Πρόσβαση και χρήση των υπηρεσιών υγείας από τους μετανάστες

Abstract

Background: Migrant populations face an increased risk of social exclusion. Equal access of migrants to the healthcare system is fundamental for their inclusion in host societies, the prevention of inequalities, and for safeguarding public health. In Greece, the state of health of migrants and their patterns of healthcare use remain gravely under-researched.

Objectives: The present study aims to research the healthcare use patterns of Russian speaking migrants in Athens. Our basic hypotheses were that we would not observe systematic inequalities with regards to the use of healthcare services, with the exception of dental care, but that migrants in our sample would face specific obstacles in their access to the health care system. Furthermore, we anticipated that their low socio-economic status would correlate with worse self-perceived health and more reference to unmet health needs.

Methods: To look into the set hypotheses we used a specially designed questionnaire, in Greek and Russian, which was completed by 268 migrants, born in the former Soviet Union countries and currently settled in Athens.

Results: The pattern of healthcare services use by the migrants in our sample is compatible with that of lower socio-economic strata in the Greek population, despite the very high educational profile of the participants in our research. The use of dental care services was the sole exception. Inequalities at the expense of the migrants were observed with regards to the use of preventive services (Pap test and mammogram). Moreover, migrants in our sample mentioned more unmet health needs and worse self-perceived health status. Important risk factors for the smaller use of healthcare services and the reporting of unmet medical needs were low income, job insecurity and bad work conditions, lack of insurance, low social support, less than good level of Greek and low self-perceived health status.

Conclusion: A significant number of migrants in our sample are, as well as feel, vulnerable with regards to their health, due to the socioeconomic position in Greece. This influence is not explained solely by the adverse living conditions, they objectively face, but also by psychosocial factors related to their migration experience (professional and social downgrading, experience of social discrimination, obstacles in communication).

Εισαγωγή: Οι μετανάστες αποτελούν πληθυσμιακή ομάδα που αντιμετωπίζει αυξημένο κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού. Η ισότιμη πρόσβαση των μεταναστών στο σύστημα υγείας είναι καθοριστική για την ένταξή τους στην κοινωνία υποδοχής, την πρόληψη των ανισοτήτων, αλλά και τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Στην Ελλάδα, η έρευνα σχετικά με το προφίλ υγείας και τη χρήση υπηρεσιών υγείας από τους μετανάστες είναι εξαιρετικά περιορισμένη.

Σκοπός: Στόχος της παρούσας μελέτης είναι να διερευνήσει τα πρότυπα χρήσης των υπηρεσιών υγείας από ρωσόφωνους μετανάστες στην Αθήνα. Οι βασικές μας υποθέσεις ήταν ότι δεν θα παρατηρήσουμε συστηματικές ανισότητες εις βάρος των μεταναστών όσον αφορά τη χρήση των υπηρεσιών υγείας, με εξαίρεση τις υπηρεσίες πρόληψης, αλλά ότι οι μετανάστες θα αντιμετώπιζαν συγκεκριμένα εμπόδια στην πρόσβασή τους στο σύστημα υγείας. Ακόμη, υποθέταμε ότι η χαμηλή κοινωνικο-οικονομική θέση των μεταναστών θα συσχετιζόταν με αρνητική αξιολόγηση της υγείας τους και συχνότερη αναφορά ανικανοποίητων ιατρικών αναγκών.

Υλικό και μέθοδος: Για τη διερεύνηση των υποθέσεων χρησιμοποιήθηκε ειδικά καταρτισμένο ερωτηματολόγιο, στην ελληνική και ρωσική γλώσσα, το οποίο συμπληρώθηκε από 268 μετανάστες που είχαν γεννηθεί σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και ήταν εγκατεστειμμένοι στην Αθήνα.

Αποτελέσματα: Tο προτύπο χρήσης των υπηρεσιών υγείας από τους μετανάστες στο δείγμα μας είναι συμβατό με αυτό των χαμηλότερων κοινωνικο-οικονομικών στρωμάτων στην Ελλάδα, παρά το πολύ υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο των συμμετεχόντων. Εξαίρεση αποτελεί η χρήση οδοντιατρικών υπηρεσιών. Ανισότητες εις βάρος των μεταναστών παρατηρήθηκαν όσον αφορά τη χρήση προληπτικών υπηρεσιών υγείας (τεστ ΠΑΠ, μαστογραφία). Ακόμη, οι μετανάστες στο δείγμα μας ανέφεραν περισσότερες ανικανοποίητες ανάγκες υγείας, αλλά και χαμηλότερο επίπεδο υγείας από το γενικό πληθυσμό. Βασικοί παράγοντες κινδύνου για τη μικρότερη χρήση υπηρεσιών υγείας και την αναφορά ανικανοποίητων ιατρικών αναγκών ήταν το χαμηλό εισόδημα, η εργασιακή ανασφάλεια και οι άσχημες συνθήκες εργασίας, η έλλειψη ασφάλισης, η μικρή κοινωνική υποστήριξη, το μέτριο επίπεδο γνώσης της ελληνικής γλώσσας, και το χαμηλό αυτοαναφερόμενο επίπεδο υγείας.

Συμπεράσματα: Υπάρχει μία σημαντική μερίδα μεταναστών στο δείγμα μας που είναι, αλλά και αισθάνονται ευάλωτοι, όσον αφορά την υγεία τους, λόγω της κοινωνικο-οικονομικής τους θέσης στην Ελλάδα. Η επίδραση αυτή δεν εξηγείται μόνο από τις αντικειμενικά δυσχερείς υλικές συνθήκες που αντιμετωπίζουν αλλά και από επιπλέον ψυχοκοινωνικούς επιβαρυντικούς παράγοντες που έχουν να κάνουν με τη μεταναστευτική εμπειρία (επαγγελματική και κοινωνική υποβάθμιση, εμπειρία αρνητικής κοινωνικής διάκρισης, εμπόδια στην επικοινωνία).