Τεχνολογικά συστήματα για τη σύνθεση ομάδων συνεργατικής μάθησης με βάση το μαθησιακό τύπο του εκπαιδευόμενου

Abstract

This dissertation focuses on supporting collaborative learning through group formation, based on the diversity of students’ learning styles. Furthermore, the dissertation seeks to examine the dynamics of an appropriate pedagogical method which aims to support the formed groups by developing awareness of learners about the characteristics of their own and their partners’ learning styles. Collaborative learning has been proven to benefit students both to improve the quality of the work produced, and the development of socio-cognitive skills. However, the way that students are organized in groups, plays an important role in the group’s productivity. The diversity of learning styles of team members has been shown by research that fosters group creativity and leads to enriched results. Caution however is required in designing the framework within which to apply the process, in order to avoid students’ labeling. For the purposes of the research, the PEGASUS (PErson-centered Group Activity SUpport System), a web-based system was developed, that first identifies the students’ learning styles, and then creates heterogeneous workgroups. Identifying learning styles employs the Herrmann/Raudsepp approach, based on the theory of the whole brain participation in learning and found promising in educational environments. The dissertation presents research results of applying the system to semester courses structured according to the model of project-based collaborative learning, organized in undergraduate and postgraduate levels, in order to investigate the acceptance of the method by students and the impact of self-awareness and heterogeneity of learning styles on students’ collaboration. Phenomenography was the research methodology followed for data analysis. Furthermore, the thesis introduces a learner-centered pedagogical framework through the organization of group facilitation meeting that aims to support the formed groups in collaboration by encouraging students to become aware of different learning styles and allocate relevant roles. The idea of learner-centeredness is also reinforced by the questionnaire APALS, built in PEGASUS, which is aimed at teachers and is a self-cognitive tool for recognition of their teaching approach. The research activities showed that guided group formation may not be acceptable initially by all participants in a course. Furthermore, when students overcome their initial reservations about the innovative group formation method and are encouraged to become aware of their differences in learning styles and to share relevant roles, they begin to recognize and appreciate the complementarity of mind and skills of team members, as well as the completeness of the results of their work. The findings of the thesis underline that group collaborative learning can be facilitated through the diversity of learning styles within a learner-centered educational environment that fosters students’ self-awareness and supports the dialogue.

Η παρούσα διατριβή εστιάζει στην υποστήριξη της συνεργατικής μάθησης μέσω του σχηματισμού ομάδων με βάση την ποικιλομορφία των μαθησιακών τύπων (learning styles) των εκπαιδευόμενων. Παράλληλα, η διατριβή προσπαθεί να εξετάσει τη δυναμική μιας κατάλληλης παιδαγωγικής μεθόδου η οποία έχει ως στόχο την υποστήριξη των σχηματιζόμενων ομάδων μέσω της ανάπτυξης της επίγνωσης των εκπαιδευόμενων σχετικά με τα χαρακτηριστικά του δικού τους μαθησιακού τύπου αλλά και των συνεργατών τους. Η συνεργατική μάθηση έχει αποδειχθεί ότι ωφελεί τους μαθητές τόσο στη βελτίωση της ποιότητας του παραγόμενου έργου όσο και στην ανάπτυξη κοινωνιο-γνωστικών δεξιοτήτων. Ωστόσο, σημαντικό ρόλο στην παραγωγικότητα μιας ομάδας παίζει ο τρόπος με τον οποίο οι μαθητές ομαδοποιούνται. Η ποικιλομορφία των νοητικών και μαθησιακών τύπων των μελών μιας ομάδας, έχει φανεί από έρευνες ότι προάγει τη δημιουργικότητα των ομάδων και οδηγεί σε εμπλουτισμένα αποτελέσματα. Προσοχή όμως απαιτείται στην επιλογή του κατάλληλου μοντέλου αναγνώρισης των μαθησιακών τύπων καθώς και στο σχεδιασμό του πλαισίου μέσα στο οποίο θα εφαρμοστεί η όλη διαδικασία, ώστε να αποφευχθεί η στείρα κατηγοριοποίηση των μαθητών. Για τις ανάγκες της έρευνας αναπτύχθηκε το διαδικτυακό περιβάλλον PEGASUS (PErson-centered Group Activity SUpport System) το οποίο αφενός προσδιορίζει τους μαθησιακούς τύπους των εκπαιδευόμενων, και αφετέρου δημιουργεί ετερογενείς ομάδες εργασίας. Ο προσδιορισμός των μαθησιακών τύπων γίνεται μέσα από την προσέγγιση Herrmann/Raudsepp, που βασίζεται στη θεωρία της συμμετοχής όλου του εγκεφάλου στη μάθηση και κρίθηκε πολλά υποσχόμενη σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Η διατριβή παρουσιάζει ερευνητικά αποτελέσματα από την εφαρμογή του συστήματος σε εξαμηνιαία μαθήματα δομημένα σύμφωνα με το μοντέλο συνεργατικής μάθησης με ανάπτυξη έργου (project-based collaborative learning), που οργανώθηκαν σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, με στόχο να διερευνηθεί η αποδοχή της μεθόδου από τους φοιτητές και η επίδραση της αυτοεπίγνωσης και της ετερογένειας των μαθησιακών τύπων στη συνεργασία τους. Η φαινομενογραφική ερευνητική μεθοδολογία ακολουθήθηκε για την ανάλυση των δεδομένων. Παράλληλα η διατριβή εισάγει ένα μαθητοκεντρικό παιδαγωγικό πλαίσιο, το οποίο μέσα από την οργάνωση συμβουλευτικών συναντήσεων, έχει ως στόχο την υποστήριξη των σχηματιζόμενων ομάδων στη συνεργασία τους, με την ενθάρρυνση των φοιτητών να αποκτήσουν επίγνωση των διαφόρων μαθησιακών τύπων και να κατανείμουν ανάλογους ρόλους. Η ιδέα της μαθητοκεντρικότητας ενισχύεται και από το ερωτηματολόγιο APALS, ενσωματωμένο στο PEGASUS, το οποίο απευθύνεται στους διδάσκοντες και αποτελεί ένα εργαλείο αυτογνωσίας και αναγνώρισης της διδακτικής τους προσέγγισης. Οι ερευνητικές δραστηριότητες έδειξαν ότι ο καθοδηγούμενος σχηματισμός ομάδων μπορεί να μην είναι αρχικά αποδεκτός από όλους τους συμμετέχοντες σε ένα τμήμα. Στη συνέχεια, όταν οι φοιτητές υπερβούν τις αρχικές τους επιφυλάξεις για την καινοτόμο μέθοδο σχηματισμού ομάδων και ενθαρρυνθούν να αποκτήσουν επίγνωση των διαφορών τους στους τρόπους μάθησης και να κατανείμουν ανάλογους ρόλους, αρχίζουν να αναγνωρίζουν και να εκτιμούν τη συμπληρωματικότητα του τρόπου σκέψης και των ικανοτήτων των μελών της ομάδας τους, καθώς και την πληρότητα των αποτελεσμάτων της εργασίας τους. Τα συμπεράσματα της διατριβής τονίζουν ότι η ομαδο-συνεργατική μάθηση μπορεί να διευκολυνθεί μέσα από την ποικιλομορφία των μαθησιακών τύπων, στο πλαίσιο ενός μαθητοκεντρικού παιδαγωγικού περιβάλλοντος που ενισχύει την αυτοεπίγνωση των εκπαιδευόμενων και υποστηρίζει το διάλογο.