Η έφηβη στο ευρωπαϊκό και νεοελληνικό μυθιστόρημα εφηβικής ηλικίας (1911-1947)

Abstract

This thesis examines the representation of the adolescent girl in the masculine and feminine adolescent novel of the european and modern greek literature from 1911 to 1947. What concerns us specifically is whether the image of the adolescent girl in the above novels reproduces or questions the gender stereotypes and the traditional roles that are attributed to women. In order to examine the image of the adolescent girl from the viewpoint of gender we have adopted the feminist criticism as scientific method of studying literature through the lenses of gender. Moreover we employ studies from the area of social sciences (anthropology, sociology, psychology) which investigate gender stereotypes and roles. The comparative examination of the adolescent novels leads to the following results as to the image of the adolescent girl: a) in the majority of the masculine adolescent novels and in the case of a woman writer the person of the adolescent girl is based on gender stereotypes and roles. Especially in the masculine novels the beauty stereotype is emphasized and it is used to sexually attract the adolescent boy• b) on the contrary women writers of the adolescent novels question gender roles. Particularly these writers apart from the sexual awakening of their heroines, explore the choices that are available to women of that age• c) in two masculine novels and one feminine the adolescent girl is represented as an androgynous figure or as a tomboy. In this case masculine and feminine attributes are melded and the boundaries between the two sexes are abolished.

Η παρούσα διατριβή εξετάζει την εικόνα της έφηβης στο μυθιστόρημα εφηβικής ηλικίας, ανδρών και γυναικών συγγραφέων που προέρχονται από την ευρωπαϊκή και νεοελληνική λογοτεχνία από το 1911 έως το 1947. Ειδικότερα το ερώτημα που μας απασχολεί είναι εάν η εικόνα της έφηβης στα παραπάνω έργα αναπαράγει ή αμφισβητεί τα έμφυλα στερεότυπα και τους παραδοσιακούς ρόλους με τους οποίους συνδέεται το γυναικείο φύλο. Προκειμένου να μελετήσουμε την εικόνα της έφηβης από τη σκοπιά του φύλου υιοθετήσαμε ως μέθοδο προσέγγισης τη φεμινιστική κριτική η οποία χρησιμοποιεί το φύλο ως βασική κατηγορία ανάλυσης των πολιτισμικών φαινομένων. Καθώς τα έμφυλα στερεότυπα και οι έμφυλοι ρόλοι αποτελούν πεδίο μελέτης των κοινωνικών επιστημών (ανθρωπολογία, κοινωνιολογία, ψυχολογία), το ερευνητικό μας υλικό προσεγγίζεται με μελέτες που προέρχονται από αυτές τις επιστήμες και χαρακτηρίζονται από το φεμινιστικό τους προσανατολισμό. Όπως προκύπτει από τη συγκριτική ανάγνωση των μυθιστορημάτων εφηβείας, η έφηβη απεικονίζεται με τρεις τρόπους: α) στην πλειοψηφία των ανδρικών μυθιστορημάτων αλλά και στην περίπτωση μιας γυναίκας συγγραφέως ο χαρακτήρας της έφηβης δομείται με βάση τα έμφυλα στερεότυπα και τους έμφυλους ρόλους. Ειδικά στα ανδρικά έργα εξαίρεται το στερεότυπο της ομορφιάς το οποίο λειτουργεί ως στοιχείο ερωτικής αφύπνισης του έφηβου• β) Στα γυναικεία μυθιστορήματα αντίθετα κυριαρχεί η αμφισβήτηση των έμφυλων ρόλων. Ειδικότερα οι γυναίκες συγγραφείς εκτός από την ερωτική αφύπνιση της ηρωίδας τους διερευνούν και τις επιλογές που είναι διαθέσιμες σε μια γυναίκα της εποχής εκείνης• γ) σε δύο ανδρικά μυθιστορήματα εφηβείας και σε ένα γυναικείο η έφηβη απεικονίζεται ως μια ανδρόγυνη φιγούρα ή ως αγοροκόριτσο. Στην περίπτωση αυτή συναιρούνται ανδρικές και γυναικείες ιδιότητες και καταργούνται τα διαχωριστικά όρια μεταξύ των δύο φύλων.