Η θρησκευτική παιδεία των μεταναστών στον ελληνικό χώρο

Abstract

The investigation of the scientific affairs of this research pinpoints for the first time the need for the accurate -and with statistical data- stamp of the religious map of the immigrants who live in Greece. The comparative study of the model management of the educational dissimilarity in European and international plane brings out that the option and implementation of a model for the religious education in Greek educational reality is a complicated subject; so it can not be accomplished on the basis of the practice which is being applied in other European countries. The special characteristics of the national, religious and cultural identity of the Greek pupils, in combination with the qualitative characteristics of the immigrants, demand from the outset a different model design of the religious education; that is, a model which will exclusively meet the requirements on the one hand of the Greek social-cultural and religious data and on the other hand of the needs of the Greek and foreign students. It has been documented that the choice of the abolition or of the characterization of the religious education of the immigrants as optional or the change of the character of the same subject or its substitution by a subject with moral content or by a subject including the historical events of the various religions, is neither based on pedagogical criteria nor on established facts. On the contrary, the percentage of the foreign pupils in Greece who make use of their legal right to be released from the religious education is minimal. The orientation of the Greek religious education to the Tradition of the Orthodox Church rules out even the smallest possibility of conversion or indoctrination. Orthodoxy, being a revealed religion faith, is opposed to any form of coercion and indoctrination, which could offend the personal religious rights of the immigrant pupils. It is an established fact that the theology of dissimilarity, on which the scholar religious education is based, is founded on the Tradition formed by the Holy Scripture and on the Patristic one; this Tradition discloses a completely new view of the dissimilar in the pedagogic science since the foreigner is not considered as a problem but rather as an opportunity for offer of help and spiritual consummation. Under this prospect, the religious education in the Greek school not only does not infringe the freedom and the rights of the immigrant pupils but on the contrary strengthens them. In conclusion, it is founded that the religious education in non Christians and atheists is not a new fact. The pedagogical works of the Patristic Tradition, which formed the basis of the syllabus in the first Theological Schools, offer many practical application of the teaching methods, principles and means for the framework of the content of the intercultural religious education. The critical presentation of such models establishes the intercultural aspect of the orthodox Christian education and the positive pedagogical contribution which it may have within the frame work of the present educational system.

Η διαπραγμάτευση των επιστημονικών υποθέσεων της μελέτης αναδεικνύει για πρώτη φορά την ανάγκη για την ακριβή και με στατιστικά δεδομένα αποτύπωση του θρησκευτικού χάρτη των μεταναστών που ζουν στην Ελλάδα. Η συγκριτική μελέτη των μοντέλων διαχείρισης της εκπαιδευτικής ετερότητας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο αποκαλύπτει ότι η επιλογή και εφαρμογή ενός μοντέλου θρησκευτικής αγωγής στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα είναι ένα πολύπλοκο θέμα και δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με βάση την πρακτική που εφαρμόζεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εθνικής, θρησκευτικής και πολιτισμικής ταυτότητας των Ελλήνων μαθητών, σε συνδυασμό με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των μεταναστών, απαιτούν τον εξ υπαρχής σχεδιασμό ενός μοντέλου θρησκευτικής αγωγής, που θα ανταποκρίνεται αποκλειστικά τόσο στα ελληνικά κοινωνικοπολιτισμικά και θρησκευτικά δεδομένα όσο και στις ανάγκες των Ελλήνων και ξένων μαθητών. Αποδεικνύεται τεκμηριωμένα ότι η λύση της κατάργησης ή της προαιρετικότητας της θρησκευτικής παιδείας των μεταναστών ή της αλλαγής του χαρακτήρα του μαθήματος ή της αντικατάστασής του από ένα μάθημα με ηθικό ή θρησκειολογικό περιεχόμενο δεν βασίζεται σε παιδαγωγικά κριτήρια ούτε αποτελεί αποδεδειγμένα αίτημα των μεταναστών μαθητών. Αντίθετα, μάλιστα, είναι ελάχιστο το ποσοστό των ξένων μαθητών στην Ελλάδα, οι οποίοι κάνουν χρήση του δικαιώματος που τους παρέχει ο νόμος και ζητούν απαλλαγή από τη θρησκευτική αγωγή. Ο προσανατολισμός που έχει η ελληνική θρησκευτική παιδεία προς την ορθόδοξη παράδοση, όπως εξάγεται, αποκλείει κάθε πιθανότητα προσηλυτισμού ή ενδογματισμού. Η Ορθοδοξία ως εξ αποκαλύψεως πίστη εναντιώνεται σε κάθε μορφή κατηχητισμού και ενδογματισμού (indoctrination), που θα μπορούσαν να προσβάλουν τα προσωπικά θρησκευτικά δικαιώματα των μεταναστών μαθητών. Η θεολογία της ετερότητας, που ακολουθεί η σχολική θρησκευτική αγωγή, θεμελιωμένη στην αγιογραφική και αγιοπατερική παράδοση, διαπιστώνεται ότι αποκαλύπτει μία εντελώς νέα θέαση του διαφορετικού στον παιδαγωγικό χώρο, αφού ο ξένος δεν αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα, αλλά ως ευκαιρία για προσφορά και πνευματική ολοκλήρωση. Με αυτή την προοπτική, η θρησκευτική παιδεία στο ελληνικό σχολείο όχι μόνο δεν καταπατά τις ελευθερίες και τα δικαιώματα των μεταναστών μαθητών, αλλά αντίθετα τα ενισχύει. Τέλος, θεμελιώνεται η θέση ότι η θρησκευτική παιδεία σε μη Χριστιανούς και άπιστους δεν είναι καινοφανές γεγονός. Τα παιδαγωγικά έργα της Πατερικής Παράδοσης, τα οποία αποτέλεσαν τη διδακτέα ύλη στις πρώτες Θεολογικές και Κατηχητικές σχολές, προσφέρουν πλήθος πρακτικών παραδειγμάτων, διδακτικών μεθόδων, αρχών και τρόπων δόμησης του περιεχομένου μία διαπολιτισμικής θρησκευτικής παιδείας. Η κριτική μελέτη και παρουσίαση τέτοιων παραδειγμάτων αποδεικνύει τη διαπολιτισμική διάσταση της ορθόδοξης χριστιανικής παιδείας και τη θετική παιδαγωγική συμβολή που μπορεί να έχει στο πλαίσιο του σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος.