Ο πολιτικός ανήρ στην αρχαία Ελλάδα: οι φιλοσοφικές καταβολές της πολιτικής πράξης (από τον Όμηρο στον Αριστοτέλη)

Abstract

Skimming the doctoral thesis of Ilias Vavouras «The Political man in ancient Greece: thephilosophical origins of the political act» we rationally come to the conclusion that theconcept of natural right involves and determines the essence and the expression of humanpolitical endeavors. Justice is naturally present in the unfolding of political thought andpractice. However, justice does not hold neutral attitude either in natural or in human world.It verdicts in favour of the holder and exponent of its commands and arrange theirimplementation. Therefore, justice involves the Need and clearly, when compulsion exists,there are correlations of authority and power and there are lords and incipient as well.Nature gives like judicial verdict the indispensable right to rule in the part of the humanconstitution or the political community which may implement the predetermined naturalorder-finality and to reach the final human (individual) or political (total) aim. Through thesetheoretical conclusions the ancient Greek political thought is structured on the one hand aspolitical science or political philosophy and on the other hand as observation and empiricaluse of reality. The concept of political man as ruler or incipient emerges through the dipolenature and law, natural and conventional political establishment. The political act dialecticallyoriginates from theoretical cases as harmony between the fractious opposition between lawand the nature or as identity with scientific terms the two optics. Maybe eventually, if therational philosophical precepts are heard, the natural and human law should beconstructively aligned with scientific-philosophical treatments.

Διατρέχοντας στοχαστικά τη διδακτορική διατριβή του Ηλία Βαβούρα «Ο ΠολιτικόςἈνήρ στην Αρχαία Ελλάδα: οι φιλοσοφικές καταβολές της πολιτικής πράξης»οδηγούμαστε διά λογικών τεκμηριώσεων στο συμπέρασμα ότι έννοια του φυσικούδικαίου εμπεριέχει και επικαθορίζει την ουσία και την έκφραση των ανθρωπίνωνπολιτικών εγχειρημάτων. Η δικαιοσύνη είναι φύσει παρούσα στην εκδίπλωση τηςπολιτικής σκέψης και πράξης. Η δικαιοσύνη όμως δεν τηρεί ουδέτερη στάση ούτε στοφυσικό ούτε στον ανθρώπινο κόσμο: ετυμηγορεί υπέρ του φορέα και εκφραστή τωνεντολών της και φροντίζει επιτακτικά για την υλοποίηση τους. Ως εκ τούτου ηδικαιοσύνη εμπεριέχει την Ανάγκη και σαφώς, όταν υπάρχει καταναγκασμός, υπάρχουνσυσχετισμοί αρχής και εξουσίας, υπάρχουν άρχοντες και αρχόμενοι. Η φύση παραχωρείεν είδει δικαστικής ετυμηγορίας το αναπόσπαστο δικαίωμα του ἄρχειν στο μέρος τηςανθρώπινης ιδιοσυστασίας ή της πολιτικής κοινότητας που δύναται να εκπληρώσειάριστα την προκαθορισμένη φυσική τάξη-νομοτέλεια και να προσεγγίσει τον τελικόανθρώπινο (άτομο) ή πολιτικό (σύνολο) σκοπό. Εν μέσω αυτών των θεωρητικώνδιακριβώσεων δομείται η αρχαιοελληνική πολιτική σκέψη ως πολιτική επιστήμη ήπολιτική φιλοσοφία από τη μια και ως παρατήρηση και εμπειρική αξιοποίηση τηςπραγματικότητας από την άλλη. Η έννοια του πολιτικού ανδρός ως άρχοντα ή ωςαρχόμενου αναδύεται εν μέσω του διπόλου φύσεως και νόμου, φυσικής και συμβατικήςπολιτικής θέσπισης. Η πολιτική πράξη εκπηγάζει διαλεκτικά από θεωρητικέςπροκείμενες ως αρμονία ανάμεσα στην εριστική-πολεμική αντίθεση νόμου και φύσεως ήως ταύτιση με επιστημονικούς όρους των δύο οπτικών. Ίσως εν τέλει, αν εισακουστούν οιφιλοσοφικές έλλογες παραινέσεις, ο φυσικός και ανθρώπινος νόμος να πρέπει ναευθυγραμμιστούν εποικοδομητικά με επιστημονικούς-φιλοσοφικούς χειρισμούς.