Το περιεχόμενο, η διαδικασία και η αποτελεσματικότητα της μουσικοπαιδαγωγικής επιμόρφωσης των νηπιαγωγών

Abstract

This study focuses on two issues that concern kindergarten teachers’ in-service education in music pedagogy. The first issue concerns the investigation of kindergarten teachers’ knowledge and competencies related to the systematic teaching of music in early childhood education. The second issue concerns the effectiveness of a specific in-service music educational programme which aimed at helping kindergarten teachers overcome their lacking knowledge and competence in music education. This study has both a theoretical and an empirical section. In the theoretical section, issues concerning both the content and process of in-service education in music pedagogy during early childhood education are discussed. The empirical section first studies the extent of kindergarten teachers’ lacking knowledge and competence in music early childhood education. Then it explores the effectiveness of a specific in-service educational programme which was designed according to the literature review on teachers’ prerequisite knowledge base for teaching music as well as on effective processes for educating early childhood teachers. Results show that teachers are lacking knowledge in all categories of knowledge but especially in pedagogical content knowledge and knowledge of long term planning of the music curriculum. It has been also evident that when in-service education covers, in relation to its content, all categories of knowledge and ensures a laboratory - participatory process, it can bring improved changes in all categories of knowledge, including the ability to design a personal music curriculum. This dissertation enhances the belief that effective kindergarten teachers’ in-service music education is possible but further research is needed for this important issue of the science of Music Education.

Αντικείμενο της παρούσας εργασίας αποτελούν δύο σημαντικά ζητήματα που αφορούν στη μουσικοπαιδαγωγική επιμόρφωση των νηπιαγωγών. Το πρώτο ζήτημα αφορά στην καταγραφή των ελλείψεων που αντιμετωπίζουν οι εν ενεργεία νηπιαγωγοί ως προς τη συστηματική διδασκαλία της μουσικής στην προσχολική εκπαίδευση. Το δεύτερο ζήτημα αφορά στη μέτρηση της αποτελεσματικότητας ενός συγκεκριμένου προγράμματος μουσικοπαιδαγωγικής επιμόρφωσης των νηπιαγωγών με στόχο να καλυφθούν οι ελλείψεις που παρατηρήθηκαν. Η προσέγγιση του θέματος επιχειρείται σε θεωρητικό και εμπειρικό επίπεδο. Το θεωρητικό μέρος περιλαμβάνει την θεωρητική τεκμηρίωση του θέματος σε ό,τι αφορά στο περιεχόμενο και τη διαδικασία της επιμόρφωσης των νηπιαγωγών για τη διδασκαλία της μουσικής στην προσχολική εκπαίδευση. Το εμπειρικό μέρος εξετάζει, μέσω των εργαλείων της έρευνας, καταρχήν το μέγεθος του προβλήματος των ελλείψεων των νηπιαγωγών ως προς τις μουσικές και διδακτικές γνώσεις και δεξιότητές τους. Στη συνέχεια, εξετάζεται η αποτελεσματικότητα του προτεινόμενου ερευνητικού επιμορφωτικού προγράμματος, που δημιουργήθηκε και εφαρμόσθηκε πειραματικά σύμφωνα με τη βιβλιογραφική ανασκόπηση, τόσο ως προς διαφορετικά είδη γνώσης που πρέπει να κατέχει ο εκπαιδευτικός όσο και ως προς την ακολουθούμενη διαδικασία της επιμόρφωσης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας οι ελλείψεις των νηπιαγωγών είναι φανερές σε όλα τα προαπαιτούμενα είδη γνώσης και ιδιαίτερα στη γνώση του πώς της διδασκαλίας καθώς και του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού προγραμμάτων μουσικής (Παιδαγωγική Γνώση του Περιεχομένου και Γνώση του Αναλυτικού Προγράμματος). Διαπιστώθηκε επίσης ότι όταν η επιμόρφωση καλύπτει, ως προς το περιεχόμενό της, μια ποικιλία από προαπαιτούμενα είδη γνώσης για τη διδασκαλία της μουσικής και εξασφαλίζει μια εργαστηριακή - βιωματική μέθοδο, μπορεί να επιφέρει βελτιωτικές αλλαγές σε όλα τα είδη γνώσης των νηπιαγωγών, ακόμη και σε αυτήν του σχεδιασμού του προσωπικού τους αναλυτικού προγράμματος μουσικής. Στην κατεύθυνση της αναζήτησης αποτελεσματικών τρόπων αρχικής μουσικοπαιδαγωγικής εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των νηπιαγωγών, η παρούσα διατριβή έρχεται να ισχυροποιήσει την πεποίθηση ότι είναι δυνατή η αποτελεσματική επιμόρφωση των νηπιαγωγών αλλά και ότι χρειάζεται να συνεχιστεί η προσπάθεια και από άλλους ερευνητές στο σημαντικό αυτό θέμα της Μουσικής Παιδαγωγικής επιστήμης.