Διερεύνηση σύγχρονων εκπαιδευτικών και επιστημολογικών προσεγγίσεων στη διδακτική της χημείας

Abstract

The aim of this thesis was the exploration of the views of scientists, chemists and chemical engineers, on current trends in Chemistry Education in Greece. Their opinions were investigated using a questionnaire focusing on curricula (the content and process of chemistry teaching and learning), as well as on the respondents’ general educational beliefs and their underlying epistemological views. The point of this inquiry was to investigate the respondents’ opinions and, if possible, to identify the areas where convergence or even consensus occurred. The results showed that some of the items on the research questionnaire produced a high degree of agreement with the respondents’ views, while a few others were exactly the opposite. These items are considered to be representative of more widespread views. In order to explore the diverging opinions, the items on the research questionnaire that showed great variance were analyzed to determine, whether or not there were significant inter-item correlations among subgroups of participants with different demographic characteristics. Postgraduate studies, professional occupation, age/experience, and career within or outside the wide educational sector were among the main factors that significantly influenced the research results. Contrasting standpoints are thought to cause frustration in chemical education and they suggest a need to bring chemistry teachers to a position of deeper understanding of NOS, and of its philosophical and epistemological interpretation. Nevertheless, this inquiry uncovered a number of individual issues where convergence or even consensus was observed in the opinions of scientists.Τhree specific approach frameworks —ACADEMIC, CONSTRUCTIVIST and SCIENTIFIC REALISM- were analyzed to determine which had the highest degree of agreement. It was found that the SCIENTIFIC REALISM framework and the curriculum emphasis characteristic of the context-based CTSE (Chemistry, Technology, Society and Environment) prevailed, as they produced a significantly higher mean score. The ACADEMIC framework followed with a moderate mean score and the CONSTRUCTIVIST framework had a lower mean score.

Το αντικείμενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής υπήρξε η διερεύνηση των απόψεων των επιστημόνων, Χημικών και Χημικών Μηχανικών, σχετικά με τις σύγχρονες τάσεις στη Διδακτική και στην Εκπαίδευση της Χημείας στην Ελλάδα. Οι απόψεις τους διερευνήθηκαν χρησιμοποιώντας ένα ερωτηματολόγιο με έμφαση στα προγράμματα σπουδών (το περιεχόμενο και τη διαδικασία της διδασκαλίας και της μάθησης της χημείας), καθώς και στις γενικές εκπαιδευτικές πεποιθήσεις των ερωτηθέντων και στις υποκείμενες επιστημολογικές τους απόψεις. Ο σκοπός της έρευνας ήταν ο εντοπισμός των τομέων εκείνων στους οποίους παρουσιάζεται σύγκλιση ή ακόμα και συναίνεση. Οι θεωρητικές συνιστώσες της έρευνας μελετήθηκαν εντός του πλαισίου τριών διαφορετικών προσεγγίσεων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι, σε μερικά από τα θέματα, παράγεται ένας υψηλός βαθμός συμφωνίας, ενώ σε μερικά άλλα συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Η υψηλή αυτή σύγκλιση υποδεικνύει ότι τα ζητήματα αυτά μπορούν να θεωρηθούν αντιπροσωπευτικά ευρύτερων απόψεων στη χημική εκπαίδευση. Προκειμένου να διερευνηθούν οι αποκλίνουσες απόψεις, οι προτάσεις του ερωτηματολόγιου της έρευνας που παρουσίασαν μεγάλη διακύμανση αναλύθηκαν για να προσδιοριστεί αν υπάρχουν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ των υποομάδων των συμμετεχόντων με διαφορετικά δημογραφικά χαρακτηριστικά. Πολύ συγκεκριμένα και ειδικά χαρακτηριστικά, όπως: οι μεταπτυχιακές σπουδές, το είδος της επαγγελματικής δραστηριότητας (εκπαιδευτικοί τάξης, σύμβουλοι εκπαίδευσης, υπεύθυνοι Ε.Κ.Φ.Ε., διδάσκοντες σε επιμορφωτικά προγράμματα, συγγραφείς βιβλίων, ερευνητές, φροντιστές), η ηλικία και η σταδιοδρομία εντός ή εκτός του εκπαιδευτικού τομέα, ήταν μεταξύ των κύριων παραγόντων που επηρέασαν σημαντικά τα αποτελέσματα. Αντίθετα πολύ γενικά χαρακτηριστικά, όπως: το είδος του βασικού πτυχίου/διπλώματος (Χημικοί, Χημικοί Μηχανικοί), το φύλο, ο τόπος εργασίας και η απασχόληση στη δευτεροβάθμια ή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, δεν παρουσίασαν σημαντικές διαφορές. Τα τρία ευρεία πλαίσια προσέγγισης αναλύθηκαν για να καθοριστεί εκείνο το οποίο είχε τον υψηλότερο βαθμό συμφωνίας. Διαπιστώθηκε ότι η προσέγγιση ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΡΕΑΛΙΣΜΟΥ και η χαρακτηριστική έμφαση στο πρόγραμμα σπουδών με βάση την πλατφόρμα Χημεία, Τεχνολογία, Κοινωνία και Περιβάλλον επικράτησαν, καθώς παρήγαγαν σημαντικά υψηλότερη μέση βαθμολογία. H ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ προσέγγιση ακολούθησε με μια μέτρια μέση βαθμολογία και η ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΤΙΚΗ προσέγγιση είχε τη μικρότερη μέση τιμή βαθμολογίας.