Δορυφόρος λογαριασμός τουρισμού: θεωρία και πράξη ενός εθνικολογιστικού εργαλείου και η ελληνική προσέγγιση

Abstract

The measurement of the economic impact of tourism (in monetary and non monetary data) in a reference economy is an issue of international concern. Especially, it has been officially accepted that the various relative measurements in the past were partial, not rationally structured, and not fully integrated. So, a complete picture for the real annual magnitude of tourism was not available. This is also the case of Greece for the procedures that have been followed in the past, as it has been officially accepted. From economic aspect, tourism is a phenomenon that means the activation of a specially formed individual consumption, for specific time, of visitors in the place of visit. In order this consumption demand to be satisfied, the supply side must meet it. That means the change in any macroeconomic item in an economy. These changes must be observed and measured. Only under this procedure the total contribution of tourism in an economy will be possible to be revealed, and the needed information for the strategic planning and political decisions, both for public and private sector, will be provided. Therefore, based on the weakness of the traditional system of national accounts to provide from the supply side the needed and credible measurements for the annual change of the size of tourism in macroeconomic terms, it has been developed and entered the international debate a special purpose tool, the Tourism Satellite Account (TSA). Researching, examine, writing down, and the methodological setting-up of the necessary for the Greek economy TSA constitute the subject of the present thesis. Starting point of the analysis is a presentation of the System of National Accounts and its weakness to cope with tourism phenomenon as a distinct category of national economy. An analysis of the TSA is following, and the doctoral thesis closes specifically with the case of Greece regarding the progress that has been achieved to date. Thus, for Greece, it is provided for the first time a complete and adapted presentation and analysis of that issue of concern, including an empirical and methodological criticism of the corresponding work. That leads in documenting and casting light on various issues, of which of much importance is that of “tourist sector” and “tourist industry”.

Το ζήτημα της μέτρησης των οικονομικών επιπτώσεων του τουρισμού (σε νομισματικά και μη νομισματικά μεγέθη) σε μία οικονομία αναφοράς έχει απασχολήσει έντονα την διεθνή κοινότητα. Ιδιαίτερα δε, έχει επισήμως αναγνωρισθεί ότι οι διάφορες μέχρι πρόσφατα σχετικές μετρήσεις ήταν αποσπασματικές, μη ορθολογικά συγκροτημένες και μη ολοκληρωμένες, έτσι ώστε να μην παρουσιάζεται η πραγματική συνολική εικόνα του ετήσιου μεγέθους του τουρισμού σε μία χώρα. Το ίδιο έχει αναγνωρισθεί επισήμως και στην Ελλάδα για τις διαδικασίες που ακολουθούντο έως σήμερα. Ο τουρισμός συνιστά ένα φαινόμενο που από οικονομικής απόψεως σημαίνει την ενεργοποίηση μίας ιδιαίτερα διαμορφούμενης ατομικής κατανάλωσης, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, από τους επισκέπτες στον τόπο της επίσκεψης. Για την ικανοποίηση αυτής της ζήτησης για κατανάλωση η πλευρά της προσφοράς πρέπει να ανταποκριθεί. Αυτό σημαίνει τη μεταβολή σε κάθε μακροοικονομικό μέγεθος σε μία οικονομία. Οι μεταβολές αυτές πρέπει να διερευνηθούν και να μετρηθούν. Μόνο κάτω από αυτή τη διαδικασία είναι δυνατό να αναδειχθεί η συνεισφορά του τουρισμού στο σύνολο της οικονομίας, και να παρέχεται έτσι η αναγκαία πληροφορία για την χάραξη στρατηγικής και τις πολιτικές αποφάσεις, τόσο για το δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα. Συνεπώς, με βάση τη μέχρι σήμερα αδυναμία του κλασσικού εθνικολογιστικού συστήματος να παρέχει από την πλευρά της προσφοράς τις αναγκαίες αξιόπιστες μετρήσεις για την εξέλιξη του ετήσιου μακροοικονομικού μεγέθους του τουρισμού, αναπτύχθηκε και τέθηκε στη δημόσια διεθνή συζήτηση ένα ειδικό για το σκοπό αυτό εργαλείο, ο Δορυφόρος Λογαριασμός Τουρισμού (ΔΛΤ). Η διερεύνηση, η καταγραφή και η μεθοδολογική συγκρότηση του αναγκαίου για την Ελληνική οικονομία «ΔΛΤ» αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας εργασίας. Η ανάλυση ξεκινά από την παρουσίαση του Συστήματος Εθνικών Λογαριασμών (ΣΕΛ) και των αδυναμιών να αντιμετωπίσει το τουριστικό φαινόμενο ως αναλυτική κατηγορία της εθνικής οικονομίας. Η εργασία συνεχίζεται με ανάλυση του ζητήματος του ΔΛΤ και καταλήγει ειδικά στην Ελληνική περίπτωση όσον αφορά την πρόοδο που έχει μέχρι σήμερα επιτευχθεί. Παρέχεται έτσι για πρώτη φορά για την ελληνική πραγματικότητα μία ολοκληρωμένη και προσαρμοσμένη παρουσίαση και ανάλυση των σχετικών ζητημάτων, με παράλληλη εμπειρική και μεθοδολογική κριτική των αντίστοιχων ενεργειών. Διευκρινίζονται έτσι τεκμηριωμένα διάφορα ζητήματα με κύριο αυτό του «τουριστικού τομέα» και της «τουριστικής βιομηχανίας».