Επιπτώσεις του χρόνου αντικατάστασης των κηρηθρών στην ανάπτυξη, υγιεινή και παραγωγικότητα των μελισσών του είδους Apis mellifera L.

Abstract

The practice of not replacing combs and keeping them for more than three years in the hive, used by some beekeepers, is associated with a large number of negative side effects in the growth, the development and the hygiene of bee populations. In the present study we investigate the effect of using honeycombs of different ages in a variety of factors which are related to the welfare of the colony, to show the importance of regular comb replacing in the development, reproduction and productivity of honeybees. The study took place in the farm of Aristotle University of Thessaloniki and lasted 5 years (2005 - 2009). Forty bee colonies of Apis mellifera macedonica having sister queens, were equalized in population, brood and age of bee combs. After that, half of the bee colonies were contaminated with American foulbrood and divided into 4 equivalent groups. In each of the following years, all combs of one group were replaced by foundations (shaking method). The same procedure was followed in a different group every year. This successive replacement within the 4 groups, allowed comparative observations in colonies having combs of different ages, under a variety of factors. Thus, the design of the experiment led us to investigate the following: the effectiveness of replacing combs on controlling the major diseases of honeybees, such as American foulbrood, Varroosis, Nosemosis and Chalkbrood; the influence of combs of different age on the growth and development of the population; the pressure of the age of bee combs on the nectar and pollen collection by honeybees; the impact of the combs on the weight and the average life of honeybees; the total weight reduction during winter in colonies having combs of different ages; the replacing of the queen bee by the experimental colonies and the survival rate of the populations. The results of this work are encouraging and prove that the regular replacing of the combs is an alternative and effective method of controlling the major bee diseases such as American foulbrood, Varroosis and Chalkbrood. The shaking method acts as a better curative than Terramycin treatment. Colonies that had their combs replaced overcame the “shock” of the process quickly and within a month managed to have equal amounts of brood, adult bees and honey production to the other groups. During the following years the colonies with the new combs bred earlier in spring, built a stronger population and collected more honey and pollen than the colonies with the unchanged combs. The same progress was observed in all three experimental groups during the years of study. Adult bees which emerged from new built combs were heavier and had bigger life span than those that emerged from old combs. Our findings suggest that the impact of new combs is critical and besides the positive effects on controlling the major bee diseases, it is also responsible for many positive characteristics that are associated with the development, the productivity and the overall hygiene status of bee colonies.

Η διατήρηση, από τη μεριά των μελισσοκόμων, παλιών κηρηθρών εντός της κυψέλης συνδέεται με πλήθος αρνητικών επιδράσεων στην ανάπτυξη και υγιεινή του μελισσιού. Στην παρούσα διδακτορική διατριβή μελετήθηκε η επίδραση των διαφορετικών ηλικιών κηρηθρών σε πλήθος παραγόντων που σχετίζονται με την ευζωία του μελισσιού. Για το λόγο αυτό στο Αγρόκτημα του Α.Π.Θ. και για διάστημα 5 ετών (2005-2009) χρησιμοποιήθηκαν 40 μελίσσια με μέλισσες της μακεδονικής φυλής Apis mellifera macedonica τα οποία και διαιρέθηκαν σε 4 ισοδύναμες ομάδες. Κάθε έτος εφαρμόστηκε σε διαφορετική ομάδα συνολική αλλαγή των κηρηθρών - γνωστή ως μέθοδος μετάγγισης - η οποία αποτελεί εναλλακτική μέθοδο αντιμετώπισης της Αμερικάνικης Σηψιγονίας. Η σταδιακή αυτή αλλαγή των κηρηθρών σε κάθε ομάδα επέτρεψε τη σύγκριση διαφορετικών ηλικιών κηρηθρών για ένα σύνολο παραγόντων. Πιο συγκεκριμένα ελέγχθηκε η αποτελεσματικότητα της μετάγγισης ως μέτρο αντιμετώπισης των σημαντικότερων ασθενειών της μέλισσας, δηλαδή της Αμερικάνικης Σηψιγονίας έναντι της χρήσης αντιβιοτικών, της Βαρροάτωσης, της Νοσεμίασης και της Ασκοσφαίρωσης. Επιπλέον μελετήθηκε η επίδραση της ηλικίας των κηρηθρών και σε άλλες παραμέτρους, όπως είναι η ανάπτυξη σε πληθυσμό και γόνο, η συλλογή και αποθήκευση μελιού και γύρης, το βάρος και η διάρκεια ζωής της μέλισσας, η συμπεριφορά κατανάλωσης, η μείωση του βάρους του μελισσιού μετά το ξεχειμώνιασμα, οι αντικαταστάσεις βασιλισσών αλλά και το ποσοστό επιβίωσης των μελισσιών. Τα αποτελέσματα της εφαρμογής της μετάγγισης ήταν άκρως ενθαρρυντικά όσον αφορά την αποτελεσματικότητα αντιμετώπισης της Αμερικάνικης Σηψιγονίας, της Βαρροάτωσης αλλά και της Ασκοσφαίρωσης. Για τη Νοσεμίαση επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη του νέου είδους Nosema ceranae το οποίο έχει εκτοπίσει τη Nosema apis και δεν εντοπίστηκε ικανοποιητικός περιορισμός των σπορίων με την αλλαγή των κηρηθρών. Επιπλέον οι νέες κηρήθρες αποδείχτηκε ότι συνδέονται άμεσα με την καλή εξέλιξη και ανάπτυξη του γόνου και του πληθυσμού αλλά και της συλλογής περισσότερου μελιού σε σύγκριση με μελίσσια που διατηρούσαν παλιές κηρήθρες. Ακόμα, κατά το ξεχειμώνιασμα μελίσσια με νέες κηρήθρες παρουσίασαν μικρότερη μείωση βάρους σε σχέση με εκείνα που διατηρούσαν κηρήθρες ηλικίας μεγαλύτερης των τεσσάρων ετών. Αλλά και σε επίπεδο μέλισσας διαπιστώθηκαν σημαντικές διαφορές, καθώς από νέες κηρήθρες εκκολάφθηκαν βαρύτερες και μακροβιότερες μέλισσες. Από το σύνολο των αποτελεσμάτων της παρούσας διατριβής, αποδεικνύεται πειραματικά η τεράστια σημασία της αλλαγής των κηρηθρών, καθώς επιβεβαιώνεται η αποτελεσματικότητά της ως μέθοδος αντιμετώπισης της Αμερικάνικης Σηψιγόνους, αλλά επιπλέον καταδεικνύεται η αξία της εφαρμογής και ως εναλλακτικό τρόπο περιορισμού και άλλων σημαντικών ασθενειών. Επιπλέον γίνεται αντιληπτή η σημασία διατήρησης νέων κηρηθρών στα μελίσσια καθώς επιτυγχάνεται σημαντική εξέλιξη και ανάπτυξη των μελισσιών σε σύγκριση με εκείνα που διατηρούν κηρήθρες ηλικίας μεγαλύτερης των τεσσάρων ετών.