Ποιότητα ζωής σε ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C - επίδραση της θεραπείας με ιντερφερόνη

Abstract

Introduction: chronic hepatitis C is currently a major public health problem worldwide. It is well known that in about 80%, acute infection will persist with serious long-term complications such as liver cirrhosis, liver insufficiency, hepatocellular carcinoma and death. Furthermore although HCV infection has been thought to be an asymptomatic disease, it is now understood that it can cause a series of neuropsychiatric symptoms prior to liver cirrhosis. On the other hand, the currently approved treatment for chronic hepatitis C can cause per se similar symptoms or it can generate an exacerbation of old psychiatric ones leading to a worsening of patient’s general health. Aim: to compare chronic hepatitis C patient’s health-related quality of life (HRQoL) with that of healthy people and to identify possible interaction with patient’s demographics and laboratory findings. Moreover, to monitor patient’s quality of life during therapy and the follow-up period. Patients-Methods: 99 patients with chronic hepatitis C and 91 healthy controls were enrolled in this study. All patients were naive and antiHCV (+)/HBsAg (–) and HCV-RNA (+), whereas all healthy controls were antiHCV (–)/HBsAg (–). No one had a history of other chronic disease. At baseline all patients underwent clinical and laboratory examination consisting of the following parameters: ALT, viral load, HCV genotype, fibrosis stage by liver biopsy, BMI. At that time patients completed the HQLQ questionnaire, which was translated in Greek following a special procedure. They were then treated according to current guidelines and they were evaluated again in the middle of therapy, in the end and six months after treatment cessation. In all these time points patients completed again HQLQ questionnaire. Results: at baseline patient’s quality of life was found to be below that of healthy controls in all SF-36 scales. Significant differences were detected in role-physical (p=0,025), general health (p=0,004), social functioning (p=0,027) and role-emotional (p=0,001). Reliability of the translated HQLQ questionnaire was examined comparing scores of the four HQLQ scales with those of the well known 8 SF-36 scales. High reliability of those four scales was found. Furthermore we evaluated the possible correlations between patient’s scores in all twelve HQLQ scales at baseline and the following parameters: age, gender, ALT levels (according to actual value and divided to groups with normal and abnormal value), RNA level, HCV genotype, fibrosis stage, BMI and history of drug abuse. A significant negative association between history of drug abuse and GH and positive association between age and MH was found. The multiple linear regression analysis showed that a history of drug abuse seemed to play a significant role in bodily pain and general health of the patients as well as age in vitality and mental health and fibrosis stage in patient’s health distress. No significant association between scores in HQLQ scales in the middle of therapy with patient’s hemoglobin level at that time point and between scores in HQLQ scales at baseline with premature discontinuation of therapy was found. Finally, the evaluation of the course of patient’s quality of life during therapy and the follow up period showed significant differences (p<0,05) between the four time points in the following scales: PF, RP, BP, GH, VT, SF, MH, HLIM. In particular, in the middle of therapy, values in all HQLQ scales were below that of baseline but returned to pre-treatment level in the end of therapy. Furthermore, at the end of the six month follow-up period, an improvement in almost all HQLQ scales comparing to baseline was found. Conclusions: a) The translated HQLQ questionnaire shows adequate reliability for the study of quality of life in patients with chronic hepatitis C, b) Our findings in this study which was conducted in Greek patients are in accordance with those of other studies in the literature as far as patient’s quality of life at baseline ant its course during therapy and follow-up period and c) A history of drug abuse and age can affect independently quality of life in patients with chronic hepatitis C.

Σκοπός: η σύγκριση της ποιότητας ζωής των ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα C με αυτή υγιών μαρτύρων και η συσχέτισή της με δημογραφικές και εργαστηριακές παραμέτρους. Επίσης η παρακολούθηση των μεταβολών της ποιότητας ζωής κατά τη θεραπεία και κατά τη φάση της παρακολούθησης. Υλικό-Μέθοδοι: Συμπεριλήφθηκαν 99 ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C και 91 υγιείς μάρτυρες. Πριν την έναρξη της θεραπείας οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε εκτενή κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο. Στη συνέχεια έλαβαν αγωγή σύμφωνα με τις τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες και εκτιμήθηκαν ξανά στη μέση της θεραπείας, στο τέλος της και στο μετά από έξι μήνες παρακολούθηση. Σε όλα αυτά τα χρονικά σημεία συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο ποιότητας ζωής HQLQ, που αποτελείται από δύο τμήματα: το ερωτηματολόγιο SF-36 και τέσσερις επιπλέον κλίμακες ειδικές για ιογενή ηπατίτιδα, οι οποίες είχαν μεταφρασθεί στα ελληνικά με ειδική διαδικασία. Αποτελέσματα: η ποιότητα ζωής των ασθενών ήταν χαμηλότερη από την αντίστοιχη των υγιών σε όλες τις κλίμακες του ερωτηματολογίου SF-36 πριν την έναρξη της θεραπείας. Η αξιόπιστη του μεταφρασμένου ερωτηματολογίου HQLQ ελέγχθηκε με τη σύγκριση των τεσσάρων επιπλέον δεικτών με τις 8 γνωστές κλίμακες του SF-36. Κατόπιν πραγματοποιήθηκε συσχέτιση των τιμών των ασθενών στις δώδεκα κλίμακες του HQLQ πριν την έναρξη της θεραπείας με πληθώρα κλινικών και εργαστηριακών παραμέτρων. Διαπιστώθηκε μέτρια αρνητική συσχέτιση της κλίμακας ψυχικής υγείας με το ιστορικό χρήσης ναρκωτικών ουσιών και θετική συσχέτιση της κλίμακας ψυχικής υγείας με την ηλικία. Στην πολλαπλή γραμμική παλίνδρομη ανάλυση φάνηκε ότι το ιστορικό χρήσης ναρκωτικών ουσιών παίζει ρόλο στην υποκλίμακα του σωματικού πόνου και της γενικής υγείας, η ηλικία παίζει ρόλο στην υποκλίμακα της ζωτικότητας και της ψυχικής υγείας και ότι ο βαθμός της ίνωσης στη βιοψία ήπατος παίζει ρόλο στην υποκλίμακα του άγχους για την υγεία. Τέλος διαπιστώθηκε η εξής διακύμανση στις τέσσερις προαναφερθείσες χρονικές στιγμές. Σε όλες τις κλίμακες του ερωτηματολογίου καταγράφηκε ελάττωση του επιπέδου ποιότητας ζωής στη μέση της θεραπείας, η οποία όμως εξαλείφθηκε στο τέλος της θεραπείας. Στο τέλος της εξάμηνης περιόδου παρακολούθησης διαπιστώθηκε σχεδόν καθολική αύξηση του επιπέδου ποιότητας ζωής σε σχέση με αυτό πριν την έναρξη της θεραπείας. Συμπεράσματα: α) το μεταφρασμένο ερωτηματολόγιο HQLQ επιδεικνύει την απαιτούμενη αξιοπιστία για τη μελέτη της ποιότητας ζωής των ασθενών με χρόνια ιογενή ηπατίτιδα, β) τα ευρήματα της μελέτης στον ελληνικό πληθυσμό συμφωνούν με αυτά της διεθνούς βιβλιογραφίας και γ) το ιστορικό χρήσης ναρκωτικών ουσιών και η ηλικία αποτελούν παράγοντες που επιδρούν ξεχωριστά στην ποιότητα ζωής των ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα.