Αξιολόγηση αποτελεσματικότητας εκπαιδευτικού προγράμματος σε νοσηλευτές στην αντιμετώπηση μαζικών καταστροφών

Abstract

Introduction: The complexity of disasters occurring in present era requires highly trained nurses. The lack of basic education in Disaster Nursing resulted in the development of many educational initiatives, the effectiveness of which, in most cases, has not been documented with scientific rigor. Purpose: The purpose of this study was the development of an educational program in the provision of care during disasters, the implementation of the program to hospital-based nurses and the evaluation of its effectiveness. Additional objectives of the study were to assess the knowledge of nurses and behavioral intention in providing care to people affected by disasters.Methods: To assess the knowledge and behavioral intention of nurses, a cross-sectional study was conducted on a random sample of 245 nurses. To investigate the effectiveness of the educational intervention, that lasted 8 hours, a randomized control trial was conducted, and specifically a Switching Replications design in 207 nurses. Both study groups attended the program, while the original control group became the treatment group in phase two. The evaluation of the participants was made using a questionnaire that was developed for the study objectives based on the relevant literature. Data were analyzed using the Statistical Package for Social Sciences (SPSS), v. 20 for Windows. Statistical analysis included analysis of variance, x2 test, t-test, analysis of variance for repeated measurements while ordinal logistic regression Introduction: The complexity of disasters occurring in present era requires highly trained nurses. The lack of basic education in Disaster Nursing resulted in the development of many educational initiatives, the effectiveness of which, in most cases, has not been documented with scientific rigor. Purpose: The purpose of this study was the development of an educational program in the provision of care during disasters, the implementation of the program to hospital-based nurses and the evaluation of its effectiveness. Additional objectives of the study were to assess the knowledge of nurses and behavioral intention in providing care to people affected by disasters.Methods: To assess the knowledge and behavioral intention of nurses, a cross-sectional study was conducted on a random sample of 245 nurses. To investigate the effectiveness of the educational intervention, that lasted 8 hours, a randomized control trial was conducted, and specifically a Switching Replications design in 207 nurses. Both study groups attended the program, while the original control group became the treatment group in phase two. The evaluation of the participants was made using a questionnaire that was developed for the study objectives based on the relevant literature. Data were analyzed using the Statistical Package for Social Sciences (SPSS), v. 20 for Windows. Statistical analysis included analysis of variance, x2 test, t-test, analysis of variance for repeated measurements while ordinal logistic regression 0.14)] and 2 [0.36 (TA: 0.17)]. Participants in the intervention group achieved a significantly higher score, after attending the educational course than the scores of the control group (p <0,001).Regarding the self-esteem of nurses, the intervention group showed a significantly higher score than the control group (p = 0,002). In relation to time, the self-esteem in the intervention group was significantly higher in phase 2 (p <0.001) and 3 (p <0.001) compared to phase 1.Regarding the behavioral intention and the three predictor variables, attitudes, subjective norms and perceived behavioral control, there were no statistically significant findings observed as an effect of the educational intervention (p> 0.05).Conclusions: The educational program entitled "Essential knowledge, nursing competencies and skills in disaster preparedness", that lasted 8 hours and was implemented in hospital-based nurses, was effective in increasing nurses’ knowledge and self-esteem.

