Λοιμώξεις στην τρίτη ηλικία

Abstract

Aim of our cross-sectional prevalence study was the epidemiologic surveillance of the bacterial flora in residents of long-term care facilities (LTCFs), as well as attempting to define the factors leading to colonization of urine, nasopharynx and decubitus ulcers of residents with various microorganisms and finally obtaining data on the resistance pattern of the commensals in Attica district. During the two year period June 2002-May 2004, samples of urine, anterior nares and decubitus ulcers were collected from 1523 residents in 41 LTCFs. There were 863 gram-negative isolates, the leading organisms being Escherichia coli, Proteus mirabilis and Klebsiella pneumoniae. Also, there were 244 gram-positive isolates, the most frequently seen of which were Staphylococcus aureus. Commensals of urine and decubitus ulcers were predominantly Gram-negative bacteria and of nares Staphylococcus aureus. 841 (55.2%) residents were taking, or had within the previous 3 months been taking, a systemic antibiotic. Quinolones were the most frequently prescribed antibiotic class (36%). The institutional prevalence of urinary catheterization averaged 21.4%. From the total studied population, 27.6% and 12% were carriers of bacteria resistant to broad spectrum b-lactams and fluoroquinolones respectively. Only 3.4% were carrying MRSA in their nares. Urinary catheterization, nasogastric feeding tubes, decubitus ulcers, lack of mobility and history of type 2 diabetes mellitus were the most important factors favoring colonization. Logistic regression analysis revealed that the single factor affecting the pattern of resistance of the isolated microorganisms was the type of antimicrobial administered the last trimester. Bacterial flora of LTCF residents differs according to the level of hygiene of the LTCF and the site of colonization. Significant antibiotic pressure exists in long-term care facilities, a fact that is reflected in antibiotic resistance patterns. Factors like urinary catheterization, presence of feeding tubes and underlying diseases impose significantly on the process of colonization. The results presented may have implications for empirical antimicrobial prescribing for patients in LTCFs with poor perceived hygiene standards, who have urinary catheters in situ and a history of recent antimicrobial intake. Broad spectrum antimicrobials may be more appropriate for these patients if indicated.

Ο μικροβιακός επιπολασμός των ατόμων που διαβιώνουν στους οίκους ευγηρίας παρουσιάζει αξιοσημείωτες διαφορές σε σχέση με την κοινότητα και το νοσοκομείο. Σκοπός της παρούσας συγχρονικής μελέτης ήταν η επιδημιολογική μελέτη του επιπολασμού του μικροβιακού αποικισμού των υπερήλικων ατόμων που διαβιώνουν στους οίκους ευγηρίας στο νομό Αττικής, με επιπρόσθετους στόχους τον προσδιορισμό του επιπέδου αντοχής έναντι των αντιμικροβιακών, καθώς και των πιθανών προδιαθεσικών παραγόντων αποικισμού. Κατά τη διάρκεια της διετούς χρονικής περιόδου Ιούνιος 2002-Μάιος 2004 λήφθηκαν δείγματα από τις σημαντικότερες εστίες αποικισμού, δηλαδή το ουροποιητικό σύστημα, το ρινοφάρυγγα και τα έλκη από κατακλίσεις, από 1523 άτομα σε 41 οίκους ευγηρίας στο Νομό Αττικής. Συνολικά, απομονώθηκαν 1107 στελέχη (επιπολασμός μικροβιακού αποικισμού: 34.2%). Από αυτά, 863 στελέχη ήταν Gram-αρνητικοί μικροοργανισμοί, με κυρίαρχη ομάδα αυτή των εντεροβακτηριακών, ενώ τα Gram-θετικά στελέχη ήταν 244, με σαφή επικράτηση του Staphylococcus aureus. Τα μικρόβια-αποικιστές του ουροποιητικού σύστηματος και των κατακλίσεων ήταν κυρίως Gram-αρνητικά παθογόνα, ενώ του ρινοφάρυγγα στελέχη S. aureus. Πρόσφατη χορήγηση αντιμικροβιακών (?3 μήνες) καταγράφηκε σε 841 υπερήλικες (55.2%), με τις κινολόνες να αποτελούν τη συχνότερη συνταγογραφούμενη κατηγορία (36%). Ο μέσος επιπολασμός των υπερηλίκων που έφεραν μόνιμο ουροκαθετήρα ήταν 21.4%. Από τον πληθυσμό που μελετήθηκε, 27.6% και 12% των υπερηλίκων ήταν αποικισμένοι με μικροοργανισμούς ανθεκτικούς στις β-λακτάμες ευρέος φάσματος και στις κινολόνες αντίστοιχα. Ο επιπολασμός αποικισμού του ρινοφάρυγγα με στελέχη MRSA ήταν μόλις 3.4%. Η πολυπαραγοντική ανάλυση της επίδρασης δυνητικών παραγόντων κινδύνου στο μικροβιακό αποικισμό στις εστίες που μελετήθηκαν ανέδειξε συσχέτιση με την παρουσία μόνιμου ουροκαθετήρα ή γαστρικού καθετήρα σίτισης, την ύπαρξη κατακλίσεων, τα συνοδά χρόνια νοσήματα (σακχαρώδη διαβήτη, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια), τη λήψη ψυχοτρόπων σκευασμάτων και το μειωμένο επίπεδο κινητικότητας. Βέβαια, στην πολυπαραγοντική ανάλυση που πραγματοποιήθηκε, ο μοναδικός παράγοντας που συσχετίστηκε με το επίπεδο αντοχής των απομονωθέντων μικροοργανισμών ήταν η κατηγορία των αντιμικροβιακών που χορηγήθηκαν το τελευταίο τρίμηνο. Ο μικροβιακός αποικισμός των ατόμων που διαβιώνουν στους οίκους ευγηρίας διαφοροποιείται ανάλογα με το επίπεδο υγιεινής και την εστία αποικισμού. Τα ευρήματα της μελέτης αναδεικνύουν τον αυξημένο επιπολασμό αποικισμού με ανθεκτικά στελέχη και την υπερκατανάλωση αντιμικροβιακών στους οίκους ευγηρίας στο νομό Αττικής. Η εμπειρική αντιμικροβιακή χημειοθεραπεία στους οίκους ευγηρίας θα πρέπει να βασίζεται στο επίπεδο υγιεινής, στην ύπαρξη προδιαθεσικών παραγόντων αποικισμού και στην κατηγορία των αντιμικροβιακών που έχουν χορηγηθεί το τελευταίο τρίμηνο.