Η συμβολή του Θεάτρου του Καταπιεσμένου και άλλων δραματικών τεχνικών στην ανάπτυξη της διαπολιτισμικής ικανότητας των εκπαιδευτικών

Abstract

The present doctoral thesis combines the scientific fields of performance studies and pedagogical studies. The subject of this thesis results from the findings of many studies that both the initial and the ongoing intercultural training of teachers at all levels have often been set in a wrong context, emphasizing mostly the theoretical and the traditional teacher-centred teaching. On the contrary, according to our approach, teacher training for the intercultural management of diversity aims primarily to challenge the teacher’s own identities, behaviour, and relationships, so that they cease to function merely as receptors and transporters of theories about the intercultural school.This research, assuming that interculturalism is an overriding issue for the Greek school, aims to contribute to the framing of a theory of intercultural education, by providing specific support actions for teachers that derive from the field of theatre, and, thus, to meet the growing demand for training with new tools, ways and methods, compatible with the principles of intercultural education, as well as person-centred and reflective critical approaches to adult education. As part of an action research, an original holistic intensive teacher training program is implemented, which aims to foster teachers’ intercultural competence by using the vehicle of theatricality. In this training program there is a primary focus on the method of the Theatre of the Oppressed, as well as an attempt to systematize the use of theatrical and experiential techniques from applied / social theatre, the performing arts in education, and experiential intercultural education. As regards methodology, the research belongs to the qualitative research paradigm. Data generation, collection, and analysis are based on performance ethnography and performing arts-based research as well as on grounded theory. Τhe conclusions were that during this action research the participants experienced transformation regarding intercultural worldview, intercultural adroitness, and intercultural educational epistemology.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή συνδυάζει τα επιστημονικά πεδία των παραστατικών σπουδών και της παιδαγωγικής επιστήμης. Το αντικείμενο της διατριβής προέκυψε από τη διαπίστωση πολλών ερευνών ότι τόσο η αρχική όσο και η συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων σχετικά με τη διαπολιτισμική προσέγγιση έχει κατά το μεγαλύτερο μέρος της τοποθετηθεί σε λάθος πλαίσιο, καθώς δίνει έμφαση στην αμιγώς θεωρητική κατάρτιση και στηρίζεται στην παραδοσιακή μετωπική δασκαλοκεντρική διδασκαλία. Αντιθέτως, σύμφωνα με την προσέγγισή μας, η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών για τη διαπολιτισμική διαχείριση της ετερότητας έχει ως πρωταρχικό στόχο να θέτει ο εκπαιδευτικός υπό συζήτηση τον εαυτό του, τις ταυτότητές του, τη συμπεριφορά του και τις σχέσεις του, ώστε να μην λειτουργεί μόνο ως υποδοχέας και μεταφορέας θεωριών για το διαπολιτισμικό σχολείο. Με την παρούσα έρευνα, θεωρώντας ως δεδομένο ότι η διαπολιτισμικότητα αποτελεί επιτακτικό ζητούμενο για το ελληνικό σχολείο, σκοπός ήταν να συμβάλουμε στην πλαισίωση της θεωρίας για τη διαπολιτισμική εκπαίδευση από συγκεκριμένες δράσεις ενίσχυσης των εκπαιδευτικών που προέρχονται από το πεδίο του θεάτρου και να ανταποκριθούμε, έτσι, στην αυξανόμενη ζήτηση για επιμόρφωση με νέα εργαλεία, νέους τρόπους και μεθόδους, συμβατά με τις αρχές της διαπολιτισμικότητας και με την προσωποκεντρική και στοχαστικο-κριτική προσέγγιση στην εκπαίδευση ενηλίκων. Στο πλαίσιο μιας έρευνας δράσης, υλοποιήθηκε ένα πρωτότυπο εντατικό πρόγραμμα ολιστικής επιμόρφωσης εκπαιδευτικών για την ενίσχυση της διαπολιτισμικής ικανότητας με όχημα τη θεατρικότητα. Στο πρόγραμμα επιμόρφωσης συστηματοποιήθηκε η χρήση θεατρικών και βιωματικών τεχνικών από το εφαρμοσμένο / κοινωνικό θέατρο, τις παραστατικές τέχνες στην εκπαίδευση και τη βιωματική διαπολιτισμική εκπαίδευση, με βασική μέθοδο το Θέατρο του Καταπιεσμένου. Μεθοδολογικά η έρευνα υπάγεται στο ποιοτικό ερευνητικό παράδειγμα. Η παραγωγή, η συλλογή και η ανάλυση των δεδομένων βασίστηκε στην παραστατική εθνογραφία και την έρευνα με βάση τις παραστατικές τέχνες καθώς και στη θεμελιωμένη θεωρία. Τα συμπεράσματα της έρευνας δράσης ήταν ότι κατά τη διάρκειά της προέκυψε μετασχηματισμός των συμμετεχόντων ως προς τη διαπολιτισμική κοσμοθεώρηση, τη διαπολιτισμική επιδεξιότητα και τη διαπολιτισμική εκπαιδευτική επιστημολογία.