Μελέτη της αποτρεπτικής θνησιμότητας στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1980-2007

Abstract

Study Background: Avoidable mortality refers to deaths from certain conditions which areconsidered to be largely avoidable given timely and effective health care. Study Objective: We examined trends in avoidable mortality in Greece between 1980 and 2007, in order to investigate the extent to which health care has contributed to the decline in mortality rates in Greece over recent decades and detect possible shortcomings in the Greek healthcare system. Setting and Methods: Using mortality data from the General Secretariat of National Statistic Service and based on the list of conditions proposed by Newey et al, we classified deaths into three avoidable categories i.e. conditions amenable to medical care (treatable avoidable mortality), conditions responsive to health policy (preventable avoidable mortality) and ischaemic heart disease (IHD). Findings: Our findings suggest that the Greek health care system has made substantial contributions towards reducing mortality over the past three decades. This is shown in the steady decline of the percentage of avoidable mortality over total mortality rates (1980:23.8%; 2007:17.9%). Total avoidable mortality rate fell by 37.9% (1980: 226.8/100,000; 2007: 140.8/100,000).Treatable avoidable death rates fell around 57.5%, marking the largest contribution to the decline in avoidable mortality rates (1980:123.2/100,000; 2007:52.3/100,000). Ischaemic heart disease death rate fell by 23.7% (1980:52.1/100,000; 2007:42.1/100,000). Preventable avoidable death rates fell by 9.9%, marking a modest contribution to the decline in avoidable mortality rates (1980: 51.5/100,000; 2007: 46.4/100,000). Conclusions: Trends in avoidable mortality in Greece in the period 1980-2007 were similar to those of other European countries, with Greece performing particularly well with respect to treatable avoidable mortality. The slow decline in preventable mortality and IHD, should be attributed to unhealthy lifestyle such as smoking and poor quality nutrition and to weaknesses in health promoting programs such as smoking cessation and physical exercise. Although the observed declines in avoidable mortality rates may also reflect changes in other factors that influence mortality, such as environment and socioeconomic conditions, they are consistent with, and suggestive of, the health care system being an important determinant of health improvements in Greece in recent decades. Further studies on the quality of care should combine this method with other methods examining the structure and process of health care.

Εισαγωγή: Η έννοια της αποτρεπτής θνησιμότητας αναφέρεται σε θανάτους από συγκεκριμένες αιτίες οι οποίοι θεωρούνται δυνατόν να αποτραπούν με την έγκαιρη και αποτελεσματική εφαρμογή φροντίδων υγείας. Η αποτρεπτή θνησιμότητα αποτελεί τις τελευταίες δεκαετίες έναν από τους πλέον διαδεδομένους δείκτες αποτελεσματικότητας του συνόλου των θεραπευτικών και προληπτικών παρεμβάσεων που συντελούνται στα πλαίσια του συστήματος υγείας. Σκοπός: Στην παρούσα μελέτη επιχειρείται ο υπολογισμός και η αποτύπωση των διαχρονικών τάσεων εξέλιξης των δεικτών της αποτρεπτής θνησιμότητας στην Ελλάδα κατά την διάρκεια της χρονικής περιόδου 1980 - 2007, με στόχο την διερεύνηση του βαθμού της συμβολής των φροντίδων υγείας στη διαμόρφωση των δεικτών θνησιμότητας και του επιπέδου υγείας του ελληνικού πληθυσμού και τον εντοπισμό πιθανών προβληματικών σημείων που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης. Υλικό και μέθοδος: Στοιχεία θνησιμότητας αντλήθηκαν από την ΕΣΥΕ. Ο κατάλογος των αιτιών θανάτου που συναποτελούν τον δείκτη της αποτρεπτής θνησιμότητας ακολουθεί τον, τροποποιημένο από τους Newey, Nolte και άλλους, Ευρωπαϊκό Άτλαντα Αποτρεπτής Θνησιμότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η αποτρεπτή θνησιμότητα διακρίθηκε περαιτέρω σε προλαμβανόμενη και θεραπεύσιμη, ανάλογα με το είδος των παρεμβάσεων που συνδέονται με την αποτροπή του θανάτου για τις συγκεκριμένες αιτίες. Η ισχαιμική καρδιοπάθεια μελετήθηκε ξεχωριστά. Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα αναδεικνύουν πτωτική τάση των δεικτών της αποτρεπτής θνησιμότητας ως εξής: αποτρεπτή θνησιμότητα (1980: 226,8/100.000 - 2007: 140,8/100.000, μείωση κατά 37,9%), θεραπεύσιμη (1980:123,2/100. 000 - 2007:52.3/100.000, μείωση κατά 57,5%), προλαμβανόμενη (1980: 51,5/100.000 - 2007: 46,4/100.000, μείωση κατά 9,9%). Η αποτρεπτή θνησιμότητα από ισχαιμική καρδιοπάθεια σημείωσε μείωση κατά 23,7% (1980:52,1/100.000 - 2007:42,1/100.000). Τα αποτελέσματα αυτά υποδηλώνουν αφενός την σημαντική ανάπτυξη και επέκταση της χρήσης μιας σειράς τεχνολογικών καινοτομιών στο πεδίο της θεραπευτικής και αφετέρου σημαντικές υστερήσεις στο επίπεδο της εφαρμογής προληπτικών πολιτικών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και προαγωγής υγείας του ελληνικού πληθυσμού. Συμπέρασμα: Η εξέλιξη των δεικτών της αποτρεπτής θνησιμότητας στη περίοδο 1980-2007 ακολουθεί αυτή άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Η μείωση της θεραπεύσιμης αποτρεπτής θνησιμότητας καθώς και η σχετική υστέρηση στην μείωση της προλαμβανόμενης θνησιμότητας και της αποτρεπτής θνησιμότητας από ισχαιμική καρδιοπάθεια συνδέονται με την υιοθέτηση βλαβερών συνηθειών όπως το κάπνισμα, η κακή διατροφή αλλά και σε υστερήσεις στην εφαρμογή πολιτικών και προγραμμάτων προαγωγής υγείας. Παρόλο που η εξέλιξη των δεικτών της αποτρεπτής θνησιμότητας σχετίζεται και με την επίδραση παραγόντων όπως το περιβάλλον και τα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα, παρέχει σαφείς ενδείξεις της σημαντικής συνεισφοράς του συστήματος υγείας στη βελτίωση του επιπέδου υγείας των τελευταίων δεκαετιών.