Ανάπτυξη και εφαρμογή μεθοδολογίας περιβαλλοντικής διαχείρισης τουριστικών λιμένων

Abstract

Marinas have proven to constitute a basic source of income of economy and we should regard them with respect to the environment in which they operate minimising the potential cost that should be paid towards the environment. They are basic coastal constructions and each one can be considered as unique because of her geographic arrangement, the hydrographic situation and the profile of their commercial activity. A marina is a community with various activities either development or operational. Most pollutants that lead to the sea particularly to the regions where marinas exist mainly emanate from land activities such as the ships maintenance, machine repair and maintenance fuels supply, even the construction of ship where it is feasible. Each one of the above activities overloads pollution making as basic issues of monitoring and control that determine the environmental situation the water and air quality, the levels of dust and noise, the loss of water and energy, the waste and the destruction of natural environment. The thesis is focused on subjects that concern the estimation and the quantification of certain environmental impacts that have been elected as the most important components of an Environmental Management System. The process of collection and measurement of environmental measurements took place in order to record the present environmental situation showing off the importance of environmental monitoring, so much as the hierarchy of environmental problems of a marina is concerned as much as the estimation of effectiveness of already existing environmental action and potential interventions. The sampling and analysis were limited in a main field of monitoring and with more probabilities of potential alteration that is the water of a marina. The microbiological assessment of marine waters is an important part of the evaluation process of the existing environment whilst it is at the same time a tool to forecast of impacts so much from processes of construction/maintenance/repair as much as during the operational phase of a marina. The thesis proposes a methodology, an Environmental Management Review Scheme that can be adapted according to the needs of each marina after having been taken into consideration the general characteristics and the particular elements that make her unique. It is based on approved and tested tools of environmental management like EMAS and the proposed manual can be used alone as an internal tool for environmental monitoring or can become the base of the essential certification of tourist ports in the sector of environmental management or can even serve as a stepping stone for the implementation of an international accreditation EMS. It is a novel system that can assess the performance of applied environmental management, appropriate to the marina environment tailor made to the needs and requirements of each marina manager.

Στο νέο όραμα της ευρωπαϊκής θαλάσσιας πολιτικής η οποία καλύπτει όλες τις πτυχές που αφορούν τους ωκεανούς και τις θάλασσες υπάρχει μια ολιστική διατομεακή και πολυεπιστημονική προσέγγιση με στόχο την ακμάζουσα θαλάσσια οικονομία και οικολογική αειφορία. Η ορθή εφαρμογή αυτής της πολιτικής για την ελληνική ναυτιλία σε συνδυασμό με το πλούσιο ελληνικό θαλάσσιο οικοσύστημα και τη ναυτική κληρονομιά θα οδηγήσει σε ανάπτυξη του κλάδου της τουριστικής οικονομίας. Προϋπόθεση αυτής της ανάπτυξης τόσο παγκόσμια όσο και για την Ελλάδα αποτελεί ο σεβασμός προς το περιβάλλον στο βαθμό που η ποιότητά του αποτελεί προσδιοριστικό παράγοντα ζήτησης των υπηρεσιών θαλάσσιου τουρισμού πέραν από τα κοινωνικά κόστη που προκύπτουν από τις βλάβες στην ανθρώπινη υγεία και το οικοσύστημα. Είναι γεγονός πως μια μαρίνα είναι ουσιαστικά μια κοινότητα με λειτουργικές και αναπτυξιακές δραστηριότητες. Οι μεγαλύτερες βλάβες στην υγεία, την παραγωγικότητα και την βιοποικιλότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος προέρχονται σήμερα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες μέσα ή γύρω από τις παράκτιες περιοχές. Οι περισσότεροι ρύποι που καταλήγουν στη θάλασσα ιδιαίτερα στις περιοχές που υπάρχουν μαρίνες προέρχονται κυρίως από χερσαίες δραστηριότητες όπως η συντήρηση των σκαφών και των μηχανών τους, ο ανεφοδιασμός με καύσιμα και λιπαντικά ακόμα και οι κατασκευές σκαφών όπου αυτές είναι εφικτές. Η καθεμία από τις παραπάνω δραστηριότητες επιβαρύνει με παράγοντες ρύπανσης οι οποίοι επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα του αέρα, των υδάτων και του εδάφους και κατά συνέπεια την υγεία, τη βιοποικιλότητα. Υπάρχει έλλειμμα στην αποτελεσματικότητα των εργαλείων του νομοθετικού πλαισίου δεδομένου ότι αυτό εφαρμόζεται σε γενικά πλαίσια χωρίς να εξειδικεύεται στη διαφορετικότητα της κάθε μαρίνας και χωρίς να προβλέπει τις ενδεχόμενες μελλοντικές ανάγκες. Σε ό,τι αφορά τη λειτουργική περιβαλλοντική διαχείριση των μαρίνων και δεδομένου ότι η έλλειψη απαιτούμενης προσοχής και σεβασμού ως προς το περιβάλλον οδηγεί στην αναίρεση της ίδιας της βάσης και της ανάπτυξης του θαλάσσιου τουρισμού, προτείνεται ένα εργαλείο μέσω της παρούσας διατριβής το οποίο απαντά με ένα γενικό αλλά με δυνατότητες προσαρμογής και ευελιξίας τρόπο το οποίο έχει στόχο την άμεση και έμμεση αντιμετώπιση των επιπτώσεων των δραστηριοτήτων των μαρίνων στο περιβάλλον. Η ανάπτυξη αυτής της μεθοδολογίας προτείνεται για εθελοντική χρήση από τη διοίκηση των μαρίνων σε οργανωμένη και μόνιμη βάση αλλά με προοπτική υποχρεωτικής χρήσης όταν υπάρξει δεδομένη νομοθετική κάλυψη. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω διαδικασιών μέτρησης ελέγχου και επίβλεψης των δραστηριοτήτων και των επιπτώσεών τους τα οποία παρουσιάζονται σε ένα κατάλληλα διαμορφούμενο διαχειριστικό σύστημα με εύρος και βάθος το οποίο έχει τη δυνατότητα να παρεμβαίνει και να τροποποιείται ανάλογα με τις ανάγκες και ιδιομορφίες της κάθε μαρίνας. Οι μαρίνες αν και αποτελούν βασικές κατασκευές, καθεμία μπορεί να θεωρηθεί ως μοναδική χάρη στη γεωγραφική της θέση στην υδρογραφική κατάσταση και στο προφίλ της εμπορικής της δραστηριότητας. Αν και υπήρξαν δυσκολίες σε αυτήν την έρευνα όπως η διαθεσιμότητα και η συλλογή των πληροφοριών και η διάθεση των αρμοδίων να παρέχουν τις αναγκαίες πληροφορίες, θεωρείται ότι τα συμπεράσματα αποτελούν τη βάση για μια πιο εξελιγμένη περιβαλλοντική διαχειριστική προσέγγιση.