Αυτοαντισώματα ως διαγνωστικοί και προγνωστικοί δείκτες σε έλληνες ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα

Abstract

Background: Anti-cyclic citrullinated peptide (anti-CCP) antibodies have been of diagnostic value in Northern European Caucasian patients with rheumatoid arthritis (RA). In these populations, anti-CCP antibodies are associated with the HLA-DRB1 shared epitope. We assessed the diagnostic value of anti- CCP antibodies in Greek patients with RA where the HLA shared epitope was reported in a minority of patients. Methods: Using an enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) (CCP2) kit, we tested anti-CCP2 antibodies in serum samples from 155 Greek patients with RA, 178 patients with other rheumatic diseases, and 100 blood donors. We also determined rheumatoid factor (RF) and compared it to anti-CCP2 antibodies for area under the curve (AUC), sensitivity, specificity and likelihood ratios. Extra-articular manifestations were assessed in 220 RA patients. Results: Sensitivity of anti-CCP2 antibodies and RF for RA was 63.2% and 59.1%, and specificity was 95.0% and 91.2%, respectively. When considered simultaneously, the AUC for anti-CCP2 antibodies was 0.90 with 95% Cl of 0.87 to 0.93 and the AUC for RF was 0.71 with 95% Cl of 0.64 to 0.77. The presence of both antibodies increased specificity to 98.2%. Anti-CCP2 antibodies were positive in 34.9% of RF-negative RA patients. Anti-CCP2 antibodies showed a correlation with the radiographic joint damage. Anti-CCP2-positive RA patients had increased the swollen joint count and serum CRP concentration compared to anti-CCP2-negative RA patients (Mann- Whitney U test, p=0.01, and p<0.001, respectively). However, no correlation was found between anti-CCP2 antibodies and DAS28 score (r = 0.13, p = 0.12). RA patients with high levels of anti-CCP2 antibodies correlated with extra-articular manifestations, especially serositis and pulmonary fibrosis. Conclusions: In Greek patients with RA, anti-CCP2 antibodies exhibit a better diagnostic value than RF and a correlation with radiological joint damage. High levels of anti-CCP2 antibodies correlated with extra-articular manifestations. Therefore, anti-CCP2 antibodies would be useful in everyday rheumatology practice.

Φόντο. Τα αντισώματα έναντι κυκλικού κιτρουλλινιωμένου πεπτιδίου (αντι-CCP) έχει βρεθεί ότι έχουν διαγνωστική αξία σε Βόρειο-Ευρωπαίους Καυκάσιους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα (ΡΑ). Στους πληθυσμούς αυτούς, η παραγωγή των αντι-CCP αντισωμάτων συσχετίζεται με τον κοινό επίτοπο HLA-DRB1. Μελετήσαμε τη διαγνωστική αξία των αντι-CCP αντισωμάτων σε Έλληνες ασθενείς με ΡΑ όπου ο κοινός επίτοπος HLA-DRB1 απαντά στη μειοψηφία των ασθενών με ΡΑ. Μέθοδοι. Χρησιμοποιώντας ενζυμο-ανοσοδοκιμασία (ELISA) και το εμπορικό τεστ CCP2, αναλύσαμε για αντι-CCP2 αντισώματα ορούς από 155 Έλληνες ασθενείς με ΡΑ, 178 Έλληνες ασθενείς με άλλα ρευματικά νοσήματα, και 100 υγιείς αιμοδότες. Στους ασθενείς με ΡΑ αξιολογήσαμε την ενεργότητα της νόσου με δείκτη DAS28, αριθμό διογκωμένων αρθρώσεων και μέτρηση C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP), και μετρήσαμε το βαθμό των ακτινολογικών αλλοιώσεων των αρθρώσεων. Προσδιορίσαμε επίσης ρευματοειδή παράγοντα (RF) και τον συγκρίναμε με αντι-CCP2 αντισώματα για επιφάνεια κάτω από την καμπύλη (area under the curve [AUC]), ευαισθησία, ειδικότητα, και αναλογίες πιθανότητας (likelihood ratios). Εξωαρθρικές εκδηλώσεις μελετήθηκαν σε 220 ασθενείς με ΡΑ. Αποτελέσματα. Η ευαισθησία των αντι-CCP2 αντισωμάτων και του RF για τη RA ήταν 63,2% και 59,1%, και η ειδικότητα ήταν 95,0% και 91,2%, αντίστοιχα. Όταν θεωρήθηκαν ταυτόχρονα, η AUC για τα αντι-CCP2 αντισώματα ήταν 0,90 με 95% ζώνη αξιοπιστίας (CI) από 0,87 έως 0,93 και η AUC για τον RF ήταν 0,71 με 95% CI από 0,64 έως 0,77. Η παρουσία και των δυο αντισωμάτων αύξησε την ειδικότητα για ΡΑ σε 98,2%. Αντι-CCP2 αντισώματα ανιχνεύθηκαν σε 34,9% των RF(-) ασθενών με ΡΑ. Τα αντι-CCP2 αντισώματα έδειξαν στατιστική συσχέτιση με ακτινολογική βλάβη των αρθρώσεων στη ΡΑ. Ασθενείς με ΡΑ και αντι-CCP2 αντισώματα είχαν αύξηση του αριθμού των διογκωμένων αρθρώσεων και των επιπέδων CRP ορού σε σύγκριση με τους ασθενείς με ΡΑ χωρίς αντι-CCP2 αντισώματα (Mann-Whitney U test, p=0,01, και p<0,001, αντίστοιχα). Ωστόσο, δεν βρέθηκε στατιστική συσχέτιση μεταξύ αντι-CCP2 αντισωμάτων και του σκορ DAS28 (r = 0,13, p = 0,12). Ασθενείς με ΡΑ και υψηλά επίπεδα αντι-CCP2 αντισωμάτων συσχετίζονταν με εξωαρθρικές εκδηλώσεις, κυρίως ορογονίτιδα και πνευμονική ίνωση. Συμπεράσματα. Σε Έλληνες ασθενείς με ΡΑ, τα αντι-CCP2 αντισώματα είχαν καλύτερη διαγνωστική αξία από τον ρευματοειδή παράγοντα και είχαν στατιστική συσχέτιση με ακτινολογική βλάβη των αρθρώσεων. Υψηλά επίπεδα αντι-CCP2 αντισωμάτων συσχετίζονταν με εξωαρθρικές εκδηλώσεις. Γι’ αυτό, αντι-CCP2 αντισώματα θα ήταν χρήσιμα στην καθημερινή ρευματολογική πρακτική.