Δίκαιο ανταγωνισμού και διοικητική νομιμότητα: ο έλεγχος των πράξεων κρατικού παρεμβατισμού με κριτήριο τους κανόνες ανταγωνισμού

Abstract

The thesis under the title “Τhe Law of Competition and the legality of Actions by the State Administration: the evaluation of State interventionism measures on the basis of competition law” was realized with a grant provided by the foundation "Alexandros S. Onassis” and is divided in three parts. The first part deals with the phenomenon of state economic interventionism, its appearance historically and its evolution. In the same part, an effort is made to analyze the scale of the protection of economic liberty, which is guaranteed in Article 5 of the Greek Constitution, as well as all the other constitutional rights and liberties, which constitute the “Economic Constitution” of Greece. Among them, the guarantee for the protection of free competition gains a preponderant position. The legal framework to be respected by the private economic activity is completed by a number of crucial provisions of European Union Law. A detailed description of the evaluation of the measures of State interventionism by the scope of competition law in the legal order of the European Union as well as in the legal orders of United States of America and of France takes place in the second part of the thesis in order to prove that a judicial control of anti-competition effects of State economic interventions is effectively carried out in several legal systems. In the same part, the practice of the Hellenic Competition Commission, the unique state authority in Greece which faced the need to evaluate state measures on the basis of national competition law, is also presented. Through this analysis, the question of conciliation of the goals of public interest that impose State interventionism in the economic sphere with national and European rules for the protection of free competition emerges as a very delicate issue. The third part of the thesis focuses on the proposal of recognition of a principle for the protection of free competition, on the basis of Article 5, Article 106, Article 4 and Article 25 paragraph1 point a) of the Greek Constitution. This principle is implemented by the Administrative Judge in order to evaluate the State interventions in the economic area and requires a balance between free competition and the public interest for which State intervention is called, based on the careful application of the principle of proportionality strictο sensu. In the same part, an effort is made in order to investigate all the problems and difficulties which are related to the establishment of such an innovative judicial control, with the goal of finding and introducing in our judicial system all those legal instruments, which will permit to the Administrative Judge to evaluate the extent of the anti-competition effects of state economic interventions.

H διδακτορική διατριβή υπό τον τίτλο «Δίκαιο ανταγωνισμού και διοικητική νομιμότητα: o έλεγχος των πράξεων κρατικού παρεμβατισμού με κριτήριο τους κανόνες ανταγωνισμού» πραγματοποιήθηκε με υποτροφία από το Ίδρυμα «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» και διαιρείται σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος ασχολείται με το φαινόμενο του κρατικού οικονομικού παρεμβατισμού, την ιστορική του εμφάνιση και την εξέλιξή του. Στο ίδιο μέρος αναλύεται το εύρος προστασίας της οικονομικής ελευθερίας στο ελληνικό Σύνταγμα και ειδικά στο άρθρο 5 αυτού, όπως επίσης και άλλα συνταγματικά δικαιώματα και ελευθερίες που συνιστούν το «Οικονομικό Σύνταγμα» της χώρας μας. Ανάμεσά τους, η εγγύηση για την προστασία του ελεύθερου ανταγωνισμού κατέχει δεσπόζουσα θέση. Το νομικό πλαίσιο που πρέπει να σέβεται η ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία συμπληρώνεται από ορισμένες κρίσιμες διατάξεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο δεύτερο μέρος της διατριβής, εξετάζεται η αξιολόγηση των μέτρων του κρατικού οικονομικού παρεμβατισμού με κριτήριο τους κανόνες ανταγωνισμού τόσο στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και στα πλαίσια της αμερικάνικης και της γαλλικής έννομης τάξης με στόχο να αποδειχτεί ότι ο δικαστικός έλεγχος των αντι-ανταγωνιστικών αποτελεσμάτων των μέτρων κρατικού οικονομικού παρεμβατισμού διεξάγεται με αποτελεσματικότητα σε πολλά νομικά συστήματα. Στο ίδιο μέρος, αναλύεται και η πρακτική της ελληνικής Επιτροπής Ανταγωνισμού, του μοναδικού οργάνου στην ελληνική έννομη τάξη που κλήθηκε να αξιολογήσει κρατικά μέτρα με βάση το εθνικό δίκαιο ανταγωνισμού. Διαμέσου αυτής της ανάλυσης, το ζήτημα του συμβιβασμού των στόχων δημοσίου συμφέροντος με τους εθνικούς και ενωσιακούς κανόνες ανταγωνισμού αναδεικνύεται ως ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα. Στο τρίτο μέρος της διατριβής, προτείνεται η αναγνώριση μιας συνταγματικού επιπέδου αρχής για την προστασία του ελεύθερου ανταγωνισμού, η οποία ερείδεται στα άρθρα 5, 106, 4 και 25 παρ.1 εδ. α’ του Συντάγματος. Η αρχή αυτή εφαρμόζεται από τον διοικητικό δικαστή για την αξιολόγηση των κρατικών οικονομικών παρεμβάσεων και απαιτεί μια ισορροπία μεταξύ του ελεύθερου ανταγωνισμού και του δημοσίου συμφέροντος που εξυπηρετεί η κρατική παρέμβαση, ερειδόμενη στην προσεκτική εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας stricto sensu. Τέλος, στα πλαίσια του ίδιου μέρους, γίνεται προσπάθεια να διερευνηθούν όλες οι δυσχέρειες και τα προβλήματα που σχετίζονται με τη θεμελίωση του ρηξικέλευθου αυτού δικαστικού ελέγχου με στόχο να εντοπιστούν και να εισαχθούν στο δικονομικό μας σύστημα όλα εκείνα τα νομικά εργαλεία που θα επιτρέψουν στον διοικητικό δικαστή να αξιολογήσει το εύρος των αντι-ανταγωνιστικών αποτελεσμάτων των κρατικών παρεμβάσεων στην οικονομία.