέρος της μελέτης, γίνεται μία βιβλιογραφική ανασκόπηση ζητημάτων, που αφορούν στο σχεδιασμό πρωτοβουλιών για την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών στα μαθηματικά και υιοθετείται η Θεωρία της Δραστηριότητας ως πλαίσιο για τη μελέτη μιας κοινότητας πρακτικής. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται το ερευνητικό σχέδιο της μελέτης, που στηρίζεται στην ‘αναπτυξιακή έρευνα’. Τα αποτελέσματα της μελέτης καταδεικνύουν τον κεντρικό ρόλο των ιστορικά εξελισσόμενων αντιφάσεων στην ανάπτυξη της κοινότητας, η επίλυση των οποίων πραγματοποιήθηκε μέσα από επεκτατικούς αναπτυξιακούς μετασχηματισμούς που οδήγησαν στην κατασκευή και εφαρμογή νέων τρόπων λειτουργίας του συστήματος δραστηριότητας της κοινότητας. Η ‘προσωπική ιστορία’ ανάπτυξης δυο εκπαιδευτικών-μελών της κοινότητας φανερώνει ότι η συμμετοχή των εκπαιδευτικών σε μια κοινότητα επαγγελματικής ανάπτυξης αποτελεί μια διαδικασία μάθησης και δημιουργίας ταυτότητας και πραγματοποιείται, καθώς αναπτύσσονται οι πρακτικές της κοινότητας και αυξάνεται η συμμετοχή των εκπαιδευτικών σ’ αυτές, με την ανάληψη ατομικής δράσης για την ανάπτυξη της διδασκαλίας τους. Η ‘προσωπική ιστορία’ ανάπτυξης, ωστόσο, διαφοροποιείται, καθώς ο κάθε εκπαιδευτικός διαθέτει διαφορετικά προσωπικά γνωρίσματα, που φανερώνονται στις πρακτικές της τάξης και τη συμμετοχή στην κοινότητα και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις διαδικασίες ανάπτυξης. Τέλος, η αναπτυξιακή διαδικασία που ακολούθησε η αλληλεπίδραση στην τάξη των μαθηματικών των δυο εκπαιδευτικών της μελέτης, με την αλλαγή στις κοινωνικές και κοινωνικομαθηματικές νόρμες της τάξης φανέρωσε μια διαφοροποίηση της φύσης και της ποιότητας του μαθηματικού συλλογισμού των μαθητών και επέτρεψε μια διαφορετική διαχείριση των επιστημολογικών χαρακτηριστικών των μαθηματικών.