Επιδημιολογική μελέτη των αλλεργικών παθήσεων σε ενήλικες στην Κεντρική Μακεδονία

Abstract

The objective of this thesis was the investigation and study of the epidemiologic characteristics of adult patients who suffered from allergies and sought for medical advice in a public hospital. 1851 patients (>18 years old, residents of Central Macedonia) with diagnosed allergies were studied from the archives of Clinical Immunology outpatient clinic (AHEPA hospital, Thessaloniki) and Asthma outpatient clinic (G. Papanikolaou hospital, Thessaloniki) during the period from 2001 to 2007. There was a female predominance in study population (67.1%). The frequency of diagnosed allergies was the following: urticaria/angioedema 41%, allergic rhinitis 38.4%, allergic conjunctivitis 26.4%, drug allergy 20.7%, allergic contact dermatitis 17.3%, food allergy 16.7%, asthma 16.1%, atopic dermatitis or eczema 7.9%, anaphylaxis 4.9% and insect venom allergy 4.6%. The diagnostic approach concerning the tests was mainly based on skin prick tests and specific IgE antibodies. Parental history of respiratory allergy (OR:2.41, 95% CI: 1.74-3.33, p<0.001), exposure to dogs (OR:1.63, 95% CI: 1.12-2.37, p=0.012) and working in school environment (OR:1.47, 95% CI: 1.09-1.97, p=0.011) were the main factors which influenced subjects to have allergic rhinitis. Patients suffered from persistent rhinitis in 54.9% and moderate or severe disease in 60.8% according to ARIA classification. Subjects suffering from asthma (OR:2.89, 95% CI: 2.24-3.72, p<0.001) and conjunctivitis (OR:7.24, 95% CI: 5.74-9.13, p<0.001) were more prone to have allergic rhinitis. As asthma was concerned, daily exposure to animals (OR:2.60, 95% CI: 1.86-3.65, p<0.001) and family history of respiratory allergy (OR:1.82, 95% CI: 1.24-2.66, p=0.002) were the main factors which caused the disease in the studied subjects. Patients with rhinitis (OR:2.89, 95% CI: 2.24-3.72, p<0.001) and conjunctivitis (OR:2.21, 95% CI: 1.71-2.86, p<0.001) were more prone to suffer from asthma. More than one in eight subjects (12.7%) with utricaria/angioedema were suffering from an autoimmune disease; mainly from autoimmune thyroid disease (91.7%). Patients with diagnosed thyroid disorder more likely had urticaria/angioedema (OR:1.68, 95% CI: 1.27-2.22, p<0.001). Patients who lived in rural areas more likely suffered from reactions after insect bites (OR:1.99, 95% CI: 1.18-3.35, p=0.010). The most frequent food allergens were fruits (24.3%), nuts (14.6%), fish (13.6%) and shellfish (9.7%). Nuts caused more often oral allergy syndrome than other allergens (p=0.023). It was also shown that eggs and milk were the most frequent foods causing gastrointestinal symptoms (p=0.009 and p=0.003, respectively). Antibiotics, especially those containing penicillin (26.1%), were the main drugs which caused drug reactions. Antibiotics were significantly associated with anaphylactic reactions (p<0.001). Anaphylaxis was mainly induced by drugs (50.5%), followed by foods (27.5%) and insect bites (11%). These findings could be used to restrict and control clinical manifestations mainly by avoiding the triggering agents-allergens. The high frequency and severity of studied diseases reenforce the need for strategies to record, manage and control allergies in Greece.

