Η τήρηση της υποχρέωσης και του δικαιώματος των παιδιών στην εκπαίδευση με έμφαση στις περιπτώσεις των ομάδων που κινδυνεύουν με κοινωνικό αποκλεισμό στην Ελλάδα και στην Αγγλία

Abstract

This thesis investigates the legal framework that protects the right to education in the field of international and European law and the relevant jurisprudence of the European Court of Human Rights. It also investigates the implementation and effectiveness of measures and internal legislation of the two countries -England and Greece- concerning compulsory education, as well the legitimizing basis, the implementation and the effectiveness of compensatory policies that they have been implemented in the educational sector over the last twenty years. The aim of this research wasn’t to focus only on weaknesses in the implementation of compensatory measures and in the implementation of the compulsory education in both countries, as to highlight the opportunities and prospects - through legislation, education actions and interventions - that results in educational justice and combats the educational exclusion of the most vulnerable groups of children. In this study the historical, research method was used. We studied international and domestic law, the relevant case law of the European Court of Human Rights, the statistical data and official surveys on the effectiveness of measures that implemented by the two countries. As it emerges from this study the two countries are showing significant differences in the way and the degree of the legislative’s framework implementation and in the compensatory measures that they implemented in the educational sector. However they adopted a common theoretical approach for the educational exclusion of the “disadvantaged” groups of children and they failed to combat their school failure and minimize the impact of material terms of their life in their educational outcomes. Also, some measures and actions that implemented in the two countries create opportunities for combating educational exclusion of the most vulnerable children while the recent jurisprudence of European Court of Human Rights provides positive prospects for the legal claim of the right to education when it is affected by state’s acts or defections.

Η παρούσα διατριβή διερευνά το νομικό πλαίσιο προστασίας του δικαιώματος στην εκπαίδευση στο χώρο του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου και την σχετική νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Διερευνά επίσης τον τρόπο και τον βαθμό εφαρμογής των μέτρων και της εσωτερικής νομοθεσίας δύο χωρών -της Αγγλίας και της Ελλάδας- όσον αφορά την εφαρμογή της υποχρεωτικής εκπαίδευσης αλλά και την νομιμοποιητική βάση, τον τρόπο εφαρμογής και την αποτελεσματικότητα των αντισταθμιστικών πολιτικών που εφάρμοσαν οι δύο χώρες στον τομέα της εκπαίδευσης την τελευταία εικοσαετία. Σκοπό της έρευνας, δεν αποτελεί τόσο η επικέντρωση στις αδυναμίες που εμφανίζει η εφαρμογή του θεσμού της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και των αντισταθμιστικών μέτρων στις δύο χώρες, όσο η ανάδειξη των δυνατοτήτων και των προοπτικών που προκύπτουν -μέσα από την νομοθεσία αλλά και μέσα από εκπαιδευτικές δράσεις και παρεμβάσεις- για εκπαιδευτική δικαιοσύνη και καταπολέμηση του εκπαιδευτικού αποκλεισμού των λιγότερο ευνοημένων ομάδων ανηλίκων. Στην παρούσα μελέτη χρησιμοποιήθηκε η ιστορική, ερευνητική μέθοδος. Μελετήθηκε το διεθνές δίκαιο και εσωτερικό δίκαιο, η σχετική νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στατιστικά στοιχεία των δύο χωρών αλλά και κρατικές επίσημες έρευνες για την αποτελεσματικότητα των αντισταθμιστικών μέτρων που εφάρμοσαν οι δύο χώρες. Όπως προέκυψε απ’ την παρούσα, οι δύο χώρες εμφανίζουν σημαντικές διαφοροποιήσεις όσον αφορά τον τρόπο και τον βαθμό υλοποίησης του νομοθετικού τους πλαισίου για την υποχρεωτικότητα της φοίτησης αλλά και όσον αφορά τα αντισταθμιστικά μέτρα που εφάρμοσαν στον τομέα της εκπαίδευσης. Υιοθέτησαν όμως κοινή θεωρητική προσέγγιση όσον αφορά τον εκπαιδευτικό αποκλεισμό και δεν κατόρθωσαν να καταπολεμήσουν την σχολική αποτυχία των λιγότερο ευνοημένων ομάδων παιδιών και να ελαχιστοποιήσουν την επίδραση των υλικών όρων ζωής στα εκπαιδευτικά τους αποτελέσματα. Εντούτοις, όπως καταδεικνύεται στην παρούσα, κάποια μέτρα και δράσεις που υλοποιήθηκαν στις δύο χώρες δημιουργούν δυνατότητες για την καταπολέμηση του εκπαιδευτικού αποκλεισμού των ανηλίκων, ενώ η πρόσφατη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δημιουργεί ευνοϊκές προοπτικές για την νομική διεκδίκηση του δικαιώματος στην εκπαίδευση απ’ τους φορείς του, όταν αυτό προσβάλλεται με πράξεις ή παραλείψεις της πολιτείας.