Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.), του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών (Α.Π.Σ.) και του νέου εκπαιδευτικού υλικού για το μάθημα της Οικιακής Οικονομίας

Abstract

During the first decade of the millennium, a reform of the Compulsory School Curricula in Greece took place by the then named Hellenic Pedagogical Institute-HPI (now changed to Education Policy Institute). The production of the so called Unified Cross-Curricular Framework (DEPPS), the subsequent curricula for all subjects and all classes of Compulsory Education as well as the relevant printed and electronic educational material, was designed on the basis of the Cross-Thematic Approach (CTA) (Diathematikotita, in Greek). The main principles included in the aforementioned texts were inspired by CTA as regards to the content of learning, its teaching, learning, and assessment. It was argued by the major actor of this reform, the then President of the HPI as well as by other relevant researchers, that CTA could be theoretically supported in terms of pupil’s effective learning and that it could lead tothe maximization of School’s success. This reality in the Greek CE was especially fascinating to people interested in Education and especially to educational researchers. Consequently, it was brought to our attention and contributed to the formation of the question/problem underlying this Thesis. More specifically, we felt that the preannounced learning effectiveness that the application of CTA would create in Greek Schooling might be evaluated in terms of the outcomes/results in its main levels of production and implementation. In our research design the theoretical concepts and principles of this “reform” are firstly investigated through the literature review, as well as through the comparative study of other curricula policies; this process allowed a closer study of the “educational policy” arguments that might be put forward in the design of the Greek curricula reform; thus, we could identify the major categories of evaluation criteria, which we used in applying the qualitative methodology of text analysis on the produced curricula and educational material. The effectiveness of the process of “transforming” the official curricula texts to learning class aids is described in an evaluative way. Then, the practical didactic principles and their materialization in class are evaluated through an empirical field research, used on a sample of pupils, schools and teachers of the subject of “Home Economics” in the 2nd class of the Gymnasium. It was designed to use a multi-analysis of pupils questionnaires, teacher interviews, class observation and problem solving tests, to study: a) the pupils’ views and attitudes on CTA – and its “formats”, like for example that of the Flexible Zone programme (a project method with CTA and problem-solving initiatives), b) the teacher’s views on CTA, c) the teacher’s didactical use of CTA and d) the pupils performance on a problem solving test. The results of the various analyses are brought together and discussed in the final chapters of the Thesis, where the effectiveness of CTA on pupil learning is presented and the impact that the specific “reform” might have on the schooling success is described and projected on the need for further future research and holistic approach to be applied on this field.

Η αποτελεσματική εφαρμογή της καινοτόμου και θεωρητικά τεκμηριωμένης διαθεματικής προσέγγισης στη διδασκαλία, μάθηση και αξιολόγηση, αναμένεται να οδηγήσει στη μεγιστοποίηση της μαθησιακής επιτυχίας.Στη βάση αυτή, αναγνωρίζεται , η αναγκαιότητα εφαρμογής της διαθεματικότητας στο Ελληνικό σχολείο, ως εκ τούτου, κατά την πρώτη δεκαετία της χιλιετίας που διανύουμε πραγματοποιήθηκε το εγχείρημα της εκπόνησης του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) και των συνακόλουθων Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών (ΑΠΣ) για όλα τα μαθήματα και όλες τις τάξεις της Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης, στο πλαίσιο ενός πρωτότυπου, συνδυαστικού μοντέλου διδασκαλίας, μάθησης και αξιολόγησης, καθώς και της συγγραφής του σχετικού έντυπου και ηλεκτρονικού υλικού. Στην παρούσα διδακτορική εργασία πραγματοποιείται η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας τόσο των ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ και των βιβλίων όσο και της διαθεματικής διδασκαλίας συγκεκριμένου μαθήματος, προκειμένου να διερευνηθεί η υπόθεση ότι με τα κατάλληλα μέσα και τη σωστή υλοποίηση και εφαρμογή επιτυγχάνονται τα καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα. Ως πλαίσιο πραγματοποίησης αυτής της αξιολόγησης επελέγη στο μάθημα της Οικιακής Οικονομίας η ενότητα «Συμπεριφορά του καταναλωτή», και το εστιασμένο δείγμα των τριών σχολείων, όπως αυτό περιγράφεται στο Κεφάλαιο της Μεθοδολογίας. Η μαθητική αξιολόγηση, η οποία και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της διδασκαλίας- μάθησης, δεν αφορά μόνο την αποτίμηση του βαθμού της κατάκτησης της γνώσης από τους μαθητές (τριες) αλλά και του βαθμού καλλιέργειας των βασικών/διαθεματικών δεξιοτήτων, καθώς και τις εκφάνσεις των στάσεων και αξιών που πρέπει να προωθούνται και να καλλιεργούνται στην εκπαίδευση σε όλα τα μαθήματα της κάθε τάξης καθώς και στο ίδιο μάθημα, όπως αυτό αναπτύσσεται από τάξη σε τάξη και προβάλλεται στις δραστηριότητες του σχολείου. Στο πλαίσιο της ανάλυσης των κειμένων ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ και σχολικών βιβλίων ανιχνεύτηκε η εσωτερική διασύνδεση και συνοχή του γνωσιακού περιεχομένου, η οποία πραγματοποιήθηκε με την αξιοποίηση των θεμελιωδών διαθεματικών εννοιών, καθώς επίσης και η προώθηση των οριζόντιων διαθεματικών δεξιοτήτων και εγγραμματισμών στα οποία αναφέρεται η διαθεματικότητα.Στο πλαίσιο της διεξαγωγής της εμπειρικής έρευνας μελετάται ο τρόπος εφαρμογής της αξιολόγησης για την επίλυση προβλήματος στην τάξη και η διασύνδεση των ευρημάτων με το βαθμό χρήσης της διαθεματικότητας από τους εκπαιδευτικούς. Τα ειδικά διαμορφωμένα τεστ/δοκιμασίες τα οποία αξιοποιήθηκαν στόχευαν στην αξιολόγηση του βαθμού κατάκτησης των βασικών διαθεματικών δεξιοτήτων των μαθητών (τριών) του εστιασμένου δείγματος. Η ανάλυση των δεδομένων που πρoέκυψαν από την εμπειρική έρευνα οδήγησε σε ευρήματα, στα οποία οι επιδόσεις των μαθητών (τριών) στην εν λόγω αξιολόγηση τείνουν να είναι υψηλότερες στη τάξη που πραγματοποιείται (σύμφωνα και με την παρατήρηση της ερευνήτριας) επιτυχής εφαρμογή- υλοποίηση της διαθεματικότητας.Είναι εμφανές ότι με τη «σωστή» υλοποίηση της διαθεματικότητας εκ μέρους των εκπαιδευτικών και με τη χρήσιμη συνεργασία διαφόρων ειδικοτήτων οριζόντια (που διδάσκουν στην ίδια τάξη) μπορούν να επιτευχθούν καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα. Τα επιτεύγματα των μαθητών (τριών) έδειξαν ότι οι εκπαιδευτικοί και η διδακτική πρακτική τους τόσο στο πλαίσιο μαθήματος όσο και στο πλαίσιο του προγράμματος της ΕΖ αποτελούν τους κύριους παράγοντες της αποτελεσματικότητας της διαθεματικότητας και κατ΄επέκταση της ουσιαστικής μάθησης.