Η διεθνοποίηση της αστικής ευθύνης στα πλαίσια του διεθνούς δικαίου του περιβάλλοντος

Abstract

Η παρούσα διατριβή έχει ως πρωταρχικό στόχο της να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην Ελληνική βιβλιογραφία ως προς την αποκατάσταση των περιβαλλοντικών ζημιών και τη λειτουργία της διεθνοποιημένης αστικής ευθύνης για το περιβάλλον. Η θεωρητική προσέγγιση των σχετικών φαινομένων παρουσιάζεται ως ιδιαιτέρως σημαντική κυρίως λόγω των άγνωστων χαρακτηριστικών που διαθέτουν αυτές τις περισσότερες φορές. Κατά τον τρόπο αυτόν μέσω της θεωρητικής προσέγγισης αναζητώνται λύσεις στα κενά που παρουσιάζει η πρακτική αλλά και το αντίστροφο. Επίσης η παρούσα διατριβή σε οντολογικό επίπεδο θα πρέπει να απαντήσει και στο ερώτημα που αφορά την αναγκαιότητα τη χρησιμότητα και την αποτελεσματικότητα της διεθνοποιημένης αστικής ευθύνης από τη στιγμή που προϋπάρχουν δοκιμασμένες λύσεις από το Αστικό Δίκαιο που πολλές φορές συνδυάζονται με τα εργαλεία του Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου. Οι λοιποί στόχοι της παρούσας διατριβής συνοψίζονται στη σύνδεση της διεθνοποιημένης αστικής ευθύνης για το περιβάλλον με τις νεότερες θεωρήσεις του Διεθνούς Δίκαιου που επιφυλάσσουν μια διαφορετική θέση και αντιμετώπιση στις αρχές του Διεθνούς Δίκαιου αλλά και σε καθιερωμένες έννοιες αυτού, όπως η κρατική κυριαρχία. Επιπλέον επιχειρείται μια πλήρης καταγραφή από τη μια των πρώτων διεθνών περιστατικών και αποφάσεων δικαιοδοτικών οργάνων των διεθνών διακηρύξεων για το περιβάλλον και κάποιων διεθνών συμβατικών κειμένων που ασχολήθηκαν παρεμπιπτόντως με το θέμα και από την άλλη όλων των προβλέψεων των διεθνών συμβατικών κειμένων και μάλιστα με σύγκριση αυτών. Τέλος, καταγράφονται λεπτομερώς οι περαιτέρω προβληματισμοί γύρω από το θέμα, καθώς και τα παραμένοντα προβλήματα. Μεθοδολογικά η παρούσα διατριβή προσπάθησε να κινηθεί από τη μια κατά τρόπο συγκριτικό τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνές επίπεδο ανάλυσης και από την άλλη χρησιμοποιήθηκαν «εργαλεία» διεπιστημονικής προσέγγισης Διεθνούς Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων. Σχετικά με τα συμπεράσματα που κατέληξε η διδακτορική διατριβή θα πρέπει να τονισθεί ότι η διεθνοποιημένη αστική ευθύνη για το περιβάλλον πάσχει μέχρι σήμερα στην επιλεκτική εφαρμογή της και στην αδυναμία επιβολής της. Επίσης, στα χαμηλά ή ανεπαρκή όρια αποζημιώσεων σε κάποιες περιπτώσεις. Τέλος, στο μη εκσυγχρονισμό της και στη μη αξιολόγηση του περιβάλλοντος ως «υψίστου αγαθού» από όλους τους ανθρώπους ή τα κράτη. Μια λύση για το θέμα αποτελεί η προσπάθεια εκτεταμένης εφαρμογής των αρχών του Διεθνούς Δικαίου ξεπερνώντας πλέον τη βασική διχοτόμηση του Διεθνούς Δικαίου στο σύνολο του μεταξύ «νόμιμου/παράνομου». Αυτό επιτυγχάνεται και με τη διεύρυνση του χώρου όπου θα πρέπει να διερευνάται η opinio necessitatis πέραν δηλαδή των κρατικών δρώντων ή υποκειμένων των διεθνών σχέσεων. Τέτοια θα μπορούσαν να είναι η «κοινωνία των πολιτών», τα διεθνή MME αλλά ακόμη και «τα διδάγματα των πιο αναγνωρισμένων δημοσιολόγων» υπό τη μορφή της παροχής νέων θεωριών και λύσεων με την ερμηνεία και την κριτική των καταστάσεων.