Η σχέση της κατάθλιψης με παράγοντες ευαλωτότητας και ψυχοπιεστικά γεγονότα και ο διαμεσολαβητικός ρόλος των διαστάσεων προσωπικότητας

Abstract

Aim: Depression is a common but serious mental disorder with considerable consequences. Apart from the classical, psychiatric and phenomenological perspective, a developmental, psychodynamic approach has recently been formed, according to which, there are two predisposing depressogenic vulnerability types triggered when specific events occur. These are the anaclitic and the endogenous. The aim of the current study was to examine this distinction and their relation with depression, exploring possible associations of these factors with attachment patterns, object relations developed by adults, and self-esteem.Method: A sample of 714 people, 323 depressed outpatients and 391 participants of the control group completed an improvised stressfull events questionnaire, referring to interpersonal and achievement issues, Depressive Experiences Questionnaire-DEQ, Cartes de Modèles Individuels de Relations-CAMIR, Bell Object Relations Inventory-BORI, Beck Depression Inventory-BDI, and Rosenberg Self Esteem Scale-RSES.Results: Initially, this research identified two types of depressive vulnerability, dependent and self-critical, two patterns of insecure attachment, detached and preoccupied, and three types of deficit object relations, alienation, egocentricity and social incompetence.Depressed patients compared with healthy controls exhibited more depressive symptoms, showed higher scores in the depressogenic vulnerability types, the deficit object relations and the insecure attachment patterns. Preoccupied attachment demonstrated a greater correlation with dependency and detached attachment with self-criticism. As a result of hierarchical multpiple regression analysis, the diathesis-stress model predicting depression was confirmed when it was exclusively tested. The congruency hypothesis of this model was partly verified. Egocentricity, alienation, insecure attachment and self-esteem moderated the effect of the personality traits and the stressful events on the symptoms of depression.Structural equation modeling revealed that the self-critical type predicted depressive symptomatology in a greater extent compared to the dependent one. It was observed that the recent stressful interpersonal events, depressive vulnerability types, insecure attachment and object relations predicted depressive symptoms. However, dependency influenced the symptoms only indirectly, through alienation. Similarly, self-criticism seemed to exert indirect influence on symptomatology partially mediated by alienation, egocentricity, and insecure attachment. The diathesis-stress model predicting depressive symptoms, was partly confirmed, since dependency had an indirect though low effect on depression along with interpersonal stressful events. On the contrary, achievement events did not mediate the effect of self-criticism to depression. Furthermore, diagnosis appeared to moderate the relation between vulnerability factors and stressful conditions and self-esteem seemed to marginally moderate the relation between self-criticism and depression.These findings are discussed in regard to the existing literature, but also to the limitations of this study, the most basic of which is that, due to the cross-sectional design, cause and effect relations cannot be determined. Nevertheless, there are advantages, such as the large sample and the inclusion of a control group. Moreover, future long-term studies with experimental design in clinical and non-clinical populations may be conducted.Conclusions: The current study confirmed the existence of two developmental pathways that predict depression with the contribution of insecure attachment, object relations and self-esteem.

