Ανίχνευση και τυποποίηση ογκογόνων στελεχών του ιού HPV σε καρκίνους κεφαλής και τραχήλου

Abstract

The causal association between HPV infection and oropharyngeal cancer is well- established. It has also been reported that high- risk HPV genotypes may be implicated in the development of a subgroup of cancers originating from other sub-sites of head and neck region, such as the oral cavity, larynx and nasopharynx. The purpose of the current study was to determine the frequency of HPV DNA detection, as well as to identify low- risk and high- risk HPV genotypes in primary head and neck squamous cell carcinomas (HNSCCs). Furthermore, our study investigated the association of HPV infection with demographic/ clinical factors and clinical outcome.Materials and Methods: 137 histological and cytological samples were obtained from patients with HNSCCs (58 oral cavity, 54 larynx, 12 oropharynx, 5 hypopharynx, 5 nasopharynx and 3 nasal cavity). All samples were collected during first diagnostic examination, surgery, or before the induction of radiotherapy. HPV DNA detection and genotyping were performed using PCR and microarrays. Patients were treated appropriately and were followed- up for 2 years in order to investigate the rate of local recurrence.Results: The overall prevalence of HPV DNA positive HNSCCs was 17.5%, while HPV 16 was the commonest genotype detected in 6.6% followed by HPV 18, HPV 6, HPV 33 and HPV 51. By anatomical subsite, HPV infection was found in 12.1% of oral cancer, 18.5% of laryngeal cancer, 33.3% of oropharyngeal cancer, 20% of hypopharyngeal cancer and 40% of nasopharyngeal cancer. None of the nasal cavity cancers was positive for HPV infection. According to the results of the multivariate logistic regression analysis, HPV DNA positivity was independently associated with poorly differentiated tumors (OR, 4.00; 95% CI, 1.43 - 11.4, p= 0.006), possibly reflecting a distinct clinical entity attributable to HPV infection.Conclusions: The findings of the present study suggest that HPV may be implicated in the development of a subgroup of HNSCCs. Nevertheless, further research including the evaluation of additional biomarkers (p16, p53, E6/E7 oncoproteins) is required to better assess the possible implication of HPV in the head and neck carcinogenesis.

Η αιτιολογική συσχέτιση μεταξύ της λοίμωξης που προκαλείται από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) και του καρκίνου του στοματοφάρυγγος είναι αδιαμφισβήτητη. Έχει επίσης αναφερθεί η πιθανή εμπλοκή των HPV στελεχών υψηλού κινδύνου σε μια υποομάδα νεοπλασμάτων άλλων ανατομικών περιοχών της κεφαλής και του τραχήλου, όπως της στοματικής κοιλότητος, του λάρυγγος και του ρινοφάρυγγος. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν ο προσδιορισμός της συχνότητας ανίχνευσης του DNA του ιού HPV και των χαμηλού και υψηλού κινδύνου στελεχών αυτού, σε περιστατικά πρωτοπαθών ακανθοκυτταρικών καρκινωμάτων κεφαλής και τραχήλου (ΑΚΚΤ), καθώς και η διερεύνηση της συσχέτισης μεταξύ HPV λοίμωξης και μιας σειράς δημογραφικών/ κλινικοπαθολογικών παραμέτρων, καθώς και του κλινικού αποτελέσματος.Υλικά και Μέθοδοι: Μελετήθηκαν συνολικά 137 ιστολογικά και κυτταρολογικά δείγματα από ασθενείς με ΑΚΚΤ (58 στόματος, 54 λάρυγγος, 12 στοματοφάρυγγος, 5 υποφάρυγγος, 5 ρινοφάρυγγος και 3 ρινικής κοιλότητος), τα οποία ελήφθησαν είτε κατά την πρώτη διαγνωστική εξέταση είτε κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης ή πριν την υποβολή των ασθενών σε ακτινοθεραπεία. Για την ανίχνευση και τυποποίηση του ιού HPV χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (PCR) καθώς και η μέθοδος των μικροσυστοιχιών (Microarrays). Ακολούθησε η θεραπευτική προσέγγιση και όλοι οι ασθενείς τέθηκαν σε παρακολούθηση (follow- up) διάρκειας 2 ετών για τον έλεγχο τοπικής υποτροπής της νόσου.Αποτελέσματα: Το 17.5% των ασθενών με ΑΚΚΤ βρέθηκαν θετικοί στο HPV DNA, ενώ η τυποποίηση του ιού ανέδειξε τον HPV 16 ως το επικρατέστερο στέλεχος με ποσοστό 6.6%, ενώ σε χαμηλότερη συχνότητα βρέθηκαν τα στελέχη HPV 18 HPV 6, HPV 33 και HPV 51. Ανάλογα με την ανατομική εντόπιση των καρκίνων, HPV λοίμωξη ανιχνεύτηκε στο 12.1% των καρκίνων της στοματικής κοιλότητας, στο 18.5% του λάρυγγα, στο 33.3% του στοματοφάρυγγα, στο 20% του υποφάρυγγα, και στο 40% του ρινοφάρυγγα, ενώ σε κανέναν από τους 3 καρκίνους της ρινικής κοιλότητας δεν βρέθηκε λοίμωξη από τον HPV. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πολυπαραγοντικού μοντέλου ανάλυσης, φάνηκε ότι η πτωχή διαφοροποίηση σχετιζόταν ανεξάρτητα με την HPV λοίμωξη (OR, 4.00; 95% CI, 1.43 - 11.4, p= 0.006), αντανακλώντας ενδεχομένως μία διακριτή παθολογική οντότητα οφειλόμενη στη λοίμωξη από τον ιό HPV.Συμπεράσματα: Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης παρέχουν ενδείξεις ότι πιθανότατα ο HPV εμπλέκεται στην ανάπτυξη ενός μικρού αριθμού ΑΚΚΤ, όμως δεν επαρκούν για να τεκμηριώσουν τη συσχέτιση μεταξύ αυτών των περιστατικών και του HPV. Περαιτέρω διερεύνηση της σημασίας του HPV στα ΑΚΚΤ με τη μελέτη επιπροσθέτων μοριακών δεικτών (p16, p53, E6/E7 ιϊκές ογκοπρωτεϊνες), παρακολούθησης της νόσου σε βάθος χρόνου και συμπερίληψης ομάδων ελέγχου, θα βοηθούσε στη διευκρίνιση του ρόλου του HPV στην καρκινογένεση της περιοχής κεφαλής και τραχήλου.