Χαρακτηρισμός και ποσοτικός προσδιορισμός μορφών σεληνίου σε ορό αίματος και συσχέτισή του με διατροφικούς παράγοντες

Abstract

To σελήνιο (Se) αποτελεί απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τη ζωή ασκώντας τις δράσεις του ως απαραίτητο δομικό στοιχείο των σεληνοπρωτεινών (υπεροξειδάσες της γλουταθειόνης, σεληνοπρωτείνη Ρ, αναγωγάση της θειορεδοξίνης, αποϊωδιονάσες της ιωδοθυροξίνης κ.α.), οι οποίες με τη σειρά τους έχουν ενεργό ρόλο στους αντιοξειδωτικούς/αντιφλεγμονώδεις μηχανισμούς του οργανισμού, στη διατήρηση της οξειδοαναγωγικής κατάστασης των κυττάρων και στο μεταβολισμό των θυρεοειδικών ορμονών. Συνεπώς, η επαρκής πρόσληψη Se με τη διατροφή είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού. Ωστόσο, οι διατροφικοί παράγοντες που καθορίζουν τα επίπεδα Se στον ανθρώπινο οργανισμό δεν είναι πλήρως διευκρινισμένοι ενώ καμία μεγάλη επιδημιολογική μελέτη δεν έχει γίνει στον Ελληνικό πληθυσμό. Παράλληλα, αν και η αυξημένη πρόσληψη Se έχει συσχετιστεί θετικά με το κίνδυνο εμφάνισης συγκεκριμένων νοσημάτων (διαβήτης, υπέρταση), η σχέση του με παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα είναι πολύ λιγότερο μελετημένη και τα αποτελέσματα αντικρουόμενα. Αυτό εν μέρει οφείλεται στις πλειοτροπικές και πολλές φορές αντίθετες δράσεις των σεληνοπρωτεϊνών στους μηχανισμούς εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η συσχέτιση συνεπώς των επιπέδων ολικού Se με παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα δεν επαρκεί και είναι πλέον απαραίτητη η ανάπτυξη ισχυρών αναλυτικών μεθόδων, οι οποίες θα έχουν την ικανότητα να προσδιορίζουν ταυτόχρονα τις διάφορες σεληνομορφές στα βιολογικά δείγματα . Για τις ανάγκες της συγκεκριμένης διατριβής, χρησιμοποιήθηκε αναλυτική μέθοδος βασισμένη στη χρωματογραφία συγγένειας σε συνδυασμό με φασματομετρία μάζας επαγωγικά συζευγμένου πλάσματος (dAF-(LC)-ICP/MS). Στη συνέχεια της μελέτης, πραγματοποιήθηκε περαιτέρω διερεύνηση της συνύπαρξης μικρών οργανικών μορίων και της υπεροξειδάσης της γλουταθειόνης-3. Για το σκοπό αυτό έγινε σύζευξη χρωματογραφικής στήλης μοριακού αποκλεισμού στο σύστημα dAF-ICP-MS. Τα αποτελέσματα των αναλυτικών μεθόδων ανέδειξαν ότι το Se βρίσκεται με τη μορφή SelP( 54%), GPx-3 (26%), SelAlb (12%) και άγνωστης μορφή (8%) στον ορό αίματος. Από την εφαρμογή της μεθόδου σε ένα υποπληθυσμό της μελέτης «ΑΤΤΙΚΗ»(Ν=399) προέκυψε ότι ένα σημαντικό μέρος του Ελληνικού πληθυσμού, όπως αυτό τουλάχιστον εκφράζεται από τη μελέτη ΑΤΤΙΚΗ, έχει έλλειψη σεληνίου. Οι διατροφικοί παράγοντες που συσχετίζονται θετικά με τα επίπεδα Se είναι η κατανάλωση κόκκινου κρέατος και πουλερικών (κρεατοφαγική δίαιτα). Η ανάλυση των σχέσεων σεληνίου/πρωτεινών σεληνίου με παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου έδειξε ότι υπάρχει σημαντική συσχέτιση του Se με τους περισσότερους κλασσικούς παράγοντες (ηλικία, παχυσαρκία, κάπνισμα, υπέρταση, γλυκαιμία, λιπιδαιμία, δείκτες οξειδωτικού στρες και φλεγμονής), η οποία διαμεσολαβείται από διαφορετικές πρωτεΐνες σεληνίου. Παράλληλα, διαφάνηκε ότι όχι μόνο το ολικό σελήνιο αλλά κυρίως η διαφορετική κατανομή μου στις πρωτεΐνες σεληνίου σχετίζονται με τους παράγοντες κινδύνου γεγονός που υποδεικνύει ότι η κατανομή αυτή αποτελεί καλύτερο δείκτη της κατάστασης Se ενός ανθρώπου και ίσως αποδίδει καλύτερα τη σχέση του με τους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα.