Εκπαιδευτική παρέμβαση σε μαθητές γυμνασίων της επαρχίας Αγίου Βασιλείου στην Κρήτη για την πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου

Abstract

The content of this thesis was the planning, application and evaluation of an intervention program among junior high school students in rural Crete. The aim of this program was the primary prevention of the cardiovascular disease through the change of risk factors. The students of secondary schools from Agios Vasilios province (N=301) composed the intervention group and the students of secondary schools from Amari province (N=211) composed the control group. The health screening of the students at the baseline and at the follow-up included: measurements of anthropometric characteristics and blood pressure, serum lipids, recording of knowledge concerning health and cardiovascular risk factors, as well as behaviour concerning smoking, and alcohol consumption and dietary habits. The intervention, which was based upon social learning theory, was carried out in the class of the intervention group and the volunteer teachers had the responsibility for the students' education, in cooperation with the health staff of the Spili health centre. The students' parents participated in the program. The estimation of the effectiveness of the intervention was based on the changes observed concerning knowledge and outcome variables among students in the study group as compared with the students in the control group. After one and two years of intervention the results indicated that the intervention students improved their knowledge significantly in relation to risk factors and changed the cardiovascular risk factors into positive direction (especially total serum cholesterol, BMI and diastolic blood pressure), as well as their behaviour concerning smoking, alcohol consumption and exercise.

Περιεχόμενο της διατριβής αυτής ήταν ο σχεδιασμός, εφαρμογή και η αξιολόγηση ενός προγράμματος εκπαιδευτικής παρέμβασης (αγωγής υγείας) σε μαθητικούς πληθυσμούς μιας αγροτικής περιοχής της Κρήτης. Ο κύριος στόχος του προγράμματος αυτού ήταν η πρωτογενής πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου μέσω της αλλαγής των παραγόντων κινδύνου αυτής. Οι μαθητές των γυμνασίων της επαρχίας Αγίου Βασιλείου στην Κρήτη (Ν=301) αποτέλεσαν την ομάδα παρέμβασης και οι μαθητές μιας γειτονικής προς αυτήν επαρχίας (Αμαρίου) την ομάδα ελέγχου (Ν=211). Ο έλεγχος υγείας των μαθητών (στην αρχή και στο τέλος της παρέμβασης) περιελάμβανε μέτρηση σωματομετρικών παραγόντων και αρτηριακής πίεσης, λιπιδίων ορού, καταγραφή γνώσεων σε θέματα υγείας, καθώς και συμπεριφοράς σχετικά με το κάπνισμα, την κατανάλωση οινοπνεύματος και τη διατροφή. Η εκπαιδευτική παρέμβαση η οποία βασίστηκε στην κοινωνική γνωστική θεωρία, εφαρμόστηκε στις τάξεις των σχολείων με τη βοήθεια ενός αριθμού εθελοντών καθηγητών και ειδικά εκπαιδευμένης ομάδας υγείας. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν και οι γονείς των μαθητών, οι οποίοι ενημερωνόντουσαν στο σπίτι για την υγεία των παιδιών τους. Η εκτίμηση της αποτελεσματικότητας της παρέμβασης έγινε με βάση τις αλλαγές στις γνώσεις και στους παράγοντες κινδύνου της καρδιαγγειακής νόσου των μαθητών της ομάδας παρέμβασης που συμμετείχαν στην αρχική και τελική εξέταση, σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Μετά από ένα και δύο χρόνια εκπαιδευτικής παρέμβασης επισημάνθηκαν ευνοϊκές και στατιστικά σημαντικές αλλαγές στους παράγοντες κινδύνου (ολική και LDL χοληστερόλη ορού, στο δείκτη μάζας σώματος, στη διαστολική τιμή της αρτηριακής πίεσης) για την καρδιαγγειακή νόσο των μαθητών, στις συνήθειες τους σχετικά με το κάπνισμα, την κατανάλωση οινοπνεύματος και την άσκηση, καθώς και στις γνώσεις υγείας τους.