Σκοπός: Η κατάθλιψη αποτελεί κοινή αλλά σοβαρή ψυχική διαταραχή με έντονες επιπτώσεις. Πέρα από την κλασική, ψυχιατρική και φαινομενολογική σκοπιά έχει σχηματισθεί πρόσφατα μια αναπτυξιακή, ψυχοδυναμική προσέγγισή της. Σύμφωνα με αυτή υπάρχουν δύο προδιαθεσικοί καταθλιπτικογόνοι τύποι ευαλωτότητας που ενεργοποιούνται όταν εμφανιστούν συγκεκριμένα γεγονότα, ο ανακλιτικός και ο ενδοβλητικός. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να μελετήσει αυτή τη διάκριση και τη σχέση τους με την κατάθλιψη, διερευνώντας πιθανούς συσχετισμούς αυτών των παραγόντων με τα πρότυπα δεσμού, τα είδη αντικειμενοτρόπων σχέσεων που αναπτύσσουν οι ενήλικες και την αυτοεκτίμηση.Μέθοδος: Ένα δείγμα 714 ατόμων, 323 εξωνοσοκομειακοί καταθλιπτικοί ασθενείς και 391 συμμετέχοντες της ομάδας ελέγχου συμπλήρωσαν ένα αυτοσχέδιο ερωτηματολόγιο ψυχοπιεστικών γεγονότων, που αναφέρονταν σε θέματα διαπροσωπικά και σε επιτεύγματα, το Ερωτηματολόγιο Καταθλιπτικών Εμπειριών-DEQ, το Ερωτηματολόγιο του Δεσμού του Ενηλίκου-Κάρτες των Ατομικών Μοντέλων Σχέσης-CAMIR, το Ερωτηματολόγιο Αντικειμενοτρόπων Σχέσεων του Bell-BORI, το Ερωτηματολόγιο Κατάθλιψης του Beck-BDI και την Κλίμακα Αυτοεκτίμησης του Rosenberg-RSES. Αποτελέσματα: Αρχικά, η παρούσα διατριβή διέκρινε δύο τύπους καταθλιπτικής ευαλωτότητας, τον εξαρτητικό και τον αυτοκριτικό, δύο πρότυπα ανασφαλούς δεσμού, τον απορριπτικό και τον υπερενασχολημένο και τρεις τύπους ελλειμματικών αντικειμενοτρόπων σχέσεων, την αποξένωση, την εγωκεντρικότητα και την κοινωνική ανικανότητα. Οι καταθλιπτικοί ασθενείς σε σύγκριση με τους υγιείς μάρτυρες εκδήλωσαν περισσότερα καταθλιπτικά συμπτώματα, σημείωσαν υψηλότερες τιμές στους καταθλιπτικογόνους τύπους ευαλωτότητας, εμφάνισαν περισσότερο ελλειμματικές αντικειμενότροπες σχέσεις και ανασφαλή πρότυπα δεσμού. Ο υπερενασχολημένος δεσμός εμφάνισε μεγαλύτερη συνάφεια με την εξαρτητικότητα και ο απορριπτικός με την αυτοκριτική. Από τη διαδοχική πολλαπλή ανάλυση παλινδρόμησης προκύπτει ότι το μοντέλο διάθεσης-ψυχοπίεσης στην πρόβλεψη της κατάθλιψης επιβεβαιώθηκε όταν εξετάστηκε αυτό αποκλειστικά. Η υπόθεση συμφωνίας του μοντέλου αυτού επαληθεύτηκε εν μέρει. Η εγωκεντρικότητα, η αποξένωση, ο ανασφαλής δεσμός και η αυτοεκτίμηση ρύθμισαν την επίδραση των χαρακτηριστικών προσωπικότητας και των ψυχοπιεστικών γεγονότων στην καταθλιπτική συμπτωματολογία. Το σύστημα δομικών εξισώσεων έδειξε ότι η καταθλιπτική συμπτωματολογία προβλέφθηκε σε μεγαλύτερο βαθμό από τον αυτοκριτικό τύπο συγκριτικά με τον εξαρτητικό. Παρατηρήθηκε ότι τα πρόσφατα ψυχοπιεστικά διαπροσωπικά γεγονότα, οι τύποι καταθλιπτικής ευαλωτότητας, ο ανασφαλής δεσμός και οι αντικειμενότροπες σχέσεις προέβλεψαν τα καταθλιπτικά συμπτώματα. Εν τούτοις, η εξαρτητικότητα επέδρασε στη συμπτωματολογία μόνο έμμεσα, μέσω της αποξένωσης. Παρομοίως, η αυτοκριτική φάνηκε ότι ασκεί έμμεση επίδραση στη συμπτωματολογία με τη μερική διαμεσολάβηση της αποξένωσης, της εγωκεντρικότητας και του ανασφαλούς δεσμού. Tο μοντέλο διάθεσης-ψυχοπίεσης στην πρόβλεψη της καταθλιπτικής συμπτωματολογίας επιβεβαιώθηκε εν μέρει, καθώς η εξαρτητικότητα άσκησε έμμεση αλλά χαμηλή επίδραση στην κατάθλιψη μαζί με τα ψυχοπιεστικά διαπροσωπικά γεγονότα. Αντιθέτως, δεν στοιχειοθετήθηκε διαμεσολάβηση των σχετικών με επιτεύγματα γεγονότων στην επίδραση της αυτοκριτικής στην κατάθλιψη. Επίσης, η διάγνωση φάνηκε να ρυθμίζει τη σχέση παραγόντων ευαλωτότητας και ψυχοπιεστικών συνθηκών και η αυτοεκτίμηση φάνηκε ότι ρύθμισε οριακά τη σχέση της αυτοκριτικής με την κατάθλιψη.Τα ευρήματα συζητούνται σε συνάρτηση με την υπάρχουσα βιβλιογραφία και με τους περιορισμούς της διατριβής, ο βασικότερος από τους οποίους είναι η αδυναμία εξαγωγής συμπερασμάτων για αιτιώδεις σχέσεις λόγω του συγχρονικού σχεδίου. Ωστόσο, γίνεται λόγος για τα πλεονεκτήματά της, δύο από τα οποία είναι το μεγάλο δείγμα και η ύπαρξη ομάδας ελέγχου, καθώς και για μελλοντικές έρευνες, μεταξύ των οποίων είναι οι μακροπρόθεσμες μελέτες με πειραματικό σχεδιασμό σε κλινικούς και μη πληθυσμούς.Συμπεράσματα: Επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη δύο αναπτυξιακών οδών που προβλέπουν την κατάθλιψη με τη συμβολή του ανασφαλούς δεσμού, των αντικειμενοτρόπων σχέσεων και της αυτοεκτίμησης.