Σκοπός της διατριβής ήταν η διερεύνηση και μελέτη των επιδημιολογικών χαρακτηριστικών των ενηλίκων ασθενών με αλλεργοπάθειες που αναζήτησαν ιατρική συμβουλή σε δημόσιο νοσηλευτικό ίδρυμα. Μελετήθηκαν 1851 ασθενείς (>18 ετών, κάτοικοι Κεντρικής Μακεδονίας) με διαγνωσμένες αλλεργοπάθειες, από τα αρχεία των εξωτερικών ιατρείων Κλινικής Ανοσολογίας (νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης) και Άσθματος (νοσοκομείο “Γ. Παπανικολάου” Θεσσαλονίκης) κατά το χρονικό διάστημα 2001-2007. Από την ανάλυση των στοιχείων προέκυψε σαφής υπεροχή των γυναικών στον πληθυσμό μελέτης (67,1%). Η συχνότητα των διαγνωσμένων αλλεργοπαθειών ήταν η ακόλουθη: κνίδωση/αγγειοοίδημα 41%, αλλεργική ρινίτιδα 38,4%, αλλεργική επιπεφυκίτιδα 26,4%, φαρμακευτική αλλεργία 20,7%, αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής 17,3%, τροφική αλλεργία 16,7%, αλλεργικό άσθμα 16,1%, ατοπική δερματίτιδα ή έκζεμα 7,9%, αναφυλαξία 4,9% και αλλεργία σε νυγμό υμενοπτέρου 4,6%. Η διαγνωστική προσέγγιση σε επίπεδο εξετάσεων βασίστηκε κυρίως στις δερματικές δοκιμασίες νυγμού και στην αναζήτηση ειδικών IgE αντισωμάτων. Το ιστορικό αναπνευστικής αλλεργοπάθειας στους γονείς (OR:2,41, 95% CI: 1,74-3,33, p<0,001), η επαφή με σκύλο (OR:1,63, 95% CI: 1,12-2,37, p=0,012) και η εργασία σε εκπαιδευτικό ίδρυμα (OR:1,47, 95% CI: 1,09-1,97, p=0,011) ήταν οι κυριότεροι παράγοντες που συντέλεσαν στην εμφάνιση της ρινίτιδας στα άτομα της έρευνάς μας. Οι ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα νοσούσαν σε ποσοστό 54,9% από την εμμένουσα μορφή και σε 60,8% από μετρίου ή σοβαρού βαθμού νόσο, σύμφωνα με την ARIA κατάταξη. Τα άτομα που έπασχαν από άσθμα (OR:2,89, 95% CI: 2,24-3,72, p<0,001) και επιπεφυκίτιδα (OR:7,24, 95% CI: 5,74-9,13, p<0,001) είχαν περισσότερες πιθανότητες να νοσούν και από ρινίτιδα. Σε ό,τι αφορά το άσθμα, η καθημερινή επαφή με ζώα (OR:2,60, 95% CI: 1,86-3,65, p<0,001) και το κληρονομικό ιστορικό αναπνευστικής αλλεργοπάθειας (OR:1,82, 95% CI: 1,24-2,66, p=0,002) βρέθηκαν να συσχετίζονται με περισσότερες πιθανότητες να εμφανιστεί η νόσος στα άτομα της μελέτης μας. Οι ασθενείς με ρινίτιδα (OR:2,89, 95% CI: 2,24-3,72, p<0,001) και επιπεφυκίτιδα (OR:2,21, 95% CI: 1,71-2,86, p<0,001) είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίζουν και άσθμα. Περισσότερα από 1 στα 8 άτομα (12,7%) με κνίδωση/αγγειοοίδημα νοσούσαν και από κάποια αυτοάνοση νόσο με κύρια την αυτοάνοση θυρεοειδοπάθεια (91,7%). Οι ασθενείς με διαγνωσμένο νόσημα του θυρεοειδούς είχαν 1,68 περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κνίδωση/αγγειοοίδημα (OR:1,68, 95% CI: 1,27-2,22, p<0,001). Η διαμονή των ατόμων σε αγροτική περιοχή συσχετίστηκε με περισσότερες πιθανότητες να εμφανιστεί αντίδραση σε νυγμό υμενοπτέρων (OR:1,99, 95% CI: 1,18-3,35, p=0,010). Τα συχνότερα αίτια τροφικής αλλεργίας ήταν τα φρούτα (24,3%), οι ξηροί καρποί (14,6%), τα ψάρια (13,6%) και τα οστρακοειδή (9,7%). Το σύνδρομο στοματικής αλλεργίας προκλήθηκε κυρίως από τους ξηρούς καρπούς (p=0,023), ενώ το αβγό και το γάλα ήταν τα συχνότερα τρόφιμα που προκάλεσαν συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα (p=0,009 και p=0,003, αντίστοιχα). Τα κυριότερα αίτια των αντιδράσεων σε φάρμακα ήταν τα πενικιλινούχα αντιβιοτικά (26,1%). Διαπιστώθηκε, επίσης, σημαντική σχέση ανάμεσα στις αναφυλακτικές αντιδράσεις και τα αντιβιοτικά (p<0,001). Οι κυριότεροι παράγοντες που προκάλεσαν αναφυλαξία ήταν τα φάρμακα (50,5%), ακολουθούμενα από τα τρόφιμα (27,5%) και τον νυγμό υμενοπτέρου (11%). Η αξιοποίηση των ανωτέρω ευρημάτων μπορεί να βοηθήσει στον περιορισμό και έλεγχο των κλινικών εκδηλώσεων κυρίως με την αποφυγή των ουσιών–αλλεργιογόνων. Η συχνότητα και σοβαρότητα των νοσημάτων που μελετήθηκαν ενισχύουν την ανάγκη για στρατηγικές καταγραφής, αντιμετώπισης και ελέγχου των αλλεργοπαθειών στον Ελλαδικό χώρο.