Εισαγωγή: Η πολυπλοκότητα των καταστροφών που παρατηρείται στη σύγχρονη εποχή απαιτεί άρτια καταρτισμένους νοσηλευτές. Η έλλειψη βασικής εκπαίδευσης στη Νοσηλευτική Καταστροφών είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη πολλών εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών, η αποτελεσματικότητα των οποίων, στις περισσότερες περιπτώσεις δεν έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά.Σκοπός: Σκοπός της μελέτης ήταν η ανάπτυξη εκπαιδευτικού προγράμματος στην παροχή φροντίδας κατά τη διάρκεια καταστροφών, η εφαρμογή του σε νοσηλευτές εργαζόμενους σε δημόσια νοσοκομεία και η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς του. Επιπρόσθετοι στόχοι της μελέτης ήταν η εκτίμηση της γνώσης των νοσηλευτών αλλά και της πρόθεσης συμπεριφοράς τους στην παροχή φροντίδας σε πληγέντες από καταστροφές.Υλικό & Μέθοδος: Για την εκτίμηση της γνώσης και πρόθεσης συμπεριφοράς πραγματοποιήθηκε συγχρονική μελέτη σε τυχαίο δείγμα 245 νοσηλευτών. Για τη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της εκπαιδευτικής παρέμβασης, συνολικής διάρκειας 8 ωρών, πραγματοποιήθηκε τυχαιοποιημένη πειραματική μελέτη, τύπου Eναλλακτής Επανάληψης (Switching Replications) σε 207 νοσηλευτές. Και οι δύο ομάδες της μελέτης παρακολούθησαν το πρόγραμμα, με τη διαφορά ότι η αρχική ομάδα ελέγχου στη συνέχεια γίνεται ομάδα παρέμβασης και αυτή. Η αξιολόγηση της απόδοσης των συμμετεχόντων διενεργήθηκε με ερωτηματολόγιο που αναπτύχθηκε για τους στόχους της μελέτης σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία. Τα δεδομένα αναλύθηκαν με το Statistical Package for Social Sciences (SPSS), v. 20 για Windows. Η στατιστική ανάλυση περιελάμβανε ανάλυση διασποράς, έλεγχο x2, έλεγχο t-test, ανάλυση διασποράς για επαναλαμβανόμενες μετρήσεις ενώ η διατάξιμη λογιστική ανάλυση χρησιμοποιήθηκε για τις διατάξιμες μεταβλητές. Το επίπεδο της στατιστικής σημαντικότητας για τον έλεγχο των υποθέσεων ορίσθηκε σε p<0,05.Αποτελέσματα: Η μέση συνολική βαθμολογία γνώσης (δείκτης γνώσης) των νοσηλευτών σε θέματα διαχείρισης της παροχής φροντίδας ήταν 6.43 (ΤΑ 2.8) (εύρος συνολικής βαθμολογίας 0-19 βαθμοί). Η μέση συνολική βαθμολογία της πρόθεσης συμπεριφοράς των νοσηλευτών να μετέχουν σε καταστροφές ήταν 17.59 (ΤΑ 3.5) (εύρος συνολικής βαθμολογίας 3-21 βαθμοί). Υψηλότερο δείκτη γνώσης παρουσίασαν οι νοσηλευτές που είχαν παρακολουθήσει σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα στο παρελθόν (p<0.001). Η πολυμεταβλητή γραμμική παλινδρόμηση με εξαρτημένη μεταβλητή την πρόθεση συμπεριφοράς έδειξε ότι, οι νοσηλευτές με αυξημένα επίπεδα υποκειμενικών προτύπων συμπεριφοράς, αντιλαμβανόμενου ελέγχου αλλά και υψηλότερο δείκτη γνώσης ήταν πιθανότερο να ανταποκριθούν συμμετέχοντας στην παροχή φροντίδας σε καταστροφές, εξηγώντας το 70% της διακύμανσης της μεταβλητότητας.Η εκπαιδευτική παρέμβαση είχε ως τη αποτέλεσμα βελτίωση της γνώσης. Η μέση τιμή του δείκτη γνώσης ήταν υψηλότερη στην ομάδα παρέμβασης αμέσως μετά την παρακολούθηση του προγράμματος [0.86 (TA: 0.10)]απ’ ότι πριν [0.34 (ΤΑ:0.15 )] (p<0.001). Η μέση τιμή του δείκτη γνώσης 4-5 μήνες μετά την εκπαιδευτική παρέμβαση ήταν χαμηλότερη [0.72 (0.15)] (p<0.001) σε σχέση με τη μέτρηση αμέσως μετά την παρέμβαση αλλά στατιστικά σημαντικά υψηλότερη (p<0.001) σε σχέση με τη μέτρηση πριν την παρακολούθηση του εκπαιδευτικού προγράμματος. Οι συμμετέχοντες στην αρχική ομάδα ελέγχου δεν εμφάνισαν καμία αλλαγή στο δείκτη γνώσης στις χρονικές στιγμές 1 [0.36 (ΤΑ:0.14)] και 2 [0.36 (ΤΑ: 0.17)] και έπειτα και από την εξουδετέρωση των συγχυτών, ο δείκτης γνώσης εμφάνισε στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερη αύξηση στην ομάδα παρέμβασης σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (p<0,001).Αναφορικά με την αυτοεκτίμηση της ικανότητας ανταπόκρισης, η ομάδα παρέμβασης εμφάνισε στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (p=0,002) μετά και από την εξουδετέρωση των συγχυτών. Σε σχέση με το χρόνο, η αυτοεκτίμηση της ικανότητας ανταπόκρισης στην ομάδα παρέμβασης ήταν στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερη στις χρονικές στιγμές 2 (p<0.001) και 3 (p<0.001) σε σχέση με την χρονική στιγμή 1, δηλαδή η παρέμβαση αύξησε την αυτοεκτίμηση ικανότητας ανταπόκρισης των νοσηλευτών αλλά και τη διατήρησε μήνες μετά.Αναφορικά με την πρόθεση συμπεριφοράς και τις τρεις μεταβλητές πρόβλεψης της πρόθεσης συμπεριφοράς, δηλαδή τις στάσεις, τα υποκειμενικά πρότυπα συμπεριφοράς και τον αντιλαμβανόμενο έλεγχο για τη συμπεριφορά, δε βρέθηκε να υπάρχει στατιστικά σημαντική επίδραση της εκπαιδευτικής παρέμβασης (p>0.05).Συμπεράσματα: Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Βασικές γνώσεις, νοσηλευτικές ικανότητες και δεξιότητες στην ετοιμότητα αντιμετώπισης καταστροφών», διάρκειας 8 ωρών, το οποίο εφαρμόστηκε σε νοσηλευτές δημόσιων νοσοκομείων ήταν αποτελεσματικό ως προς την αύξηση της γνώσης και της αυτοεκτίμησης των νοσηλευτών.